TP. Hồ Chí Minh hướng tới một trung tâm tài chính toàn cầu

Tại Diễn đàn Kinh tế TP. Hồ Chí Minh năm 2019, tổ chức mới đây, người ta đã bàn thảo, nhắc nhiều tới việc “phát triển TP. Hồ Chí Minh trở thành một trung tâm tài chính toàn cầu”. Mong muốn này đã đưa TP. Hồ Chí Minh gia nhập vào một danh sách đang kéo dài các thành phố thuộc nhiều quốc gia khác nhau tuyên bố ý định trở thành những nơi trung gian của nguồn vốn toàn cầu. Tuy nhiên, mong muốn là một chuyện, hiện thực hóa nó là một con đường không phải dễ dàng, đòi hỏi phải có những quyết sách thích hợp và một quyết tâm chính trị lớn.

Ảnh minh họa

Kinh nghiệm cho thấy, đối với rất nhiều thành phố đã từng khao khát trở thành trung tâm tài chính, Dubai (thuộc Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất) là một hình mẫu. Trong thập niên 2000, Dubai đã nổi lên như một trung tâm tài chính toàn cầu. Tại thời điểm chuyển giao Thiên niên kỷ (2001), Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất có GDP mới là 104 tỉ USD. Tuy nhiên, đến năm 2018, nền kinh tế của quốc gia này không chỉ tăng gấp 4 lần về quy mô, mà còn trở nên ít phụ thuộc hơn vào dầu mỏ, trong đó các dịch vụ tài chính đã trở thành một động lực tăng trưởng cơ bản nhờ điểm sáng là từ Dubai.

Dubai đạt được vị thế này chủ yếu là nhờ vào sức mạnh của ý chí. Bởi Dubai không phải là một trong những trụ cột của kinh tế thế giới như New York (Mỹ) hay London (Anh)... Dubai cũng không được hưởng lợi từ di sản thực dân là luật pháp Anh và các kỹ năng ngôn ngữ, hay những ngẫu nhiên của lịch sử như sự chi phối của Chicago (Mỹ) đối với nền nông nghiệp miền Trung Tây Hoa Kỳ dẫn tới thương mại hàng hóa, hay vai trò trung lập chính trị của Thụy Sĩ dẫn tới quản lý tài sản tư nhân chỉ là thứ yếu.

Câu chuyện thành công của Dubai khó lặp lại với các thành phố khác. Thứ nhất, bởi thành phố này có một số lợi thế về mặt địa lý, như là trung tâm vận tải hàng không toàn cầu và có những láng giềng giàu có với nguồn tiền nhàn rỗi từ dầu mỏ sẵn sàng đầu tư vào Dubai.

Thứ hai, Dubai không có bất kỳ đối thủ tương đương rõ rệt nào trong khu vực về phát triển các dịch vụ tài chính có thể lấp vào khoảng trống hiếm hoi còn lại, xét tới sự nở rộ sau đó của các trung tâm tài chính đầy khát vọng.

Thứ ba, ý ​​chí chính trị của Dubai và cao hơn là quốc gia hết sức mạnh mẽ, đã mở rộng tới mức sửa đổi Hiến pháp Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất năm 2004 để cung cấp khuôn khổ pháp lý cần thiết cho một trung tâm tài chính toàn cầu.

Cuối cùng, Dubai cũng là thành phố sẵn sàng chi tiêu. Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất đầu tư cho những thay đổi pháp lý, mức lương cho chuyên gia nước ngoài, cơ sở hạ tầng vật chất và ưu đãi thuế tại đây rất tốt.

