Việt Nam - EAEU: Bước chuyển mình tích cực sau 3 năm thực thi FTA

Hiệu quả rõ rệt

Tại Khóa họp lần thứ 3 Ủy ban hỗn hợp (UBHH) về thực thi Hiệp định VN-EAEU FTA, diễn ra ngày 12/12, do Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh và Bộ trưởng phụ trách Thương mại Ủy ban Kinh tế Á-Âu (EEC) - bà Nikishina Veronika - chủ trì, tại Hà Nội, hai bên đã tỏ ra lạc quan về các kết quả tích cực sau ba năm thực thi VN-EAEU FTA. Điều đó được thể hiện qua tốc độ tăng trưởng kim ngạch thương mại trung bình hàng năm. Trong khi trong giai đoạn 2011-2015, tốc độ tăng trưởng chỉ đạt khoảng 5%, thì khi Hiệp định có hiệu lực vào cuối năm 2016, con số này đã đạt gần 30%.

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, năm 2018, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam và EAEU đạt 4,9 tỷ USD, tăng 26,2% so với năm 2017, trong đó Việt Nam xuất khẩu 2,7 tỷ USD và nhập khẩu là 2,2 tỷ USD. Trong 9 tháng năm 2019, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và EAEU đạt 3,7 tỷ USD (cả năm 2019 ước đạt gần 5 tỷ USD, trong đó xuất khẩu từ Việt Nam sang EAEU đạt hơn 3 tỷ USD, nhập khẩu gần 2 tỷ USD). Trong đó, Liên bang Nga chiếm tỉ trọng lớn nhất với 92%, tiếp đến là Cộng hòa Kazakhstan chiếm 5,5% và thứ 3 là Cộng hòa Belarus với 2%.

Thị trường EAEU vẫn đang có nhu cầu rất lớn về tất cả các sản phẩm mà doanh nghiệp Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu như hàng may mặc, giày dép, điện tử, các sản phẩm nông sản như gạo, hạt tiêu, rau quả, thuỷ sản. Về phía EAEU, những sản phẩm có thế mạnh xuất khẩu sang Việt Nam là các mặt hàng xăng dầu, máy móc, hoá chất, sắt thép, hàng tiêu dùng. Cơ cấu sản phẩm giữa Việt Nam và EAEU bổ sung cho nhau chứ không cạnh tranh trực tiếp.

Nỗ lực thuận lợi hóa trao đổi thương mại

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, xu hướng tăng trưởng thương mại tốt sẽ còn tiếp tục được duy trì trong những năm tiếp theo với điều kiện hai bên tập trung vào việc tháo gỡ cho các doanh nghiệp những khó khăn gặp phải trong quá trình triển khai các chính sách về quản lý, điều hành (như các quy định về kiểm dịch, tiêu chuẩn kiểm chuẩn, thủ tục hành chính…). Đồng thời, qua kinh nghiệm 3 năm thực thi Hiệp định, hai bên có thể xem xét việc sớm đàm phán trao đổi về những mặt hàng mình quan tâm trên cơ sở cân bằng lợi ích, tạo điều kiện để FTA mang lại hiệu quả cao như mong muốn.

Đặc biệt, phía Việt Nam đã đề nghị EAEU tăng đáng kể hạn ngạch về gạo, cũng như số lượng các doanh nghiệp đủ điều kiện xuất khẩu thuỷ sản sang EAEU. Phía EAEU đề nghị Việt Nam cải thiện mở cửa thị trường đối với rượu vang nổ, thịt gia cầm và thịt bò. Ngoài ra, hai bên cũng có thể trao đổi việc cùng nhau tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác trong lĩnh vực ô tô, máy móc nông nghiệp, dược phẩm…

Hai bên cũng thống nhất sẽ nỗ lực để ký Nghị định thư về xây dựng Hệ thống chứng nhận và xác minh xuất xứ điện tử trong thời gian sớm nhất. Đối với lĩnh vực hải quan, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đề nghị phía EAEU hoàn tất các thủ tục nội bộ để sớm ký kết Nghị định thư sửa đổi Nghị định thư về trao đổi thông tin điện tử hải quan với Việt Nam để giám sát, kiểm soát hàng hóa có nguy cơ gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, buôn lậu...

Theo thống kê của Việt Nam về việc sử dụng mẫu Giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi mẫu EAV của Hiệp định (C/O EAV), từ khi VN-EAEU FTA có hiệu lực cho đến hết tháng 10/2019, Việt Nam đã xuất khẩu sang thị trường EAEU trên 1,85 tỷ USD hàng hóa sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) ưu đãi mẫu EAV theo Hiệp định VN-EAEU FTA (khoảng 28%). Mức tỷ lệ sử dụng ưu đãi đang tăng lên hàng năm, tăng từ 22% năm 2017 đến 29,5% năm 2019. Cụ thể, năm 2017 tỷ lệ sử dụng là 22% (giá trị 484,4 triệu USD), năm 2018 tỷ lệ sử dụng là 28% (giá trị 686,4 triệu USD). Tính riêng 10 tháng đầu năm 2019, Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EAEU trên 680 triệu USD hàng hóa sử dụng C/O mẫu EAV, chiếm khoảng 29% tổng kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này. Một số mặt hàng xuất khẩu có tỷ lệ sử dụng C/O mẫu EAV ở mức cao gồm gồm gạo, hạt tiêu, nhựa và các sản phẩm nhựa, dệt may.

Hai Bộ trưởng bày tỏ sự tin tưởng rằng với sự nỗ lực của hai bên, các vấn đề vướng mắc sẽ sớm tìm được giải pháp, qua đó góp phần tăng trưởng kim ngạch song phương, củng cố niềm tin của doanh nghiệp vào VN-EAEU FTA trong thời gian tới.