Vụ “phá hoại” khí đốt Nord Stream từ Nga tới Châu Âu: Ai bị đổ lỗi và tại sao?

Ai phải chịu trách nhiệm gây ra thiệt hại?

Theo Reuters, cho đến nay, các chính phủ và quan chức phương Tây luôn tránh chỉ tay trực tiếp, trong khi Nga cho rằng lỗi này thuộc phương Tây.

Đường ống của Nord Stream 1 tại Lubmin, Đức

Các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu cho biết họ tin rằng thiệt hại là do phá hoại nhưng đã không nêu tên bất kỳ ai. Fatih Birol - người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết, "rất rõ ràng" ai đứng sau vụ việc nhưng không cho biết đó là ai.

Điện Kremlin cho rằng, những cáo buộc về trách nhiệm của Nga là "ngu ngốc" và các quan chức Nga cho rằng Washington có động cơ là muốn bán thêm khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) cho châu Âu. Tổng thống Vladimir Putin hôm thứ Sáu cho hay, Hoa Kỳ và các đồng minh đã cho nổ tung Nord Stream.

Tuy nhiên, trong các bình luận trước đó, Nhà Trắng đã bác bỏ cáo buộc rằng mình phải chịu trách nhiệm. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden hôm thứ Sáu cho biết thiệt hại đối với Nord Stream là một hành động phá hoại có chủ ý.

Các nhà lãnh đạo châu Âu và Moscow nói rằng họ không thể loại trừ sự phá hoại. Bản đồ các đường ống Nord Stream và các vị trí rò rỉ được báo cáo.

Tham mưu trưởng Hải quân Đức Jan Christian Kaack nói với Nhật báo Đức Die Welt trong ấn bản hôm thứ Hai, các rò rỉ trong ngày đã được tìm thấy mặc dù ông ta rõ ràng đã phát biểu trước đó: "Nga cũng đã xây dựng năng lực đáng kể dưới đáy biển Baltic, nhưng cũng ở trong Đại Tây Dương, có khá nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng như đường ống hoặc cáp ngầm cho công nghệ thông tin"

Bên cạnh Nord Stream, một đường ống mới đã được xây dựng giữa Na Uy và Ba Lan, quốc gia đang tìm cách chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga, khiến khu vực này trở nên nhạy cảm cao đối với an ninh năng lượng của châu Âu.

"(Nga) có thể đe dọa người châu Âu thông qua một hành động phá hoại. Bởi vì nếu họ có thể cho nổ tung các đường ống này ở đáy biển Baltic, họ cũng có thể làm điều đó với đường ống mới" - Kristine Berzina, chuyên gia cấp cao về an ninh và bảo vệ tại Quỹ Marshall của Đức.

Tuy nhiên, nếu đó là một hành động phá hoại, nó đã làm hỏng các đường ống dẫn do công ty Gazprom do Điện Kremlin kiểm soát và các đối tác châu Âu xây dựng với chi phí lên tới hàng tỷ USD.

Các nhà phân tích cho biết, thiệt hại này cũng có nghĩa là Nga mất đi một yếu tố đòn bẩy mà họ vẫn có đối với châu Âu, vốn đang chạy đua để tìm nguồn cung cấp khí đốt khác cho mùa đông, ngay cả khi đường ống Nord Stream không bơm khí khi rò rỉ được phát hiện, các nhà phân tích nói.

Ai hay bất cứ điều gì đáng trách, Ukraine cũng có thể là người hưởng lợi. Kyiv từ lâu đã kêu gọi châu Âu ngừng mọi hoạt động mua nhiên liệu của Nga - mặc dù một số khí đốt vẫn chạy đến châu Âu trên lãnh thổ của họ. Việc làm gián đoạn Dòng chảy Nord đưa lời kêu gọi của Kyiv về một lệnh cấm vận nhiên liệu hoàn toàn của Nga gần hơn với thực tế.

Nord Stream đã bị thiệt hại như thế nào?

Các chuyên gia cho rằng quy mô thiệt hại và thực tế là các lỗ rò rỉ ở xa nhau trên hai đường ống khác nhau cho thấy rằng hành động này là có chủ đích và được dàn dựng cẩn thận.

Các nhà địa chấn học ở Đan Mạch và Thụy Điển cho biết họ đã ghi nhận hai vụ nổ mạnh hôm thứ Hai ở khu vực lân cận rò rỉ và các vụ nổ ở dưới nước chứ không phải dưới đáy biển.

Một nguồn tin quốc phòng Anh nói với Sky News rằng cuộc tấn công có thể đã được tính toán trước và kích nổ từ xa bằng cách sử dụng mìn dưới nước hoặc các chất nổ khác.

"Một điều gì đó lớn gây ra những vụ nổ đó có nghĩa là ... Nga có thể làm được. Về lý thuyết, Hoa Kỳ cũng có thể làm được nhưng tôi không thực sự thấy động lực ở đó" - Oliver Alexander, một nhà phân tích tình báo nguồn mở nói với Reuters.

Ông Oliver Alexander nói, Hoa Kỳ từ lâu đã kêu gọi châu Âu chấm dứt sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga, nhưng Washington có rất ít động lực rõ ràng để hành động bây giờ vì Nord Stream không còn bơm khí đốt cho châu Âu vào thời điểm rò rỉ được phát hiện.

Các nhà phân tích cho rằng có thể thiệt hại do các thiết bị có sẵn trên thị trường thương mại gây ra nhưng với quy mô và độ chính xác, nó có nhiều khả năng được thực hiện bởi một tác nhân có khả năng tiếp cận với công nghệ phức tạp hơn.

Kênh thông tấn CNN của Mỹ, trích dẫn ba nguồn tin, đưa tin rằng các quan chức an ninh châu Âu đã quan sát thấy các tàu hỗ trợ và tàu ngầm của hải quân Nga không xa địa điểm rò rỉ Nord Stream. Khi được hỏi về báo cáo, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết đã có sự hiện diện lớn hơn nhiều của NATO trong khu vực.

Theo yêu cầu của Nga, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ họp vào thứ Sáu để thảo luận về thiệt hại đối với các đường ống dẫn, trong khi châu Âu đang thúc ép các cuộc điều tra của họ.

"Tuy nhiên, hiện tại, quan điểm trực tiếp hơn giữa Nga và phương Tây có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng vốn đã leo thang trong cuộc chiến ở Ukraine" - Marek Swierczynski, nhà phân tích quốc phòng của tổ chức nghiên cứu Ba Lan Polityka Insight cho biết.