Việt Nam hoàn toàn khả thi có hệ thống năng lượng đạt mức phát thải ròng bằng 0

Việt Nam đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh

Trong những thập kỷ gần đây, Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP bình quân hàng năm vào khoảng 7% và nền kinh tế đang phát triển dẫn đến gia tăng đáng kể mức tiêu thụ năng lượng cũng như lượng khí thải cacbon.

Dự báo nhu cầu năng lượng và nhu cầu điện của Việt Nam trong những năm tới, phát biểu tại lễ công bố Báo cáo triển vọng năng lượng Việt Nam 2021, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho hay, với dân số gần 100 triệu người, nằm trong khu vực Đông Nam Á đang phát triển năng động, Việt Nam là quốc gia có qui mô nền kinh tế đang tăng nhanh. Việt Nam đã trải qua 30 năm có tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm từ 6 - 7%, kể cả trong thời kỳ suy giảm kinh tế thế giới 2006 - 2010 và khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008.

Từ đầu năm 2020 đến nay, mặc dù chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, trong khi hầu hết các nền kinh tế trên thế giới (kể cả những nền kinh tế lớn) rơi vào suy thoái, dưới sự chỉ đạo đồng bộ, quyết liệt của Chính phủ thực hiện mục tiêu vừa chống dịch hiệu quả, vừa nỗ lực phục hồi nền kinh tế, Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng dương ở mức khá.

Đặc biệt từ quý 4/2021, sau khi Chính phủ có Nghị quyết 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, nền kinh tế Việt Nam đã phục hồi rõ nét, đạt tăng trưởng GDP 2,58%.

“Trong 5 tháng đầu năm 2022, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục phục hồi mạnh mẽ, đạt nhiều kết quả tích cực. Những kết quả trên đã chứng tỏ sức dẻo dai của nền kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp và con người Việt Nam” - Thứ trưởng Đặng Hoàng An nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An. (Ảnh Cấn Dũng)

Gần đây nhất, S&P Global Rating đã nâng xếp hạng mức tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng "Ổn định" và dự báo tăng trưởng GDP năm 2022 của Việt Nam sẽ ở mức 6,9% với xu hướng dài hạn là 6,5 - 7% từ năm 2023. Sau đại dịch Covid-19, Việt Nam là nước duy nhất trong 8 nước khối ASEAN được nâng hạng năm 2022.

Theo Thứ trưởng Đặng Hoàng An: "Việt Nam đang nỗ lực mạnh mẽ để hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Trong bối cảnh đó, dự báo nhu cầu năng lượng và nhu cầu điện của Việt Nam trong những năm tới sẽ tiếp tục tăng nhanh để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế và dân sinh. Đồng thời, cùng với mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng, Việt Nam cũng đang xây dựng Chương trình chuyển đổi năng lượng mạnh mẽ tới năm 2050".

Tại COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thể hiện quyết tâm của Chính phủ Việt Nam thực hiện các mục tiêu chuyển dịch từ nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống sang các nguồn năng lượng xanh, sạch, giảm phát thải khí nhà kính, chống biến đổi khí hậu.

“Kế thừa sự phát triển mạnh gần đây về phát triển năng lượng tái tạo, Chính phủ Việt Nam đang chỉ đạo sẽ tiếp tục tăng mạnh tỷ trọng các nguồn năng lượng tái tạo (thuỷ điện, điện gió trên bờ và ngoài khơi, điện mặt trời, sinh khối), các loại hình năng lượng mới (trong đó có Hydro, amoniac xanh,... khi công nghệ được chứng thực) trong cơ cấu nguồn điện quốc gia đồng thời tăng cường sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, giảm cường độ sử dụng năng lượng của nền kinh tế”, Thứ trưởng Đặng Hoàng An nói.

