Tuyên bố an ninh quốc gia của Hoa Kỳ về thuế quan và cuộc khủng hoảng tại WTO

Tại trung tâm của cuộc chiến thương mại là việc Hoa Kỳ tuyên bố rằng thuế thép và nhôm có cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia hay chỉ đơn giản là bảo vệ các nhà sản xuất kim loại của Hoa Kỳ khỏi sự cạnh tranh toàn cầu. Các đồng minh như Canada, Mexico và EU đã thách thức thuế quan của Trump tại WTO và cho rằng, kim loại bị đánh thuế không đe dọa đến an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Họ đã trả đũa trở lại với các mức thuế của mình, khiến chính quyền Hoa Kỳ phải đưa ra khiếu nại tại WTO để chống lại các quốc gia đó.

Hiện nay, WTO đang ở vị thế khó khăn của việc phải đưa ra phán quyết có thể gây ra bất kỳ điều gì. Jennifer Hillman - giáo sư tại Trung tâm Luật Georgetown- cho biết, “điều này đang gây áp lực to lớn cho hệ thống”, “có nhiều người nói rằng Hoa Kỳ gần như đã rút lui khỏi WTO bằng cách tham gia vào tất cả các mức thuế đơn phương mà chúng ta đã thấy”.

Một phán quyết chống lại chính quyền Trump có thể khiến Hoa Kỳ rời khỏi WTO hoàn toàn. Tuy nhiên, với tuyên bố an ninh quốc gia của Hoa Kỳ cũng có thể làm giảm đáng kể quyền lực của tổ chức này và nhắc nhở các quốc gia khác bắt đầu viện dẫn lý do an ninh quốc gia để bỏ qua các quy tắc bất tiện về các chủ đề như sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn môi trường hoặc trợ cấp nông nghiệp.

Ngày 10/8, Hoa Kỳ đã một lần nữa tuyên bố an ninh quốc gia khi Tổng thống Trump quyết định tăng gấp đôi thuế suất đối với nhập khẩu thép và nhôm từ Thổ Nhĩ Kỳ. Trong tuyên bố đưa ra, Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho biết xuất khẩu kim loại sang Hoa Kỳ đã không giảm “xuống mức đủ để loại bỏ mối đe dọa an ninh quốc gia” và việc tăng thuế đối với Thổ Nhĩ Kỳ sẽ làm giảm mối đe dọa đó. Theo Tổng Giám đốc WTO - Roberto Azevêdo, khi tổ chức này điều chỉnh khách quan những thách thức đối với thuế kim loại của chính quyền Trump, bất kỳ quyết định nào về vấn đề chính trị nhạy cảm cũng có thể tạo ra những căng thẳng gây tổn hại cho WTO. Hoa Kỳ cũng phản đối việc bổ nhiệm thành viên mới cho Cơ quan Phúc thẩm của WTO - một động thái đe dọa làm tê liệt khả năng giải quyết tranh chấp của WTO.

Đại diện Thương mại Hoa Kỳ - Robert E. Lighthizer - khẳng định: “WTO rõ ràng là một tổ chức quan trọng”, nhưng đang tồn tại những thách thức nghiêm trọng và Hoa Kỳ vẫn tiếp tục sử dụng WTO để giúp chống lại các cuộc tranh chấp thương mại của nước này. Hoa Kỳ đã tham gia vào hàng chục vụ kiện và đệ đơn khiếu nại về các hoạt động thương mại của Trung Quốc, EU, Mexico và các nước khác.

Các nhà kinh tế cũng đặt câu hỏi về tuyên bố của chính quyền Trump rằng nước này đã bị WTO đối xử không công bằng khi Hoa Kỳ mang lại nhiều tranh chấp cho WTO hơn bất kỳ thành viên nào khác trong 22 năm qua. Và theo một báo cáo được Hoa Kỳ công bố từ tháng 2, nước này đã giành được tỷ lệ lớn các vụ kiện được khởi xướng, cao hơn mức trung bình toàn cầu. Chính quyền Trump không phải là chính phủ Hoa Kỳ đầu tiên đóng vai trò quan trọng của WTO. “Người có thể không chấp nhận những gì Donald Trump nói, nhưng sẽ không khôn ngoan nếu bỏ qua những gì ông ấy nói”, “Hoa Kỳ không phải là thành viên duy nhất tìm cách hiện đại hóa hoặc cải cách hơn nữa WTO”- Tổng Giám đốc Roberto Azevedo thừa nhận.