Về nơi cội nguồn của báo chí cách mạng Việt Nam

Điểm khởi nguồn của báo chí cách mạng

Trong không khí tháng 4 lịch sử, chúng tôi may mắn được tham gia một chuyến hành trình "về nguồn" đặc biệt do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức. Đây là hành trình trở về điểm khởi nguồn của báo chí cách mạng Việt Nam tại xóm Đồng Lá 3, xã Điềm Mặc, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.

Từ sáng sớm, đoàn xe của chúng tôi rời Hà Nội, vượt qua những con đường quanh co, men theo đồi núi xanh thẳm của vùng Việt Bắc. Khung cảnh mờ sương cùng tiếng gió vi vu qua những tán rừng già khiến lòng chúng tôi như lắng lại, chuẩn bị đón nhận một câu chuyện lịch sử hào hùng.

Về đến xóm Đồng Lá 3, chúng tôi được các hướng dẫn viên khu di tích đưa trở về quá khứ, về những ngày đầu năm 1950 đầy gian khó nhưng tràn đầy niềm tin và lòng tự hào.

Cách đây 75 năm (21/4/1950), Hội Những người viết báo Việt Nam (nay là Hội Nhà báo Việt Nam) đã được thành lập tại xóm Roòng Khoa (nay là xóm Đồng Lá 3), xã Điềm Mặc (huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên), đánh dấu một mốc son của Báo chí cách mạng Việt Nam. Giữa những mái nhà sàn đơn sơ, các nhà báo cách mạng đã hội tụ, đặt nền móng cho sự phát triển của nền báo chí nước nhà.

Ngược dòng lịch sử, vào cuối năm 1949 đầu năm 1950, khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang trong giai đoạn ác liệt, một số cơ quan như: Mặt trận Liên Việt, Hội Phụ nữ Việt Nam, Báo Cứu Quốc... đã đến ở và đặt trụ sở tại xóm Roòng Khoa, xã Điềm Mặc.

Tại đây, ngày 21/4/1950, Đại hội lần thứ nhất của Hội Những Người viết báo Việt Nam đã được tổ chức trong ngôi nhà sàn 2 tầng, 8 mái, nơi làm việc, hội họp của Tổng hội Việt Minh.

Hình ảnh căn nhà sàn 2 tầng, 8 mái nơi diễn ra Đại hội thành lập Hội Những người viết báo Việt Nam (nay là Hội Nhà báo Việt Nam). Ảnh: Phong Lâm

Đại hội đã thống nhất thông qua Điều lệ, Chương trình hoạt động, bầu ra Ban Chấp hành Hội gồm 10 nhà báo do nhà báo Xuân Thủy làm Chủ tịch. Ngày 2/6/1950, Hội được Chính phủ ra quyết định chính thức công nhận và trở thành thành viên của Mặt trận Liên Việt.

Sau này, Hội Những người viết báo Việt Nam được đổi tên thành Hội Nhà báo Việt Nam. Với sự ra đời của Hội Những người viết báo Việt Nam, hoạt động báo chí trong thời kỳ kháng chiến đã được nâng lên một tầm cao mới, góp phần cổ vũ, động viên quân và dân cả nước làm nên thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Đắm chìm trong những câu chuyện lịch sử do các hướng dẫn viên khu di tích kể lại, chúng tôi mới biết rằng, cả khu vực này trước đây là rừng núi rậm rạp, cả xóm chỉ có 5-6 hộ gia đình. Mặc dù cuộc sống của bà con rất khó khăn nhưng khi Hội Những người viết báo Việt Nam và các cơ quan của Trung ương về đây làm việc, bà con đều che chở, đùm bọc và giúp đỡ hết sức.

Di tích nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam trong những năm qua thường xuyên đón các đoàn cơ quan báo chí trên cả nước viếng thăm. Ảnh: Phong Lâm

Thời gian đầu, các cán bộ về đây đều ở nhờ nhà người dân trong xóm. Sau đó, người dân cùng với cán bộ lên rừng chặt tre, gỗ về dựng căn nhà sàn sàn 2 tầng, 8 mái để làm nơi ở và làm việc.

Từ cội nguồn cách mạng, lớp lớp các thế hệ nhà báo đã trưởng thành, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Có thể nói, cho đến nay, chưa có bất cứ một cơ sở đào tạo báo chí nào lại hội tụ những nhà hoạt động chính trị xuất sắc, những nhà báo, văn nghệ sĩ nổi tiếng hàng đầu lúc bấy giờ của đất nước ta.

Đó là các đồng chí Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Lê Quang Đạo, Tố Hữu, Trần Huy Liệu, Đỗ Đức Dục, Xuân Thủy, Nguyễn Văn Tạo, Nguyễn Huy Tưởng, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, Nam Cao, Văn Tân, Từ Giấy, Nguyễn Văn Hải...

