Ký ức về nguyên Bộ trưởng Vũ Khoan và những tình cảm sâu sắc với Báo Thương Mại

Không bàng hoàng sao được bởi ông từng là Bộ trưởng Bộ Thương mại - Bộ chủ quản của Báo Thương mại (từ năm 2008 là Báo Công Thương).

Thời gian ông làm Bộ trưởng Thương mại không lâu (tháng 1/2000 đến tháng 8/2002) sau khi ông được Quốc hội phê chuẩn và bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng phụ trách kinh tế đối ngoại, rồi nữa là Bí thư Trung ương Đảng.

Tổng Biên tập Báo Thương mại Bùi Đức Khiêm làm việc với Bộ trưởng Vũ Khoan khi Ông mới về Bộ Thương mại

Khi ông ở vị trí và trọng trách lãnh đạo cao hơn, tôi còn có vài lần gặp và vẫn thích chào ông là Bộ trưởng. Bởi hai năm, tám tháng là người đứng đầu Bộ chủ quản ông đã để lại cho tôi những ấn tượng sâu sắc về phong cách quản lý và điều hành công việc nhẹ nhàng của một nhà ngoại giao với các vụ, cục chức năng cơ quan bộ. Đặc biệt là sự quan tâm và tình cảm hiếm có ông dành cho Báo Thương mại.

Tôi còn nhớ ngày đi làm đầu tiên sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán năm 2000. Đó là ngày Thủ tướng Phan Văn Khải đến “xông đất” và chúc mừng năm mới cơ quan Bộ Thương mại đồng thời chủ trì việc giới thiệu ông Vũ Khoan là tân Bộ trưởng và chia tay cựu Bộ trưởng Trương Đình Tuyển đi làm Bí thư tỉnh Nghệ An. Trước lãnh đạo các vụ, cục chức năng ông phát biểu, đại ý: Lâu nay ông chuyên làm công tác ngoại giao và chỉ có chút ít kinh nghiêm về lĩnh vực này mà chưa hề biết buôn biết bán. Vì vậy để hoàn thành nhiệm vụ mới mà Đảng, Quốc hội, Chính phủ giao… Ông mong nhận được sự giúp đỡ của các các cán bộ có thâm niên và kinh nghiệm về thương mại…

Bộ trưởng Vũ Khoan tới dự lễ kỷ niệm 50 năm Báo Thương mại xuất bản số đầu tiên, tháng 6/2000

Tôi lại cũng không quên, sau lễ ra mắt cơ quan Bộ của ông không lâu, tại Hà Nội diễn ra Hội báo Xuân năm 2000. Kết thúc Hội báo Xuân hôm trước thì cuối ngày hôm sau, một cán bộ của văn phòng Bộ chuyển cho tôi Bản tin lưu hành nội bộ - Ấn phẩm dành cho các đối tượng lãnh đạo - của Thông tấn xã Việt Nam. Hóa ra bản tin có đăng thông báo danh sách các tờ báo ở trung ương và địa phương trong cả nước được trao giải. Báo Thương Mại đứng trong Top hơn 10 tờ báo được trao giải A. Bộ trưởng đọc rồi dùng bút mầu bôi vàng lên dòng chữ Báo Thương Mại và viết ngay bên lề: “ Văn phòng lưu ý” - ký tên Vũ Khoan.

Tôi thực sự bất ngờ và xúc động. Thực lòng lúc đó tôi cũng không hiểu hết ý tứ của Bộ trưởng. Thì ra ông lưu ý Văn phòng Bộ đưa thông tin “báo nhà” được trao giải cao tại Hội báo Xuân vào nội dung cuộc họp giao ban thường kỳ sắp tới của cơ quan Bộ. Tại cuộc giao ban, ông nhắc tới Báo Thương Mại, chúc mừng Tổng biên tập và Báo Thương Mại. Ông còn lưu ý lãnh đạo các vụ, cục chức năng quan tâm và tạo điều kiện để anh em phóng viên, biên tập viên báo nhà được nắm bắt, tiếp cận thông tin một cách nhanh nhất có thể…

Cũng năm đó vào dịp Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6), Báo Thương mại kết hợp tổ chức Kỷ niệm 50 năm ngày xuất bản số báo đầu tiên và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì do Chủ tịch nước trao tặng. Bộ trưởng Vũ Khoan đã đến dự, trực tiếp trao Huân chương của Nhà nước và phát biểu biểu dương các cán bộ, phóng viên Báo Thương mại.

