Việt Nam cần xây dựng chiến lược AI có chủ quyền

Cuộc đua AI đang nóng lên trên toàn cầu

Tại sự kiện Ngày hội Trí tuệ nhân tạo AI4VN 2025, nhiều doanh nghiệp đã có những chia sẻ ý nghĩa về thực trạng việc ứng dụng AI tại Việt Nam, những cơ hội, thách thức mà AI mang lại đối với nền kinh tế, các giải pháp tăng cường hiệu quả hoạt động ứng dụng AI vào hoạt động của doanh nghiệp...

Theo ông Lê Hồng Việt, Tổng Giám đốc FPT Smart Cloud, cuộc đua AI toàn cầu vẫn đang nóng lên từng ngày, với hai đấu trường chính là phát triển các mô hình AI nền tảng và nghiên cứu học thuật. Dẫn số liệu từ các báo cáo của IDC và PwC, ông cho biết AI dự kiến đóng góp 19,9 nghìn tỷ USD vào kinh tế thế giới và góp phần tăng 15% GDP toàn cầu năm 2035.

Bức tranh này hiện rõ sự thống trị của hai "người khổng lồ". Mỹ dẫn đầu với 40 mô hình AI hàng đầu và tổng vốn đầu tư tư nhân lên đến 471 tỷ USD (giai đoạn 2013-2024). Trung Quốc đang bứt tốc mạnh mẽ với 15 mô hình chất lượng cao, dẫn đầu về số lượng bằng sáng chế (hơn 817.800) và đang dần thu hẹp khoảng cách về chất lượng mô hình.

"Trong bức tranh đó, Việt Nam được xếp vào nhóm 'tiềm năng mới nổi' của ASEAN. Tuy nhiên, khoảng cách về đầu tư là một thách thức khổng lồ. Tổng vốn đầu tư cho AI của Việt Nam thua xa Mỹ, Trung Quốc (56 lần) và cả Singapore trong khu vực

Dù vậy, Việt Nam vẫn có những điểm sáng đáng ghi nhận. Báo cáo của WIN (Worldwide Independent Network of Market Research) xếp Việt Nam thứ 6/40 quốc gia về mức độ sẵn sàng cho kỷ nguyên AI. Hệ sinh thái AI trong nước cũng đang nóng lên nhanh chóng với vốn đầu tư năm 2024 đạt 80 triệu USD (tăng 8 lần), lực lượng lao động công nghệ khoảng 500.000 người và tỷ lệ chấp nhận AI cao (42% dân số, 65% doanh nghiệp vừa và nhỏ đã sử dụng)", ông Việt nhận định. 

Điểm mạnh của Việt Nam là chi phí cạnh tranh, chính phủ chủ động và đà tăng trưởng kinh tế nhanh. Ngược lại, những điểm yếu cố hữu cần khắc phục bao gồm hạ tầng AI chưa đồng bộ, thiếu hụt nhân lực AI chất lượng cao, khung pháp lý chưa hoàn thiện và chi tiêu cho R&D còn khiêm tốn.

Ông Việt cho rằng, AI không còn là câu chuyện tương lai mà đã hiện hữu và định hình lại cuộc đua số giữa các doanh nghiệp. "Với mỗi một USD đầu tư vào AI tạo sinh, doanh nghiệp có thể đạt hiệu quả đầu tư (ROI) gấp 3,7 lần", ông chia sẻ.

Thực tế tại Việt Nam, các "AI Agent" (Trợ lý AI) đang được ứng dụng mạnh mẽ để thay đổi cách doanh nghiệp vận hành. FPT Smart Cloud đã triển khai hơn 1.500 AI Agent cho các khách hàng, giúp tự động hóa 46% khối lượng công việc của trung tâm chăm sóc khách hàng, tăng 20% doanh thu qua kênh telesales, và xử lý hơn 400 triệu bộ giấy tờ mỗi năm với độ chính xác trên 95%.

Một ví dụ điển hình là việc ứng dụng AI Agent trong hoạt động telesales và chăm sóc khách hàng, có khả năng thực hiện 20 triệu cuộc gọi mỗi tháng. Trong lĩnh vực nhân sự, các trợ lý AI giúp 20.000 nhân viên học tập thường xuyên, tăng 15% chất lượng kiến thức và tiết kiệm 80% nguồn lực đào tạo.

Từ những phân tích trên, ông Lê Hồng Việt đề xuất một lộ trình chiến lược giai đoạn 2025-2030 để Việt Nam không chỉ bắt kịp mà còn có thể dẫn đầu khu vực. Chiến lược này mang tên "Xây dựng AI có chủ quyền", tập trung vào bốn trụ cột: con người - hạ tầng số - sản phẩm - hệ sinh thái.