Ông Donald Lambert cho rằng, cách tiếp cận tốt hơn cho hầu hết các quốc gia, bao gồm Việt Nam (biến TP. Hồ Chí Minh thành trung tâm tài chính toàn cầu), trước hết cần tập trung vào việc trở thành một trung tâm tài chính quốc gia. Bởi lẽ, hiện Việt Nam đang và vẫn tiếp tục có nhu cầu đầu tư khổng lồ. Riêng về cơ sở hạ tầng, nhu cầu đầu tư hàng năm của Việt Nam ước tính cần khoảng 18 - 20 tỉ USD. Nếu TP. Hồ Chí Minh có thể trở thành một đơn vị trung gian thu hút vốn một cách hiệu quả từ trong nước mà cả vốn quốc tế, không chỉ thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế của Việt Nam, mà còn khiến TP. Hồ Chí Minh tăng cường các kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết để chuyển đổi từ một trung tâm tài chính quốc gia thành toàn cầu.

Một góc TP. Hồ Chí Minh. Ảnh minh họa

Một trung tâm tài chính quốc gia, sau đó là trung tâm tài chính toàn cầu, đòi hỏi cần phải đầu tư cho cơ sở hạ tầng vật chất cũng như giáo dục và đào tạo, trong đó, những cải cách chính sách vẫn là điều kiện thiết yếu. Kinh nghiệm từ các trung tâm tài chính toàn cầu trên khắp thế giới cho thấy, có một số đặc điểm chung như sau:

1. Khung pháp lý toàn diện.

Các nhà đầu tư quốc tế cần luật pháp rõ ràng với việc thực thi có thể dự đoán được. Hiện tại, Việt Nam có một số luật quan trọng cần được tăng cường hoặc ban hành, bao gồm Luật Chứng khoán, Luật Các tổ chức tín dụng và Luật về Đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) để thu hút thêm đầu tư vào chứng khoán, ngân hàng và cơ sở hạ tầng trong nước.

2. Cơ sở hạ tầng thị trường vững chắc.

Các nhà đầu tư bị hấp dẫn bởi những thị trường nơi họ có thể hoàn tất giao dịch một cách hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Việt Nam đang tụt hậu trong một số lĩnh vực quan trọng. Các phương thức quyết toán tổng một cách tức thời theo thời gian thực (real time gross settlement) và giao, thanh toán (delivery-versus-payment) chưa phát triển. Cơ chế bù trừ ròng chưa đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, buộc các ngân hàng nước ngoài phải nắm giữ thêm vốn dự phòng rủi ro ở Việt Nam. Việt Nam không có lãi suất tiêu chuẩn ngắn hạn theo thị trường, vốn là nền tảng cho rất nhiều thành tố khác của thị trường vốn hiện đại.

3. Độc lập về chính sách tiền tệ.

Nhà đầu tư muốn có khả năng dự đoán đối với chính sách, hàm ý ở đây là các quyết sách tiền tệ phải được đưa ra với mức độ độc lập nhất định. Điều này bao gồm tính linh hoạt của tỷ giá hối đoái, sự ổn định lãi suất liên ngân hàng, xác định tỷ lệ lạm phát.

4. Các cơ chế mạnh mẽ để chống rửa tiền và chống tài trợ cho khủng bố.

Bản thân Việt Nam đã cam kết thực thi các khuyến nghị của Lực lượng Đặc nhiệm hành động tài chính về chống rửa tiền và chống tài trợ cho khủng bố. Đây là những yếu tố then chốt bảo đảm rằng, các ngân hàng và nhà đầu tư nước ngoài có thể giao dịch an toàn tại thị trường trong nước của Việt Nam.

Theo chuyên gia Donald Lambert, quỹ đạo tăng trưởng của Việt Nam chỉ cần khai thác hiệu quả cơ hội phát triển của TP. Hồ Chí Minh, đến năm 2050, Việt Nam có thể nằm trong số 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới. TP. Hồ Chí Minh có thể phối hợp với trung ương thực hiện những cải cách tài chính quan trọng đi theo mô hình của Tokyo (Nhật Bản) hay Thượng Hải (Trung Quốc)..., bởi các thành phố này vốn đã trở thành những trung tâm tài chính toàn cầu, bằng cách trước hết là tài trợ cho sự phát triển của nền kinh tế trong nước.