Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật về hội

Nhiều hội hoạt động đúng tôn chỉ và đúng pháp luật

Tán thành quan điểm này, trong phần thảo luận, đa số ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh, dự án Luật đã thể chế hóa được quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò của các đoàn thể nhân dân; tạo điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện quyền lập hội, phát huy tính tự nguyện, tự quản, tự chịu trách nhiệm của các hội, nhất là tự chủ về tài chính, hạn chế tối đa sự bao cấp, trông chờ vào ngân sách nhà nước, tránh xu hướng hành chính hóa tổ chức và hoạt động của hội…

Tuy nhiên, Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Pháp luật đề nghị phân biệt rõ trong dự thảo Luật quyền hội họp và quyền lập hội của công dân được quy định tại Điều 25 của Hiến pháp.

Cụ thể, những việc, như: gặp gỡ, trao đổi thông tin của những người đồng niên, đồng ngũ, đồng môn, dòng họ … mà không có tổ chức chặt chẽ thì đó chỉ là việc công dân giao lưu, hội họp, không phải là tổ chức hội mà Luật này điều chỉnh.

Trên thực tế, hiện đang tồn tại rất nhiều tổ chức đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về hội, tổ chức và hoạt động theo các nguyên tắc của hội, có người đứng đầu đại diện cho hội nhưng không đăng ký thành lập hội nên không có tư cách pháp nhân và không chịu sự điều chỉnh của pháp luật hiện hành về hội.

Do đó, cần cân nhắc đến quy định về phạm vi điều chỉnh của Luật đối với những tổ chức này nếu không sẽ rất khó quản lý, xử lý vi phạm pháp luật đối với loại tổ chức nói trên.

Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội Trương Thị Mai cho rằng, trước khi trình dự án Luật ra Quốc hội, Tờ trình của Chính phủ cần có báo cáo nêu rõ đối với những tổ chức không có tư cách pháp nhân thì sẽ chịu điều chỉnh của văn bản pháp luật nào, vai trò quản lý nhà nước thể hiện ra sao.

Về quy định các hội hoạt động trong phạm vi cấp xã với số lượng thành viên từ 10 người trở lên muốn thành lập hội đều phải trải qua một trình tự, thủ tục chung như đối với hội được thành lập ở quy mô toàn quốc. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, quy định như vậy là không hợp lý vì nhiều tổ chức xã hội – nghề nghiệp sẽ khó có đủ số lượng hội viên để thành lập hội. Trong khi đó, quyền lập hội là quyền cơ bản của công dân nên quy trình thành lập hội phải phù hợp với tính chất, đặc điểm, quy mô của các loại hình tổ chức hội đang phát triển ở nước ta.

Cũng theo ông Lý, mỗi trình tự, thủ tục thành lập hội đều phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận như trong Dự thảo, làm cho việc thực hiện quyền lập hội "thêm khó khăn, trở ngại".

Đặc biệt, theo ông Lý, cần xem xét lại quy định “Lĩnh vực hoạt động chính không trùng lắp với lĩnh vực hoạt động chính của hội đã được thành lập hợp pháp trước đó trong cùng phạm vi hoạt động” vì bản chất của hội là tổ chức tự nguyện của những cá nhân, tổ chức có cùng tôn chỉ, mục đích, giúp đỡ nhau, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của hội, hội viên…nên có thể có một hoặc nhiều hội cùng hướng đến một lĩnh vực hoạt động.

Về quy định chính sách đối với hội, Tờ trình của Chính phủ nêu, các hội do Đảng và Nhà nước có nhu cầu thành lập và đã được cấp kinh phí hoạt động trước ngày Luật này có hiệu lực thì tiếp tục được Nhà nước cấp kinh phí hoạt động.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, cách thể hiện như dự thảo luật còn cứng nhắc và đề nghị dự thảo Luật phải quy định rõ, hội nào được thành lập do yêu cầu của Đảng, Nhà nước thì được Nhà nước tài trợ kinh phí. Những hội khác nếu được Nhà nước giao nhiệm vụ thì Nhà nước thanh toán kinh phí về nhiệm vụ được giao.