TP. Hồ Chí Minh 50 năm sau ngày giải phóng - Bài 3: Những con người làm rạng danh thành phố

Những con người làm rạng danh thành phố

Nhìn lại chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển, TP. Hồ Chí Minh đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Trong quá trình đó, vai trò của các cá nhân kiệt xuất là không thể phủ nhận. Họ không chỉ tạo dựng sự nghiệp vĩ đại mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển, làm rạng danh thành phố. Qua đó, khẳng định tầm vóc và bản sắc riêng của TP. Hồ Chí Minh trong thời đại mới.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh với các đại biểu dự Đại hội Đảng VI. Ảnh tư liệu

Đặc biệt, một trong những nhân vật có tầm ảnh hưởng sâu sắc nhất chính là Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Tổng Bí thư đầu tiên của sự nghiệp “Đổi mới”. Dù sinh ra và lớn lên ở miền Bắc nhưng phần lớn cuộc đời, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh gắn bó với miền Nam, hoạt động cách mạng và góp phần quan trọng vào sự phát triển của thành phố.

Ông từng đảm nhận nhiều trọng trách như: Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, Ủy viên Thường vụ Xứ ủy Nam Bộ trong kháng chiến, Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh sau ngày thống nhất đất nước và đặc biệt là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 1986 - một dấu mốc quan trọng đánh dấu sự khởi đầu của công cuộc đổi mới.

Ngay khi đất nước thống nhất, với vai trò Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh, đồng chí Nguyễn Văn Linh luôn bám sát thực tiễn, tổng kết những thí điểm đổi mới cách làm hiệu quả, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm để lãnh đạo thành phố tiến lên, vượt qua những khó khăn, thử thách.

Theo PGS.TS Hà Minh Hồng, nguyên Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP. Hồ Chí Minh: “Nếu không có ông Nguyễn Văn Linh và những quyết sách của ông, chúng ta khó có thể hình dung công cuộc đổi mới sẽ bắt đầu như thế nào”.

Ông Trần Thanh Hải, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Nutifood - đơn vị tài trợ kinh phí xây dựng cầu đi bộ qua sông Sài Gòn.

Theo dòng chảy lịch sử, thành phố mang tên Bác còn gắn liền với những tên tuổi lớn như: cố Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, cố Thủ tướng Phan Văn Khải, cố Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Hữu Thọ, cố Bộ trưởng Bộ Công an Mai Chí Thọ…

Không chỉ có những người lãnh đạo cách mạng, TP. Hồ Chí Minh còn tỏa sáng nhờ những doanh nhân tiên phong, như những người nghệ sĩ khéo léo tạo nên bức tranh kinh tế đa sắc màu. Ông Trương Gia Bình, người sáng lập và là Chủ tịch Tập đoàn FPT, với tầm nhìn xa và khát vọng không ngừng, đã đưa FPT trở thành biểu tượng công nghệ, mở ra cánh cửa cho sự sáng tạo không giới hạn.

Song song đó, ông Nguyễn Đăng Quang, Chủ tịch Masan Group, với sự lãnh đạo của mình, đã xây dựng nên một tập đoàn kinh doanh vững mạnh, góp phần làm giàu cho thành phố và nâng cao đời sống người dân. Câu chuyện kinh doanh của họ được xem như những chương mở ra kỷ nguyên mới, khi mà đổi mới và sáng tạo là chìa khóa đưa thành phố vượt qua mọi thách thức.

Phối cảnh 3D dự án cầu đi bộ qua sông Sài Gòn.

Hay như mới đây, ngày 29/3/2025, TP. Hồ Chí Minh tổ chức lễ khởi công dự án cầu đi bộ qua sông Sài Gòn, kết nối công viên Bến Bạch Đằng (Quận 1) với công viên bờ sông Khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP. Thủ Đức). Đây là công trình trọng điểm nhằm chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025). Toàn bộ kinh phí thực hiện dự án này do Công ty CP Thực phẩm Nutifood tài trợ.

Ông Trần Thanh Hải, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Nutifood, cho biết: “Nutifood luôn mong muốn đóng góp cho xã hội bằng những giá trị thiết thực nhất. Cầu đi bộ qua sông Sài Gòn chính là món quà của toàn thể cán bộ nhân viên Nutifood tri ân hàng triệu người tiêu dùng trên cả nước đã yêu mến, đồng hành cùng chúng tôi trong suốt 25 năm qua và mảnh đất Sài Gòn - TP. Hồ Chí Minh, nơi công ty đã hình thành và phát triển.”