Lộ trình được chia thành ba giai đoạn chính: 2025 - nền tảng và chuẩn bị; 2026-2027 - triển khai và mở rộng; 2028-2030 - dẫn đầu khu vực.

Đầu tư hạ tầng AI bài bản và mạnh mẽ

Đề cập tới các giải pháp “đón sóng” AI tại Việt Nam, ông Nguyễn Hoàng Hưng, Giám đốc Công nghệ Viettel AI chỉ ra rằng, hiện có một xu thế không thể đảo ngược.

Đó là việc các "gã khổng lồ" công nghệ như Meta, Microsoft và OpenAI đang đầu tư hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ USD để sở hữu hàng triệu GPU - bộ xử lý đồ họa chuyên dụng cho AI. Nguyên nhân sâu xa là do các mô hình AI thế hệ mới ngày càng thông minh, đòi hỏi một năng lực tính toán khổng lồ. Để minh họa, việc huấn luyện mô hình Llama 3 của Meta cần tới 30,84 triệu giờ GPU. Nếu sử dụng một cụm máy chủ nhỏ tại Việt Nam, công việc này có thể kéo dài tới 55 năm - con số cho thấy khoảng cách khổng lồ về hạ tầng.

"Trước xu thế đó, Việt Nam không đứng ngoài cuộc chơi. Chính phủ ban hành các chiến lược tham vọng, đặt mục tiêu đến năm 2030 đưa Việt Nam vào Top 3 Đông Nam Á và Top 50 thế giới về nghiên cứu AI. Tuy nhiên, quy mô thị trường trung tâm dữ liệu trong nước hiện còn khiêm tốn so với các quốc gia trong khu vực. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội lớn", ông Hưng nêu rõ.

Đón đầu làn sóng này, vị giám đốc cho biết Viettel đang thực hiện chiến lược đầu tư hạ tầng AI bài bản và mạnh mẽ. "Hiện Viettel vận hành 15 trung tâm dữ liệu và liên tục mở rộng, đồng thời đầu tư lớn vào các hệ thống GPU hàng đầu thế giới như Nvidia DGX SuperPOD, hàng trăm máy chủ HGX H200/H100. Chiến lược của chúng tôi tập trung vào ba trụ cột: Mở rộng quy mô, phát triển bền vững, cung cấp dịch vụ", ông Hưng dẫn chứng.

Khoản đầu tư khổng lồ này không chỉ dừng lại ở phần cứng. Đây là nền tảng để Viettel AI xây dựng một hệ sinh thái sản phẩm "Make in Vietnam" đa dạng và được ứng dụng rộng rãi. Các công nghệ lõi về xử lý ngôn ngữ, thị giác máy tính của tập đoàn cũng được triển khai thành công qua các sản phẩm như Trợ lý ảo Pháp luật cho toàn bộ hệ thống tòa án, các giải pháp phân tích dữ liệu cho 80% tỉnh thành và dịch vụ định danh khách hàng điện tử (eKYC) xử lý hàng trăm triệu yêu cầu mỗi năm.

Từ những phân tích trên, ông Nguyễn Hoàng Hưng khẳng định một thông điệp rõ ràng, việc làm chủ hạ tầng AI không chỉ là câu chuyện của doanh nghiệp, còn là điều kiện tiên quyết cho sự thành công của chuyển đổi số quốc gia.

"Đây chính là nền móng vững chắc để Việt Nam có thể tự chủ công nghệ, đổi mới sáng tạo và kiến tạo một tương lai số phát triển bền vững", Giám đốc Công nghệ Viettel AI khẳng định.

Theo báo cáo Chỉ số sẵn sàng Trí tuệ nhân tạo của Chính phủ năm 2024 do Oxford Insights công bố, Việt Nam xếp hạng 59 trên tổng số 193 quốc gia và vùng lãnh thổ, với tổng điểm 54,48.

Trong khu vực Đông Á, Việt Nam đứng thứ 9 và xếp thứ 5 trong số 10 quốc gia ASEAN, chỉ sau Singapore, Malaysia, Thailand và Indonesia. Đáng chú ý, thứ hạng của Việt Nam đã có sự cải thiện đáng kể trong những năm gần đây: Từ vị trí 76 vào năm 2020, lên 62 vào năm 2021, 55 vào năm 2022, và đạt 59 vào năm 2023.