Dưới những tán rừng Việt Bắc, Hội Những người viết báo Việt Nam cùng nhiều tờ báo, tạp chí khác của Trung ương và địa phương đã chính thức khai sinh và hoạt động hiệu quả ngay trên vùng đất lịch sử này, góp phần lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Địa chỉ đỏ nối liền bao thế hệ

75 năm đã trôi qua, xóm Đồng Lá 3 hôm nay chúng tôi có cơ may đặt chân tới không còn mang dáng vẻ của một vùng căn cứ cách mạng hoang sơ mà đã khoác lên mình một diện mạo mới.

Cùng với sự đổi thay của mảnh đất này, di tích nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam cũng đã được đầu tư xây dựng khang trang, trở thành “địa chỉ đỏ” góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ những người làm báo hôm nay.

Năm 2004, di tích địa điểm nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam ở xóm Đồng Lá 3 đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia. Tại đây, công trình Nhà trưng bày di tích lịch sử được xây dựng khang trang, bề thế. Đó là nơi lưu giữ và trưng bày nhiều hiện vật, hình ảnh gắn liền với sự ra đời, phát triển và hoạt động của báo chí nước nhà và những hình ảnh về hoạt động báo chí của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.

Tháng 4/2019, con đường giao thông từ Tỉnh lộ 264B vào xóm Đồng Lá 3 được Hội Nhà báo Việt Nam vận động tài trợ xây dựng với tổng kinh phí 1,5 tỷ đồng đã giúp việc giao thương, đi lại của người dân thuận lợi hơn.

Và như một điểm hẹn của lịch sử, Hội Nhà báo Việt Nam cùng giới báo chí cả nước hằng năm vẫn thường tổ chức các chương trình hành hương về nguồn mang ý nghĩa sâu sắc “uống nước nhớ nguồn”. Để rồi, cứ đến những ngày tháng 4, tháng 6 lịch sử này, những người làm báo cách mạng Việt Nam lại có một nơi để tìm về.

Đây cũng chính nơi hun đúc thêm lòng yêu nước, tinh thần cách mạng và ý thức trách nhiệm của đội ngũ nhà báo, phóng viên, nhất là những người trẻ trong hành trình xây dựng một nền báo chí cách mạng, phụng sự nhân dân, phụng sự Tổ quốc.

Những tài liệu, hiện vật này giúp những thế hệ người làm báo như chúng tôi thêm hiểu hơn về các bậc tiền bối, về điều kiện sống và làm việc của họ, để suy ngẫm, học tập, kế tục xứng đáng truyền thống của thế hệ cha anh.

Đoàn Hội Nhà báo Việt Nam thăm quan Nhà trưng bày di tích lịch sử, nơi lưu giữ và trưng bày nhiều hiện vật, hình ảnh gắn liền với sự ra đời, phát triển và hoạt động của báo chí nước nhà và những hình ảnh về hoạt động báo chí của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Ảnh: Hội Nhà báo Việt Nam

Trong chuyến đi về cội nguồn báo chí cách mạng, mỗi người trong chúng tôi, những nhà báo, phóng viên đang góp sức cho mặt trận thông tin đều có những cảm xúc riêng. Nhưng điểm chung là chúng tôi đều xúc động và vô cùng tự hào về thế hệ cha anh đi trước, những người đã đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Và để nói về những cảm xúc ấy, tôi xin dẫn lại lời chia sẻ của ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam khi cùng chúng tôi về thăm lại cội nguồn báo chí: "Giữa đại ngàn Việt Bắc, dưới những mái nhà tranh nứa đơn sơ, lớp nhà báo chiến sĩ đầu tiên của nước Việt Nam độc lập đã được ấp ủ, nuôi dưỡng và trưởng thành. Các học viên nhà báo chiến sĩ ấy đến từ khắp mọi miền Tổ quốc, mang trong mình nhiệt huyết và lòng yêu nước nồng nàn, để rồi từ ngôi trường mái nứa này, tỏa đi khắp các chiến trường, viết lên những trang báo thấm mồ hôi và máu xương, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, thống nhất non sông".

Có thể thấy, di tích thành lập Hội Nhà báo Việt Nam tại Điềm Mặc, Thái Nguyên không chỉ là một chứng tích lịch sử quý giá, mà còn là biểu tượng vĩnh cửu của tinh thần báo chí cách mạng Việt Nam. Trải qua bao thăng trầm của thời cuộc, di tích đã và đang trở thành “địa chỉ đỏ” khơi dậy lòng tự hào dân tộc, hun đúc ý chí và trách nhiệm của các thế hệ nhà báo, phóng viên như chúng tôi hôm nay.

Nơi đây, mỗi dòng chữ, mỗi tấm ảnh, mỗi câu chuyện được thổi hồn bằng khát vọng cống hiến và yêu nước, tiếp thêm sức mạnh để chúng tôi và các thế hệ những người làm báo mai sau tiếp tục viết tiếp trang sử vẻ vang, góp phần dựng xây nền báo chí cách mạng Việt Nam giàu bản sắc và nhân văn.