Điện khí hoá mạnh mẽ ngành công nghiệp và giao thông vận tải

Báo cáo triển vọng năng lượng Việt Nam 2021 đã chỉ ra, Việt Nam có thể đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 với chi phí hiệu quả bằng cách điện khí hoá mạnh mẽ ngành công nghiệp và giao thông vận tải cùng với mở rộng công nghệ năng lượng tái tạo và thực hiện các mục tiêu tham vọng về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Chuyên gia của Chương trình Hợp tác đối tác năng lượng Việt Nam - Đan Mạch Loui Algren cho biết, Việt Nam cần sớm hành động chuyển đổi nhiên liệu và điện khí hóa lĩnh vực giao thông vận tải. Điều này sẽ mang lại lợi ích kép bao gồm giảm ô nhiễm không khí và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.

"Điện khí hóa trực tiếp đóng vai trò chủ chốt với khoảng 80% nhu cầu vận tải hành khách, 50% nhu cầu vận tải hàng hóa cần được điện khí hóa vào năm 2050. Việt Nam cần bắt đầu loại bỏ các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch từ năm 2025, chuyển dần sang các phương thức vận tải công cộng, đồng thời chuyển sang vận tải hàng hóa bằng đường sắt chạy điện" - ông Loui Algren cho hay.

Để có được một hệ thống năng lượng có mức phát thải ròng bằng 0, Việt Nam cần hành động sớm để mức phát thải đạt đỉnh không muộn hơn năm 2035 nhằm tránh chi phí quá cao. Ảnh Cấn Dũng

Bên cạnh đó, theo Giám đốc Trung tâm Hợp tác toàn cầu (Cục Năng lượng Đan Mạch). Ulric Everbusch, để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, hệ thống lưu trữ năng lượng sẽ đóng vai trò quan trọng. Nhưng chỉ sau năm 2030, pin lưu trữ năng lượng mới thực sự cần thiết và hiệu quả về chi phí.

"Pin lưu trữ hiện nay vẫn có chi phí đắt đỏ và chưa cần thiết tại Việt Nam trong giai đoạn ngắn hạn, do các nhà máy thủy điện và nhiệt điện đang vận hành có thể cung cấp dịch vụ cân bằng cho hệ thống điện" - Ulric Everbusch bày tỏ.

Tuy nhiên, trong 10 năm tới, việc củng cố công suất truyền tải thực sự cấp thiết, đặc biệt là nhằm kết nối các nguồn năng lượng tái tạo tốt nhất ở miền Nam với nhu cầu điện ở miền Bắc. “Phân tích từ báo cáo cho thấy, chi phí truyền tải thực tế không quá tốn kém. Vì vậy, việc tăng cường công suất truyền tải trước sau cũng là việc cần phải làm, do giải pháp này có công nghệ đã chín muồi nên cần được lựa chọn đầu tiên. Hệ thống pin lưu trữ năng lượng có thể chờ sau” - ông Ulric EverBusch nói.

Ngoài ra, báo cáo cũng chỉ ra, để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 với chi phí thấp nhất, nguồn điện từ năng lượng tái tạo cần phải là nguồn thay thế chính cho nhiên liệu hóa thạch, một cách trực tiếp, hoặc gián tiếp thông qua sản xuất nhiên liệu điện phân. Hệ thống điện cần đáp ứng 70% nhu cầu năng lượng vào năm 2050. Các nguồn năng lượng tái tạo chính là điện mặt trời (75%) và điện gió (21%).

Trong quá trình chuyển đổi xanh, hệ thống điện sẽ cần rất nhiều vốn với mức đầu tư hàng năm, có thể lên đến 167 tỷ USD vào năm 2050 trong kịch bản phát thải ròng bằng 0, tương đương với 11% GDP dự kiến năm 2050. Chi phí hệ thống điện sẽ dịch chuyển theo hướng giảm chi phí nhiên liệu và tăng chi phí đầu tư.

Đặc biệt, việc mở rộng công nghệ năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi, và kiên trì thực hiện các mục tiêu về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả sẽ đóng góp đáng kể cho mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Cơ hội là rất lớn, song các chuyên gia cho rằng, để có được một hệ thống năng lượng có mức phát thải ròng bằng 0, với chi phí tăng thêm chỉ 10% so với kịch bản cơ sở Việt Nam cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp và thực hiện đúng cách. Đặc biệt, cần hành động sớm để mức phát thải đạt đỉnh không muộn hơn năm 2035 nhằm tránh chi phí quá cao.