Họ không chỉ xây dựng những đế chế kinh doanh vững mạnh, tạo ra hàng triệu việc làm, đóng góp đáng kể vào ngân sách thành phố, mà còn giúp TP. Hồ Chí Minh trở thành một trung tâm kinh tế năng động, sáng tạo.

Tổng Biên tập Báo Công Thương Nguyễn Văn Minh đến thăm học giả Nguyễn Đình Đầu. Ảnh: Cấn Dũng (chụp năm 2023).

Ngoài những doanh nhân nổi bật, thành phố còn có những tấm gương thầm lặng, đóng góp tích cực cho xã hội trong nhiều năm qua. Đặc biệt, mới đây (ngày 12/3/2025), Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP. Hồ Chí Minh đề cử 50 cá nhân tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển thành phố giai đoạn 1975 - 2025.

Trong đó, điển hình có nhà nghiên cứu lịch sử Nguyễn Đình Đầu (ông mất năm 2024). Ông không chỉ được biết đến là một nhà sử học mà còn là một nhà sưu tầm bản đồ và văn thư cổ hàng đầu của Việt Nam nói chung, TP. Hồ Chí Minh nói riêng và được xem như “người bảo vệ” di sản văn hóa của thành phố. Trước khi trở thành nhà nghiên cứu, ông Nguyễn Đình Đầu từng là phụ tá cho Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hà, những người đã mở đường và góp phần xây dựng Bộ Quốc dân Kinh tế.

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu đã giúp lưu giữ và lan tỏa giá trị lịch sử - văn hóa đặc sắc của Sài Gòn - TP. Hồ Chí Minh đến các thế hệ hôm nay và mai sau. Các tác phẩm của ông như “Sài Gòn 300 năm” hay “Gia Định - Sài Gòn - TP. Hồ Chí Minh qua các bản đồ cổ” đã cung cấp cái nhìn toàn diện và chi tiết về sự phát triển của đô thị TP. Hồ Chí Minh trong tiến trình xây dựng.

Một số tác phẩm của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu.

Cùng lúc đó, chương trình “Books4Vietnam” của Tiến sĩ Võ Tá Hân như một làn gió mới thổi vào tâm hồn của biết bao người, khi những đầu sách quý giá được quyên góp từ xa xôi, trở thành nguồn cảm hứng vô giá cho hệ thống giáo dục cả nước.

Hành trình của TP. Hồ Chí Minh là câu chuyện của sự đồng lòng, của những con người không chỉ làm việc vì bản thân mà còn vì cộng đồng. Mỗi bước tiến, mỗi quyết sách đổi mới đều được ghi dấu bởi tâm huyết và sự tận tụy của các cá nhân - từ lãnh đạo cách mạng đến doanh nhân sáng tạo, từ những người làm công tác xã hội đến các cá nhân yêu nước xa xứ. Chính nhờ sự kết nối nhuần nhuyễn giữa các cá nhân ưu tú, thành phố đã và đang khẳng định được sức sống mãnh liệt, bản sắc riêng và tầm vóc của mình trong thời đại hội nhập.

Ngày 30/3/2025, trong một buổi giao lưu đặc biệt với các nhà hoạt động chính và các nghệ sĩ, Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên đã chia sẻ những nhận định đầy tự hào: “Chúng ta tự hào về truyền thống cách mạng, về những con người gắn bó với lý tưởng, và về sự đổi mới không ngừng của TP. Hồ Chí Minh. Sự đóng góp của mỗi đồng chí không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là nền tảng vững chắc cho tương lai.”

Lời nói ấy như tiếng gọi khích lệ, thể hiện niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh đoàn kết và trí tuệ của nhân dân, là động lực thúc đẩy mọi hoạt động sáng tạo và phát triển của thành phố.

