Vai trò của tổ chức xã hội trong thực thi Hiệp định VPA/FLEGT

Trong đó Hiệp định Thương mại song phương tự nguyện (VPA) về Thực thi Lâm luật, quản trị rừng và thương mại lâm sản (FLEGT) - Hiệp định VPA/FLEGT vừa được Chính phủ Việt Nam ký vào ngày 11/5/2017 sẽ được lồng ghép trong dự thảo Luật sửa đổi lần này và đây cũng là nội dung được bàn tới tại hội thảo “Vai trò và sự tham gia của các tổ chức xã hội trong Hiệp định VPA/FLEGT: Tiến trình đàm phán và định hướng kế hoạch tiếp theo”, diễn ra sáng 27/5, tại Hà Nội do Ủy ban KHCN và Môi trường cùng Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam (Vusta) tổ chức.

Sau 6 năm đàm phán, Hiệp định VPA/FLEGT đã được Việt Nam và Liên minh châu Âu ký tắt ngày 11/5/2017. Theo lộ trình, hai bên sẽ tiến hành phê chuẩn Hiệp định theo quy định của luật pháp từng bên.

Theo bà Nguyễn Tường Vân - Tổng cục Lâm nghiệp - thành viên đoàn đàm phán cho biết, VAP/FLEGT là một hiệp định trải qua quá trình đàm phán khó khăn và phức tạp nhất của Việt Nam và cũng là hiệp định sẽ tác động mạnh không chỉ đến những doanh nghiệp sản xuất, chế biến, xuất nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ mà còn tác động mạnh đến hàng triệu hộ gia đình trồng rừng. EU đã và đang đòi hỏi mọi sản phẩm gỗ và gỗ xuất khẩu vào EU phải chứng minh được nguồn gốc hợp pháp.

“Phần lớn doanh nghiệp sản xuất chế biến, xuất khẩu gỗ của Việt Nam là DN vừa và nhỏ, Việt Nam đang có tới hơn 1 triệu hộ nông dân trồng rừng với diện tích chỉ từ 1 - 1,5 ha/hộ, vậy làm sao để những hộ này tuân thủ các quy định để chứng minh nguồn gốc gỗ hợp pháp, và làm sao chứng minh gỗ của họ hợp pháp. Làm sao giám sát hỗ trợ họ thực hiện đúng để bảo đảm “gỗ hợp pháp". Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu các sản phẩm gỗ của chúng ta có 5 thị trường chính thì đã có 4 thị trường tham gia ký VPA/FLEGHT. Nên Việt Nam không thể đứng ngoài hiệp định này. Tuy nhiên, những khó khăn đó cần có sự tham gia giải quyết của các tổ chức xã hội", bà Vân chia sẻ.

Trong khi đó, ông Nghiêm Vũ Khải - Phó Chủ tịch Vusta chia sẻ: Mạng lưới các tổ chức phi chính phủ Việt Nam về thực thi Lâm luật, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VNGO-FLEGT) được thành lập vào tháng 1/2012. Mạng lưới đã có 61 tổ chức CSO/VNGO đăng ký tham gia và đã có những hoạt động đóng góp tích cực và có giá trị vào quá trình đàm phán VPA/FLEGT tại các cuộc họp kỹ thuật, các hội thảo tham vấn, bản tin chính sách. Mạng lưới đã tham vấn cộng đồng DN và hộ trồng rừng về các nội dung liên quan tới cộng đồng trong Hiệp định VPA; góp ý cho các nội dung của Hiệp định VPA trên cơ sở kinh nghiệm làm việc tại cấp cộng đồng và các kết quả nghiên cứu thực tiễn…

Cũng theo bà Vân, sau khi phê chuẩn hiệp định sẽ tiến hành nội luật hóa các cam kết xây dựng các hướng kỹ thuật, nâng cao năng lực cho các bên liên quan thực thi hiệp định, các đánh giá và cấp phép FLEGHT vào năm 2020. Vì vậy, sự tham gia của các tổ chức xã hội nói chung và những tổ chức như VUSTA rất quan trọng. Đồng thời các tổ chức này được xem như là một bên thứ 3 giám sát độc lập các vấn đề xã hội trong quá trình triển khai VPA…

Theo ông Trương Minh Hoàng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường: Đây cũng là thời điểm vàng để thảo luận vì Hiệp định VPA/FLEGT sẽ được lồng ghép trong dự thảo Luật Bảo vệ và phát triển rừng. Dự thảo này đang được Quốc hội thảo luận để thông qua vào kỳ họp tháng 11 tới. Bỏ lỡ cơ hội góp ý tham gia này, là chúng ta mất thêm hơn 10 năm nữa. Chúng tôi mong đón nghe các ý kiến đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa học và các tổ chức xã hội để luật được ban hành có tính khả thi cao, đạt được mục tiêu quản lý và phát triển rừng bền vững.