TKV nỗ lực vượt qua khó khăn

Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng công nhân lao động ngành Than vẫn được quan tâm chu đáo. Trong ảnh: Phục vụ chè giải khát cho công nhân sau giờ tan ca tại Công ty Than Nam Mẫu. Ảnh: Quốc Khương (CTV)

Áp lực từ tồn kho và thuế phí

Theo báo cáo của TKV, tính đến 30/6/2016, ngành Than tồn kho xấp xỉ gần 10 triệu tấn. Nguyên nhân khách quan là do sự sụt giảm của thị trường năng lượng hoá thạch thế giới, khiến nhu cầu dùng nhiên liệu từ than đá giảm mạnh. Trong bối cảnh đó, giá bán than của TKV vẫn ở mức cao nên sức cạnh tranh yếu, không xuất khẩu được. Bên cạnh đó, tình hình tiêu thụ than trong nước từ đầu năm đến nay tiếp tục giảm do các hộ tiêu dùng lớn trong nước như nhiệt điện, xi măng, phân bón đều giảm sản lượng.

Được biết các đơn vị sản xuất than khu vực miền Tây như than Nam Mẫu, Uông Bí, Vàng Danh đều có số lượng than tồn khá lớn. Cụ thể Vàng Danh tồn kho khoảng 300.000 tấn, Uông Bí tồn khoảng 310.000 tấn và Nam Mẫu cũng tương đương với số đó. Chưa kể từ 1/7/2016, thuế tài nguyên đối với khai thác than đã tăng thêm khá nhiều. Cụ thể đối với khai thác lộ thiên là 12% và than khai thác hầm lò 10%..., (tăng thêm 3% so với trước); phí bảo vệ môi trường tăng từ 6.000 đồng lên 10.000 đồng/tấn than nguyên khai. Với sự tăng phí này, theo ông Nguyễn Ngọc Cơ, Phó Tổng Giám đốc TKV cho biết, chi phí của TKV sẽ tăng xấp xỉ trên 1.300 tỷ đồng/năm. Chưa kể, tới đây phí môi trường sẽ được tính cộng thêm lượng đất đá thải ra trên tấn than khai thác, nếu vậy TKV sẽ phải nộp thêm 70 tỷ đồng/năm cho loại hình đất đá thải này. Theo tính toán của ngành Than, với mức tính thuế này, 6 tháng cuối năm 2016, TKV sẽ phải nộp thuế tài nguyên tăng thêm 731 tỷ đồng và từ năm 2017 sẽ tăng lên 1.500 tỷ đồng/năm.

Trong khi điều kiện khai thác của ngành Than ngày càng khó khăn do các mỏ lộ thiên đã cạn kiệt. Một trong những mỏ lộ thiên có sản lượng lớn nhất của ngành than là mỏ Núi Béo hiện nay đang khai thác cầm chừng (sản lượng chỉ bằng 1/5 so với năm 2012) để chuẩn bị chuyển sang khai thác hầm lò vào năm 2018, các mỏ than lộ thiên khác hệ số bóc đất đá và cung độ tăng nhanh. Khối hầm lò hiện điều kiện khai thác cũng đã rất khó khăn do ngày càng xuống sâu, mức khai thác đã ở -300 và còn xuống sâu hơn, áp lực mỏ lớn, nguy cơ bục, cháy, nổ khí là rất cao. Như vậy, với việc thuế, phí tăng, chi phí cho khai thác lớn đã đẩy giá thành than của TKV tăng cao, làm cho sức cạnh tranh của ngành Than đã yếu càng thêm yếu “chỉ riêng phí và thuế đã chiếm 25% giá thành than” một cán bộ Tập đoàn cho biết.

Dư thừa, mất cân đối cơ cấu lao động

Nhiều năm trước, cũng giống như nhiều tổng công ty, tập đoàn kinh tế khác, ngành Than nuôi tham vọng trở thành tập đoàn kinh tế đa ngành nghề hùng mạnh. Theo đó là sự “bùng nổ” các công ty, xí nghiệp, những đơn vị không trực tiếp sản xuất than, chỉ sống dựa vào hòn than, thậm chí có những đơn vị chẳng dính dáng gì tới than cũng được thành lập, kéo theo số lượng lớn lao động gián tiếp. Được biết, năm 2015, TKV đã giảm gần 5.000 lao động, nhưng tính đến thời điểm hiện tại, đội ngũ lao động của TKV vẫn còn 11 vạn lao động, riêng tại Quảng Ninh khoảng 8 vạn. Trước áp lực đó, năm 2016, TKV sẽ tiếp tục giảm thêm khoảng 3.600 lao động, chủ yếu là lao động gián tiếp, phụ trợ.