Bộ trưởng Vũ Khoan dự và trao tặng Huân chương hạng Nhì của Nhà nước cho Báo và bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho một số cán bộ, phóng viên (tháng 6/2000)

Giữa tháng 7/2000, ông Vũ Khoan dẫn đầu đoàn cán bộ, chuyên viên Bộ Thương mại đi Washington, DC đàm phán và ký Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ. Gần như cả cơ quan Bộ Thương mại và nhiều ngành liên quan dõi theo và hồi hộp chờ tin. Hồi hộp dõi theo bởi các điều ước thương mại quốc tế song phương được người tiền nhiệm - Bộ trưởng Trương Đình Tuyển và đoàn đàm phán Việt Nam - đàm phán ròng rã mấy năm trước. Việc ký kết lẽ ra đã có thể diễn ra từ nửa năm trước, nhưng đến “phút 89” phải gác lại bởi một sự cố kỹ trị nào đó…

Thế rồi việc ký kết Hiệp định lần này diễn ra khá suôn sẻ sau cuộc đối thoại quan trọng giữa ông Vũ Khoan và bà Charlene Bashefsky - Trưởng đại diện Thương mại Hoa kỳ ngày 13/7/2000. Việc đi đến ký kết hiệp định Thương mại mang tính bước ngoặt giữa hai nước sau này được anh An Thế Dũng - thư ký của Ông Khoan - kể lại: Hôm ấy trong cuộc gặp với bà Charlene Bashefsky, thay vì đọc diễn văn, Bộ trưởng Vũ Khoan chọn cách tiếp cận nhẹ nhàng. Ông nói: "Bà có nhiều lợi thế hơn tôi! Trước hết, bà là nhà thương mại tài ba, còn tôi trở thành “nhà buôn” mới vài tháng nay. Thứ đến, bà được đàm phán ngay trên đất nước của bà, còn tôi xa đất nước đến nửa vòng trái đất. Có những vấn đề tôi phải xin ý kiến nhà… mong bà thấu hiểu! Hơn thế nữa bà lại là phụ nữ, mà phụ nữ bao giờ cũng đúng…".

Nghe ông Vũ Khoan nói đến đó, người đứng đầu về thương mại của nước Mỹ cười phá lên, sảng khoái. Không khí cuộc đàm phán từ đó dịu nhẹ đi rất nhiều. Và, đoạn kết như mọi người biết! Đúng là một nhà ngoại giao tầm cỡ đi làm thương mại và hội nhập kinh tế quốc tế.

Từ nước Mỹ về đến Hà Nội, ngay ngày hôm sau anh An Thế Dũng đến tòa soạn báo đưa cho tôi bài viết: Vài cảm nghĩ về nước Mỹ và nói: "Bộ trưởng gửi anh để đăng báo. Tôi đọc lướt qua và sửng sốt hỏi lại anh Dũng: Thủ trưởng viết lúc nào mà nhanh thế? Anh Dũng cười: Sếp gõ laptop ngay trên máy bay…".

Có lẽ đó là cảm xúc dâng trào của ông trên chuyến bay trở về nhà sau khi ký thành công Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ. Vài cảm nghĩ…nhưng là một bài viết dài gần 2.000 chữ thậm hay về nước Mỹ mà Báo Thương mại đã đăng ngay sau đó.

