WTO: Thương mại phục hồi nhanh hơn dự kiến nhưng có sự chênh lệch giữa các khu vực

Trong dự báo thương mại mới nhất của mình, WTO dự đoán rằng, khối lượng thương mại hàng hóa thế giới sẽ tăng 8% vào năm 2021 và 4% vào năm 2022. Tổ chức này cũng công bố số liệu cuối cùng về thương mại vào năm 2020, cho thấy mức giảm là 5,3% vào năm 2020 - khác xa so với mức giảm tới 32% đã cảnh báo vào tháng 4 năm ngoái, khi hơn một nửa dân số toàn cầu đang chịu lệnh phong toả và cấm vận.

Báo cáo cho biết, mức độ không chắc chắn liên quan đến đại dịch đã khiến dự báo thương mại của WTO đưa ra hai kịch bản khác nhau về cách Covid-19 sẽ tác động đến thương mại toàn cầu. Kịch bản đầu tiên là một kịch bản tương đối lạc quan, với sự sụt giảm mạnh sau đó là sự phục hồi bắt đầu từ nửa cuối năm 2020, trong khi kịch bản thứ hai là một viễn cảnh ảm đạm hơn, với mức giảm ban đầu dốc hơn và phục hồi chậm hơn.

Có thể nhanh chóng nhận ra rằng, viễn cảnh lạc quan là kịch bản thực sự đang diễn ra, mà WTO đã công bố vào tháng 6/2020. Tuy nhiên, ngay cả kịch bản này cũng phóng đại mức độ sụt giảm: ước tính ban đầu của tháng 4 là giảm 12,9% đã được điều chỉnh lên mức giảm chỉ 9,2% vào tháng 10, với con số cuối cùng chỉ bằng hơn một nửa.

Theo WTO, sự suy giảm nhỏ hơn so với dự kiến ​​trong cả tăng trưởng kinh tế và thương mại phần lớn là do các chính sách tài chính và tiền tệ mạnh mẽ của nhiều chính phủ. Về quy mô và phạm vi địa lý lớn hơn nhiều so với phản ứng đối với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, các chính sách này đã giúp ngăn chặn sự sụt giảm lớn hơn về nhu cầu toàn cầu, vốn sẽ làm giảm thương mại hơn nữa. WTO cũng chỉ ra việc hạn chế chính sách thương mại của các thành viên là một yếu tố góp phần. Trong bản tổng quan hàng năm mới nhất về các diễn biến liên quan đến thương mại, được công bố vào tháng 12 năm ngoái, tổ chức này nhận thấy rằng, trong suốt năm 2020, các biện pháp hạn chế thương mại được áp dụng khi bắt đầu đại dịch đã được lùi lại và các biện pháp tự do hóa mới đã được đưa ra.

Robert Koopman, nhà kinh tế trưởng của WTO cho rằng khá an toàn khi nhận định thương mại đã hoạt động tương đối tốt. Đã có những lo ngại đáng kể về việc hạn chế xuất khẩu và các biện pháp chính sách được đưa vào con đường thương mại và làm chậm tốc độ tăng trưởng của nó nhưng nhìn chung, tình hình tương đối mạnh mẽ.

Điều đó cho thấy về nguyên tắc cơ bản, nền tảng của WTO và các thỏa thuận mà các thành viên cảm thấy bị hạn chế trong việc đưa ra các biện pháp có thể cản trở thương mại. Việc có duy trì các biện pháp đó hay không còn phụ thuộc vào từng nước nhưng có vẻ như cho đến nay thương mại đã và đang cung cấp nền tảng vững chắc cho sự phục hồi tiềm năng.

Tuy nhiên, xem xét kỹ hơn các số liệu cho thấy một bức tranh không đồng đều. Xuất khẩu từ Bắc Mỹ, châu Âu, châu Phi và Trung Đông đều giảm ít nhất 8%, trong khi khu vực Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) và Nam Mỹ cố gắng giữ cho xuất khẩu giảm dưới mức trung bình toàn cầu, giảm 3,9% cho năm 2020 và 4,5% tương ứng.

Chỉ có châu Á đạt mức tăng trưởng xuất khẩu khả quan cho năm 2020 là 0,3% - nâng mức trung bình của phần còn lại của thế giới một cách hiệu quả. WTO cho rằng, điều này là do tác động tương đối nhỏ mà Covid-19 đã gây ra đối với một số nền kinh tế châu Á và thực tế là khu vực này đã cung cấp cho thế giới hàng tiêu dùng và vật tư y tế trong thời gian đại dịch, thúc đẩy tổng xuất khẩu của khu vực.

Điều này lặp lại kết quả của Bản cập nhật thương mại toàn cầu mới của UNCTAD, được công bố vào ngày 10/2, trong đó nêu bật kết quả hoạt động “rất mạnh mẽ” của các nền kinh tế Đông Á nói riêng. Báo cáo cho biết, tính trên cơ sở hàng năm, thương mại hàng hóa có xuất xứ từ khu vực đó tăng khoảng 12% trong quý cuối cùng của năm 2020, với nhập khẩu hàng hóa tăng khoảng 5%.

Trong tương lai, triển vọng tương đối tích cực trong ngắn hạn đối với thương mại toàn cầu đến năm 2022 tiếp tục bị ảnh hưởng bởi sự chênh lệch giữa các khu vực. Về phía nhập khẩu, châu Phi, Nam Mỹ và Trung Đông sẽ tiếp tục chứng kiến ​​thương mại hàng hóa trì trệ trong khi các khu vực khác sẽ tăng trưởng. Về xuất khẩu, hầu hết các khu vực sẽ chỉ đạt mức tăng khiêm tốn trong khi châu Á tiếp tục cung cấp một lượng lớn hàng hóa cho thị trường toàn cầu. Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho biết thêm, triển khai vaccine nhanh chóng, toàn cầu và công bằng là kế hoạch kích thích tốt nhất đối với những nước đang phát triển và sự phục hồi kinh tế bền vững mà tất cả đều cần.