Một thực tế là, tuy số lượng lao động của ngành Than nhiều nhưng mất cân đối về cơ cấu: Thừa lao động quản lý và phụ trợ nhưng thiếu lao động trực tiếp sản xuất; việc các mỏ lộ thiên ngày càng thu hẹp lại đã tạo ra dôi dư lao động nhiều, trong khi ở các mỏ hầm lò lại thiếu thợ, đặc biệt là thợ bậc cao… Đây chính là những áp lực lớn làm tăng chi phí, giá thành sản xuất than của TKV, gây khó khăn cho TKV những năm gần đây.

Đầu tư công nghệ hiện đại để tăng năng suất lao động được TKV triển khai tại các mỏ hầm lò. Trong ảnh: Lò chợ cơ giới hoá đồng bộ tại Công ty CP Than Hà Lầm.Ảnh: Văn Việt (CTV)

Giải pháp nào để vượt qua khó khăn?

Trước những khó khăn trên, ngay từ năm 2012, TKV đã áp dụng nhiều giải pháp, như tái cơ cấu; tinh gọn bộ máy quản lý, thực hiện cổ phần hoá doanh nghiệp, giải thể, thoái vốn, chuyển các công ty hai cấp thành một cấp; định biên lại lao động; tinh giản lao động gián tiếp; đầu tư công nghệ để nâng cao năng suất, giảm bớt nhân công… Tuy nhiên, trước những biến động của tình hình kinh tế thời gian qua, TKV vẫn rất khó khăn.

Nói về những giải pháp vượt khó của TKV trong giai đoạn này, ông Đặng Thanh Hải, Tổng Giám đốc Tập đoàn cho biết, trước mắt TKV sẽ tập trung vào 3 giảm đó là: Giảm lượng than tồn kho, giảm nhân lực phụ trợ và cắt giảm chi phí đầu vào. Để giảm lượng than tồn kho, trong năm 2016 Tập đoàn đã yêu cầu các đơn vị sản xuất điều chỉnh giảm sản lượng, phấn đấu hết năm 2016 sẽ giảm xuống mức tồn kho dưới 9 triệu tấn. Theo đó, hiện nay các đơn vị trong Tập đoàn đều điều chỉnh giảm sản lượng từ 100.000 đến 300.000 tấn/KH/năm. Đồng thời rà soát lại quy hoạch đầu tư để có thể phải tiếp tục giảm sản lượng trong tương lai. Tiếp theo là tiếp tục giảm nhân lực lao động phụ trợ, bởi hiện nay lực lượng lao động phụ trợ vẫn rất lớn, do đó các đơn vị cần có chiến lược đào tạo, bố trí lại lao động, hướng tới tăng cường lao động chính, lao động trực tiếp. Và thứ ba là cắt giảm chi phí đầu vào, nhất là các chi phí cho công tác vật tư. Gần đây, toàn Tập đoàn đã giảm được chi phí đầu vào khoảng trên 2.000 tỷ đồng, trong thời gian tới sẽ tiếp tục rà soát để cắt giảm tối ưu hơn nữa, cụ thể những dự án đầu tư chưa thật sự quan trọng cũng sẽ được rà soát để cắt giảm.

Bên cạnh việc nỗ lực giảm bớt dư thừa, lãng phí, Tập đoàn sẽ tập trung đặc biệt cho việc đầu tư công nghệ, cơ giới hoá trong khai thác để nâng cao năng suất và giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm, đẩy nhanh tiến độ xây dựng mỏ và tăng cường quản lý công tác đầu tư xây dựng, bảo vệ môi trường… Điều quan trọng là dù khó khăn đến mấy vẫn phải đảm bảo đời sống cho thợ mỏ, ông Hải khẳng định.

Tin rằng với sự quyết liệt trong chỉ đạo điều hành của lãnh đạo Tập đoàn, sự đồng tâm đoàn kết của thợ mỏ, và sự hỗ trợ từ Chính phủ, tỉnh, ngành Than sẽ sớm vượt qua bĩ cực.