Thành phố anh hùng - cao đẹp và nghĩa tình

Trong suốt quá trình phát triển, TP. Hồ Chí Minh đã trải qua nhiều biến cố, thử thách, có nụ cười và nước mắt, hạnh phúc và bất hạnh. Thế nhưng, con người nơi đây dù ở bất kỳ vị trí nào trong xã hội, dù hạnh phúc hay bất hạnh cũng luôn có khí phách anh hùng, nghĩa tình và bao dung.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS.TS Phan Xuân Biên, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, nguyên Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Thành ủy cho biết, có hai sự kiện quan trọng của TP. Hồ Chí Minh là việc Quốc hội đặt tên TP Sài Gòn - Gia Định là “TP. Hồ Chí Minh” vào tháng 7/1976 và việc TP. Hồ Chí Minh đón nhận danh hiệu cao quý “Thành phố anh hùng” vào dịp kỷ niệm 60 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 năm 2005.

PGS.TS Phan Xuân Biên, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, nguyên Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Thành ủy. Ảnh: Hoàng Hường

Từ đó, cặp cụm từ “TP. Hồ Chí Minh - thành phố anh hùng” gắn chặt với nhau, vừa phản ánh danh hiệu cao quý mà Đảng, Nhà nước đã trao tặng, vừa làm động lực để TP. Hồ Chí Minh luôn vững vàng vượt qua bao trở ngại, phát huy truyền thống anh hùng, liên tiếp giành được những thắng lợi to lớn.

Ông Phan Xuân Biên chia sẻ, TP. Hồ Chí Minh không chỉ là nơi khởi xướng đổi mới mà luôn giữ vững vai trò đầu tàu của cả nước. Dù chỉ chiếm 0,6% diện tích tự nhiên và 8,56% dân số nhưng thành phố đóng góp 21,3% GDP, 29,38% tổng thu ngân sách…

“TP. Hồ Chí Minh chính là cái nôi của nhiều cách thức để xoay xở, tháo gỡ khó khăn, tìm mọi giải pháp để lo cho nhân dân, đỡ đầu cho những tìm tòi sáng kiến, dám nghĩ dám làm, khắc ghi một thời “xé rào”, “cởi trói”, tạo tiền đề quan trọng cho sự đổi mới”, Ông Phan Xuân Biên nhận định.

“ATM gạo” miễn phí dành cho người nghèo trong đợt Covid -19. Ảnh: Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh

Tinh thần nghĩa tình ấy chính là khí phách của người dân Nam Bộ - kiên cường, bất khuất, không chịu khuất phục trước khó khăn. Nó còn là tư duy đổi mới, sáng tạo, luôn tìm cách thích nghi để vượt qua những rào cản, thách thức. Có thể nói, anh hùng, nghĩa tình đã trở thành đặc trưng văn hóa của TP. Hồ Chí Minh, góp phần tạo nên sự đoàn kết, đồng lòng, nhất là trong những thời điểm khó khăn.

Điển hình như vào thời điểm đỉnh dịch Covid-19, hàng nghìn tình nguyện viên tại thành phố đã tự nguyện thành lập các đội “Cơm di động”, mỗi ngày cung cấp 1.000 suất ăn miễn phí cho người nghèo.

Người dân tặng quà hỗ trợ người khó khăn trong đợt Covid -19. Ảnh: Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh

Hay vào năm 2020, khi miền Trung chìm trong bão lũ, từ TP. Hồ Chí Minh, hàng loạt chuyến xe cứu trợ đã lên đường, mang theo tình cảm yêu thương và sự san sẻ của người dân thành phố đến với đồng bào vùng lũ.

Không chỉ vậy, TP. Hồ Chí Minh cũng luôn tiên phong trong các phong trào hướng về biển đảo, như Quỹ “Vì Trường Sa thân yêu, vì tuyến đầu Tổ quốc”, chương trình “Góp đá xây Trường Sa”, “Tấm lưới nghĩa tình”... Những hoạt động này không chỉ thể hiện tinh thần trách nhiệm mà còn là minh chứng sống động cho giá trị nhân văn cao đẹp của người dân thành phố.

Từ một đô thị “đau thương mà anh dũng” bước ra từ khói lửa chiến tranh, TP. Hồ Chí Minh đã không ngừng vươn lên, trở thành đầu tàu kinh tế với những dấu ấn phát triển đáng tự hào. Hành trình gần 50 năm của thành phố mang tên Bác là minh chứng sinh động cho ý chí kiên cường, khát vọng đổi mới và tinh thần dám nghĩ dám làm.

(Còn nữa)