TS. Lê Xuân Nghĩa: Doanh nghiệp chỉ dựa vào phát hành trái phiếu riêng lẻ để “sống” là một “sai lầm”
Điều kiện cần để xây dựng thị trường trái phiếu minh bạch
Chia sẻ tại buổi đối thoại chuyên đề "Bước ngoặt thị trường trái phiếu doanh nghiệp sau Nghị định 65/2022/NĐ-CP" do Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức sáng 30/9, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng, Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính, Bộ Tài chính cho rằng, Nghị định 65 không áp đặt thêm các điều kiện mới với phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, chỉ tăng cường các điều kiện về công bố thông tin, giúp mọi việc được minh bạch hơn. Tuy vậy, để đáp ứng các yêu cầu mới, doanh nghiệp phát hành phải triển khai thêm một số công việc, tăng thêm chi phí để phát hành. Nhưng, đây là điều cần thiết để xây dựng một thị trường trái phiếu minh bạch hơn trong tương lai.
"Với các quy định như vậy, những doanh nghiệp nào đã công bố thông tin một cách minh bạch vẫn có thể tiếp tục phát hành trái phiếu để huy động được, nhất là đối với những doanh nghiệp có những dự án tốt, có sức khỏe tài chính và tình hình sản xuất kinh doanh tốt. Một số doanh nghiệp sẽ chịu ảnh hưởng. Tuy nhiên, doanh nghiệp không thể coi trái phiếu riêng lẻ là kênh huy động vốn duy nhất. Những lúc như thế này, doanh nghiệp sẽ phải tính toán các kênh huy động hiệu quả khác" - ông Dương nhấn mạnh.
| Đối thoại chuyên đề "Bước ngoặt thị trường trái phiếu doanh nghiệp sau Nghị định 65/2022/NĐ-CP" |
Trong khi đó, ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam cho rằng, cấu trúc thị trường vốn nói chung thiết kế nhiều kênh để doanh nghiệp huy động vốn, không chỉ mỗi kênh phát hành trái phiếu riêng lẻ. Mỗi một sản phẩm đều có một vai trò riêng nhưng không thể thay thế được tất cả vai trò của cả thị trường.
Trái phiếu doanh nghiệp bao gồm trái phiếu phát hành ra công chúng và trái phiếu riêng lẻ, tính chất sản phẩm phục vụ cho đối tượng tham gia khác nhau, không thể "đánh đồng". "Đã phát hành trái phiếu riêng lẻ thì phải dành cho đối tượng tham gia nhà đầu tư chuyên nghiệp, mức độ công bố thông tin, vận hành của thị trường phải khác với phát hành ra công chúng. Bởi phát hành ra công chúng có thể tiếp cận mọi nhà đầu tư, không giới hạn, chuẩn mực phát hành theo đó phải cao hơn. Đối với phát hành trái phiếu riêng lẻ, khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư chuyên nghiệp phải cao hơn so với nhà đầu tư thông thường" - ông Đỗ Ngọc Quỳnh nhận định.
Theo ông Đỗ Ngọc Quỳnh, không nên nói rằng "cổ vũ" phát hành ra công chúng, vì không phải doanh nghiệp nào cũng đủ khả năng phát hành theo kênh này. Khi không đạt chuẩn để phát hành ra công chúng, doanh nghiệp phải chọn phương thức phát hành riêng lẻ và sẽ khó khăn hơn với mức độ rủi ro cao hơn, không thể bán cho tất cả đối tượng nhà đầu tư mà chỉ tập trung vào nhà đầu tư chuyên nghiệp.
"Phải xác định rõ kiến trúc tổng thể của thị trường tài chính, sản phẩm nào, công cụ nào đi với đối tượng nhà đầu tư nào để không ngăn cản sự phát triển của thị trường. Chúng ta phải luôn mở cho doanh nghiệp con đường để huy động vốn và tìm đúng đối tượng nhà đầu tư phù hợp, giúp nguồn vốn trong nền kinh tế luân chuyển một cách hiệu quả, đúng với khẩu vị rủi ro của các bên tham gia" - ông Đỗ Ngọc Quỳnh phân tích.
Phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là phát hành "đẳng cấp thấp"
TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho biết, trong các phần sửa đổi của Nghị định 65, ông đánh giá cao nhất phần xếp hạng tín nhiệm. Theo đó, nghị định vừa học hỏi theo thông lệ quốc tế, vừa có những "chiếu cố" mang tính Việt Nam. Nếu hoàn toàn theo thông lệ quốc tế thì quy định là phải xếp hạng toàn bộ doanh nghiệp phát hành trái phiếu.
| TS. Lê Xuân Nghĩa: Doanh nghiệp chỉ dựa vào phát hành trái phiếu riêng lẻ để “sống” là một “sai lầm” |
Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, mục tiêu ban đầu của việc xếp hạng tín nhiệm bắt buộc trong một số trường hợp khi phát hành trái phiếu doanh nghiệp là để chấn chỉnh lại thị trường trái phiếu riêng lẻ, cụ thể là để thu hẹp thị trường này và chỉ dành cho các nhà đầu tư có khả năng chịu đựng rủi ro cao.
"Chúng ta dùng từ 'nhà đầu tư chuyên nghiệp' khiến cho việc phát hành trái phiếu riêng lẻ trở nên cao cấp hơn, như một đẳng cấp cao hơn so với phát hành ra công chúng. Đó là một nghĩa rất dở của từ này” - TS. Lê Xuân Nghĩa nêu quan điểm.
Bởi, xét về cấu trúc rủi ro thì trái phiếu phát hành riêng lẻ rủi ro cao hơn rất nhiều so với phát hành trái phiếu ra công chúng. Chỉ những nhà đầu tư có khả năng chịu đựng rủi ro cao mới có thể đầu tư. Vị chuyên gia này cũng cho rằng, phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là phát hành "đẳng cấp thấp". Nếu doanh nghiệp cứ bám vào đó để "sống" thì đẳng cấp của doanh nghiệp trên thị trường sẽ thấp dần đi, cả về uy tín lẫn chiến lược quản trị.
"Quản trị một tập đoàn lớn mà chỉ dựa vào phát hành trái phiếu riêng lẻ để "sống" là một sai lầm" - TS. Lê Xuân Nghĩa nhận định và cho biết thêm, khu vực phát hành ra công chúng mới là nơi xếp tín nhiệm phát huy được hiệu lực, qua đó tạo tiền đề để xây dựng thị trường thứ cấp. "Nếu trái phiếu doanh nghiệp chỉ phát triển ở khía cạnh phát hành mà chưa phát triển thị trường thứ cấp thì không phải là công cụ vốn dài hạn tốt" - TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết.
Vị chuyên gia này cũng bày tỏ mong muốn thu hẹp khu vực phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và chuyển hẳn sang khu vực phát hành sang công chúng, bởi đây là khu vực mà tổ chức phát hành có thể huy động vốn dễ dàng hơn và được giám sát chặt chẽ hơn.