Hơn 20 năm đã trôi qua, giờ đọc lại tôi vẫn thấy bài viết còn nguyên tính thời sự với những ai quan tâm và tìm hiểu về nước Mỹ, nhất là với cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa muốn chen chân vào thị trường Hợp chủng quốc Hoa kỳ…

Bộ trưởng Vũ Khoan dự Hội nghị cộng tác viên do Báo Thương mại tổ chức năm 2001

Cho đến trước khi thôi là Bộ trưởng, ông Vũ Khoan còn có đôi lần đến với Báo Thương mại. Đó là các cuộc họp cộng tác viên mà báo tổ chức với lãnh đạo các cục, vụ chức năng và với các tham tán, tùy viên thương mại công tác ở nước ngoài về nước bàn về hợp tác thông tin đối ngoại.

Trở thành Phó Thủ tướng rồi Bí thư Trung ương Đảng, ông Vũ Khoan vẫn còn nhớ đến Báo Thương mại. Tôi muốn nói đến lá thư Chúc mừng Báo Thương mại nhân dịp Kỷ niệm 55 năm xuất bản số báo đầu tiên (tháng 6/ 2005) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Chủ tịch nước trao tặng, cá nhân Tổng biên tập được trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba.

Phó Thủ tướng Vũ Khoan ký tặng trên tờ báo Xuân Thương mại khi tới thăm gian trưng bày báo Tết của Báo Thương mại dịp Hội báo Xuân (ngày 29/1/2005) tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Việt Nam- Hà Nội

Ông viết: Trước hết tôi xin nhiệt liệt chúc mừng tập thể cán bộ, nhân viên Báo Thương Mại nhân Kỷ niệm 55 năm tờ báo ra đời với tư cách là một bạn đọc trung thành và một đồng sự của các đồng chí…

… Nay không còn công tác trong ngành Thương mại, song vẫn gắn bó với ngành Thương mại. Mỗi lần có cơ hội gặp lại anh em làm Báo Thương Mại, tôi như gặp lại những người thân thiết. Mới đây, ngày khai mạc Hội báo Xuân Ất Dậu - 2005, khi tới gian trưng bày báo chí kinh tế, trong đó có Báo Thương Mại tôi thực sự xúc động cầm tờ báo Xuân Thương Mại in rất đẹp trên tay, muốn ghi một dòng lưu bút nhưng không dễ gì để có một lời diễn tả đúng tâm trạng của mình lúc này. Tôi chỉ có thể ghi rất vắn tắt: “Chào Thương Mại”- Đó là lời gửi gắm thân thiết đến anh chị em Báo Thương Mại nhân Xuân mới. Hội báo Xuân Ất Dậu - 2005 bế mạc, tôi được biết Báo Thương Mại lại đứng trong Top 8 tờ báo của cả nước đạt giải A. Mừng cho Thương Mại! Như vậy là Báo Thương Mại tiếp tục phát triển và đi lên.

Nhân dịp báo tổ chức kỷ niệm 55 năm ngày xuất bản số báo đầu tiên và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Chủ tịch nước trao tặng, tôi mong báo Thương mại vẫn luôn coi tôi là “người nhà”, để tôi cộng tác với Báo nhiều hơn nữa…

Xin chúc các thế hệ cán bộ, phóng viên, cộng tác viên cùng bạn đọc Báo Thương Mại thành đạt.

Ký tên VŨ KHOAN

Thật là thân thiết và tình cảm. Hiếm có một lãnh đạo, nguyên là Bộ trưởng lại có thể thân thiết và tình cảm với tờ báo của ngành mình đến như thế!

Nguyên Bộ trưởng, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan ơi, mới năm nào ông còn “Chào Thương Mại”... nay cá nhân tôi và nhiều cán bộ, phóng viên, biên tập viên Báo Công Thương - xin kính cẩn nghiêng mình: Chào vĩnh biệt Ông. Cầu chúc ông yên nghỉ và an lạc nơi chín suối!

Hà Nội, trước ngày diễn ra Lễ truy điệu ông Vũ Khoan!