Vốn ngân hàng thương mại: Trợ lực cho dự án hạ tầng giao thông

Vốn NHTM chỉ là trợ lực tạm thời cho các dự án hạ tầng giao thông

Nguồn vốn của NHTM đã góp phần bảo đảm tiến độ, khối lượng đầu tư xây dựng các công trình giao thông, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển hạ tầng giao thông. Ví dụ điển hình: Dự án quốc lộ 1A nếu không có sự trợ lực vốn kịp thời của NHTM chắc chắn tiến độ sẽ rất chậm. Đặc biệt, tính lan tỏa cho vay dự án kết cấu hạ tầng giao thông khá lớn vì liên quan đến nhiều lĩnh vực xây lắp, vật liệu xây dựng… giải phóng lượng hàng tồn kho...

Mặc dù có những tác động nhất định nhưng theo TS.Cấn Văn Lực, nguồn vốn NHTM chỉ là trợ lực tạm thời chứ không phải nguồn vốn chủ yếu trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng giao thông.

TS.Võ Trí Thành- Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương- nhận định: Các dự án giao thông theo hình thức đối tác công tư (PPP) rất quan trọng đối với phát triển kinh tế, đồng thời cần rất nhiều vốn, trong khi ngân sách nhà nước hạn hẹp, huy động qua thị trường vốn hạn chế và bản thân năng lực tài chính của các doanh nghiệp (DN) cũng không quá mạnh. Vì vậy, việc DN vay vốn NHTM đầu tư dự án giao thông không có gì là bất thường, nhất là hệ thống tài chính Việt Nam cũng như một số nước châu Á vẫn chủ yếu dựa vào NHTM. Việc hỗ trợ từ NHTM cho các dự án phát triển kết cấu hạ tầng theo hình thức BOT hay PPP đều rất cần thiết, nhưng cần thận trọng, rủi ro không nhỏ.

Thực tế, các NHTM sẽ phải đối mặt những rủi ro nào khi cho vay các dự án hạ tầng giao thông?

Rủi ro thứ nhất dễ nhận thấy là sai lệch cơ cấu kỳ hạn và thanh khoản. Bởi các NHTM chủ yếu huy động vốn ngắn hạn, nhưng cho vay các dự án phát triển kết cấu hạ tầng thường dài hạn. Những hợp đồng cho vay đối với các dự án BOT, BT, thời gian vay ngắn nhất là 15- 18 năm, dài nhất tới 25- 30 năm. Không những vậy, dòng tiền thu được từ khoản đầu tư này qua thu phí, lộ phí phải mất một thời gian không ngắn có thể lên tới 5- 7 năm chủ đầu tư mới có dòng tiền trả nợ.

Rủi ro thứ hai, DN tư nhân dựa nhiều vào vốn NH. Cho nên, nếu các NHTM không cân đối tốt mà lại tập trung quá mức vào giao thông, rất có thể hạn chế dòng tín dụng vào khu vực tư nhân khác đang rất cần vốn như DN nhỏ và vừa, nông nghiệp nông thôn…

Rủi ro thứ ba, nếu dự án triển khai không hiệu quả do năng lực nhà thầu yếu, quản lý vận hành không tốt, dẫn tới nguy cơ nợ xấu.

Trước những rủi ro có thể phát sinh, theo nhận định của các chuyên gia, việc Ngân hàng Nhà nước ban hành Chỉ thị 05 với những yêu cầu chặt chẽ, khắt khe hơn trong cấp tín dụng đối với lĩnh vực hạ tầng giao thông là phù hợp, nhằm kiểm soát và cảnh báo rủi ro tín dụng. Thực chất, NHNN ban hành Chỉ thị 05 không phải ngăn cản cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT kết cấu hạ tầng giao thông mà nhằm cảnh báo để các NHTM thận trọng hơn, liệu sức mình, không nên chạy theo “trào lưu”.