Vị ngọt cà phê cao nguyên

“Chìa khóa” nâng cao chất lượng hạt cà phê

Bằng nụ cười hào sảng đậm chất Tây Nguyên, ông Vũ Hữu Đào - Thôn 2, xã Đăk Wer, huyện Đăk R’lấp, tỉnh Đăk Nông - kể, ông đã gắn bó với hạt cà phê từ năm 1995, với trang trại 400 cây cà phê ở Đăk Lăk. “Thời điểm đó, mỗi gia đình có vài trăm gốc cà phê, hạt cà phê sau khi thu hái và sơ chế được doanh nghiệp (DN) đến thu mua và giá hoàn toàn do họ quyết định, năm cao, năm thấp. Người dân cũng trồng cà phê hoàn toàn do thói quen chứ không được hướng dẫn kỹ thuật cụ thể nên chất lượng bấp bênh” - ông Đào cho hay.

Từ gánh nặng gia đình đè lên vai người thanh niên trẻ tuổi, cùng ước mơ phải vươn lên làm giàu, năm 1998, ông quyết định chuyển đến Đăk Nông, mua đất đồi để trồng 4.000 cây cà phê. Năm 2011, cơ duyên đến khi Công ty Nestlé Việt Nam triển khai Chương trình NESCAFÉ Plan (hỗ trợ nông dân về cây giống, kỹ thuật trồng cà phê bền vững) trên đất Tây Nguyên, trang trại của ông là một trong những trang trại được thực hiện thí điểm.

“Cái lợi lớn nhất là chúng tôi được học về kỹ thuật trồng, chăm sóc, bón phân, thu hái, chế biến sao cho sản lượng cao và chất lượng đạt chuẩn. Thứ hai, được học cách hạch toán tài chính nông hộ nên nắm được lời, lãi. Chưa kể, DN còn trợ giá khi mua cây giống và hỗ trợ mua hết cà phê với giá cao hơn thị trường từ 100 - 300 đồng/kg, nếu chất lượng đạt chuẩn” - ông Đào cho biết. Từ khi liên kết với DN, mỗi năm, trang trại cho lãi vài trăm triệu đồng. Năm 2018, dù giá cà phê xuống thấp nhưng dự kiến, gia đình ông cũng thu được 200 - 300 triệu đồng.

Cũng chọn mảnh đất Tây Nguyên để khởi nghiệp với cà phê, ông Lê Hồng Thành - thôn 17, xã Nhân Cơ, huyện Đăk R’lấp, tỉnh Đăk Nông - hiện là chủ một trang trại cà phê rộng 2ha với 1.700 cây cà phê. Ông Thành chia sẻ, trước đây, chỉ trồng cà phê theo kinh nghiệm dân gian nên hiệu quả không cao. Từ ngày tham gia Chương trình NESCAFÉ Plan, ông được hướng dẫn kỹ lưỡng cách chăm sóc cây, bón phân. Đồng thời, thay đổi tập quán trồng độc canh bằng cách trồng xen cà phê với tiêu, muồng, sầu riêng… Từ chỗ năng suất chỉ đạt 3 tấn/ha, đến nay, sản lượng cà phê thu hoạch mỗi năm đạt khoảng 6 - 7 tấn, dự kiến sẽ tăng lên trong thời gian tới khi vườn cà phê tái canh thu hoạch ổn định. Đặc biệt, nhờ nguồn thu từ các cây xen canh, mỗi năm, thu nhập của gia đình ông tăng thêm từ 30 - 40% so với trước đây.

Đồng hành cùng có lợi

Giống như nhiều loại nông sản khác, việc gắn kết chặt chẽ giữa DN và người dân là điều kiện tiên quyết để nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm, giữ vững và định vị thương hiệu trên thị trường thế giới. Đây cũng là giải pháp giúp DN phát triển bền vững.

Cho ra đời một chuỗi cà phê organic nổi tiếng ở Sài Gòn có cái tên ngọt và say như chính vị cà phê - L’amant (Người tình), ông Thái Như Hiệp - Tổng giám đốc Công ty TNHH Vĩnh Hiệp - chia sẻ: Liên kết giữa nông dân và DN cà phê là tất yếu! Bởi hiện nay, không DN cà phê nào dại dột “cầm đằng lưỡi” khi chỉ thu mua cà phê về chế biến trong điều kiện cả lượng và giá đều bấp bênh.

Vì lẽ đó, tại các trang trại cà phê của Vĩnh Hiệp tại Gia Lai, hàng nghìn gốc cà phê giống được Vĩnh Hiệp trồng để “đo” độ thích ứng với biến đổi khí hậu, trước khi giao cho nông dân trồng. “Tỷ lệ thành công của Vĩnh Hiệp thế nào?” - tôi hỏi. “Trên 90% là thất bại. Nhưng không có cách nào khác, chúng tôi buộc phải kiên trì!” - ông Hiệp cho hay.

Từ sự kiên trì ấy, “quả ngọt” đã đến khi trên những rẫy cà phê bắt đầu cho trái, sản phẩm cà phê của Vĩnh Hiệp đã được phía Hoa Kỳ công nhận là sản phẩm hữu cơ và được phép xuất khẩu sang quốc gia này, mở ra cơ hội cho hạt cà phê vươn rộng ra thế giới.

Tương tự, với Dự án NESCAFÉ Plan, Công ty Nestlé Việt Nam đang sở hữu một nguồn cà phê dồi dào, phục vụ đắc lực cho việc sản xuất nhiều sản phẩm như: Cà phê hòa tan, cà phê viên nén, cà phê phin… phục vụ trong nước và xuất khẩu. “Sản phẩm mới nhất được sản xuất từ nguồn cà phê Robusta Việt Nam là viên nén Nescafe Dolce Guston đã bước đầu nhận được sự phản hồi tích cực của khách hàng, đặc biệt là khách hàng trẻ tuổi. Thành công này đã tạo động lực cho chúng tôi tiếp tục đầu tư vào công nghệ mới, dây chuyền mới để chế biến sâu, nâng cao giá trị hạt cà phê Việt Nam trên thị trường thế giới”- ông Will Mackereth - Giám đốc Tổ chức Phân phối và Cung ứng Công ty Nestlé Việt Nam - cho hay.

Cà phê hiện là ngành hàng nông sản duy nhất có nhiều thương hiệu được thị trường thế giới biết đến như Trung Nguyên, Vinacafe, King Coffee… - những thương hiệu đã làm tốt bài toán liên kết với nông dân. Chắt chiu “vị ngọt” trong lòng hạt cà phê đắng, từ những rẫy cà phê bạt ngàn trên cao nguyên nắng say và gió lộng, hạt cà phê theo những chuyến xe vấn vương bụi đỏ đi về khu trung tâm sản xuất, hiện thực hóa những giấc mơ no ấm, giấc mơ đưa hạt cà phê Việt Nam định danh tốt hơn trên toàn cầu.