Thực thi chính sách mới về năng lượng hiệu quả: Cần sự sẵn sàng từ doanh nghiệp

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) mở ra giai đoạn mới trong thực thi Nghị quyết 70-NQ/TW, đòi hỏi sự sẵn sàng của các đơn vị tư vấn và doanh nghiệp.

Để có thêm thông tin về sự sẵn sàng của các doanh nghiệp và đơn vị tư vấn trong triển khai thực thi Luật sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi), Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Mã Khai Hiền - Giám đốc Trung tâm NGhiên cứu và Phát triển về Tiết kiệm năng lượng (ENERTEAM).

Đổi mới tư duy và cơ chế thực thi theo tinh thần Nghị quyết 70

– Thưa ông, Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu tiết kiệm 8–10% tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng và giảm 15–35% phát thải khí nhà kính. Ông đánh giá thế nào về mức độ khả thi của mục tiêu này trong bối cảnh hiện nay?

Ông Mã Khai Hiền: Nghị quyết 70 thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược và ý chí chính trị mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước ta trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia gắn với phát triển bền vững. Đây không chỉ là cam kết về nguồn cung, mà còn là bước chuyển về chất trong tư duy phát triển từ “tăng trưởng bằng mọi giá” sang “tăng trưởng xanh, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải”.

Ông Mã Khai Hiền chia sẻ thông tin tại Diễn đàn Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại TP Hồ Chí Minh ngày 17/10.

Ông Mã Khai Hiền chia sẻ thông tin tại Diễn đàn Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại TP Hồ Chí Minh ngày 17/10.

Với yêu cầu tiết kiệm 8–10% năng lượng và giảm 15–35% phát thải, đây là thách thức lớn, đặc biệt khi nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh, nhu cầu năng lượng ngày càng cao. Tuy nhiên, tôi cho rằng mục tiêu này là khả thi nếu được triển khai quyết liệt và đồng bộ. Quan trọng nhất là phải khơi thông các “nút thắt” về cơ chế, chính sách và nguồn vốn đầu tư.

Song song với đó, cần thúc đẩy vai trò của doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư công nghệ hiện đại và ứng dụng quản trị năng lượng tiên tiến. Nếu có sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức tài chính và cộng đồng quốc tế, các mục tiêu trong Nghị quyết 70 sẽ trở thành động lực phát triển, đưa Việt Nam tiến gần hơn đến nền kinh tế xanh, phát thải thấp và an ninh năng lượng vững chắc.

Các ngành chịu sức ép lớn trong chuyển đổi năng lượng

– Theo ông, đâu là những ngành sẽ chịu sức ép lớn nhất trong quá trình thực thi Luật và Nghị quyết 70?

Ông Mã Khai Hiền: Rõ ràng, nhóm ngành công nghiệp nặng và tiêu thụ năng lượng lớn như xi măng, thép, vật liệu xây dựng, hóa chất, dệt may, thực phẩm, đồ uống và nhựa sẽ chịu tác động trực tiếp và mạnh mẽ nhất. Đây là các lĩnh vực có lượng tiêu thụ điện, than và nhiệt năng cao, đồng nghĩa với phát thải khí nhà kính lớn.

Đặc biệt, các ngành như xi măng và thép đang sử dụng nhiều dây chuyền, lò nung lạc hậu, hiệu suất thấp. Nếu không nhanh chóng đổi mới công nghệ, họ sẽ đối mặt với rào cản về thương mại quốc tế, khi các nước nhập khẩu áp dụng cơ chế thuế carbon, truy xuất dấu vết phát thải hoặc hạn ngạch phát thải (ETS).

Các doanh nghiệp dệt may đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp nhằm tiết kiệm năng lượng, nguyên nhiên vật liệu đầu vào

Các doanh nghiệp dệt may đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp nhằm tiết kiệm năng lượng, nguyên nhiên vật liệu đầu vào

Tuy nhiên, tôi nhìn nhận đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để tái cấu trúc sản xuất. Khi doanh nghiệp đầu tư vào giải pháp tiết kiệm năng lượng, họ không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh. Các dự án chuyển đổi công nghệ, cải thiện hiệu suất năng lượng sẽ giúp doanh nghiệp vươn ra thị trường quốc tế với hình ảnh “xanh” và bền vững hơn.

Tăng tính ràng buộc, phát huy vai trò của đơn vị tư vấn và quỹ hỗ trợ

– Một trong những điểm yếu lâu nay là thiếu cơ chế giám sát và chế tài mạnh. Theo ông, đâu là yếu tố then chốt để Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) đi vào thực chất, thay vì chỉ dừng ở vận động?

Ông Mã Khai Hiền: Để việc thực thi Luật đạt hiệu quả, trước hết phải đảm bảo tính ràng buộc thông qua cơ chế giám sát, minh bạch hóa dữ liệu và tăng cường chế tài. Các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm cần lắp đặt hệ thống đo đếm, giám sát năng lượng tự động, kết nối dữ liệu với cơ quan quản lý. Khi dữ liệu được công khai và so sánh định kỳ, doanh nghiệp sẽ có động lực cải tiến liên tục.

Song song với đó, Nhà nước cần nâng cao năng lực kiểm toán năng lượng, tổ chức kiểm tra định kỳ, đặc biệt tại các cơ sở có mức tiêu thụ bất thường. Việc áp dụng các hình thức xử phạt mạnh – từ hành chính đến thuế năng lượng hoặc thuế carbon, sẽ buộc doanh nghiệp tuân thủ.

Tuy nhiên, chỉ chế tài thôi là chưa đủ. Phải song hành giữa ràng buộc và hỗ trợ. Cụ thể, cần vận hành hiệu quả Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, cung cấp vốn ưu đãi, bảo lãnh tín dụng hoặc hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án tiết kiệm năng lượng. Ngoài ra, ưu đãi thuế nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp cho thiết bị, công nghệ hiệu suất cao cũng là công cụ khuyến khích mạnh mẽ.

Các đơn vị tư vấn sẽ là mắt xích quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng các dự án, đầu tư các giải pháp tiết kiệm năng lượng

Các đơn vị tư vấn sẽ là mắt xích quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng các dự án, đầu tư các giải pháp tiết kiệm năng lượng

Đặc biệt, các đơn vị tư vấn và công ty dịch vụ năng lượng (ESCO) sẽ là mắt xích quan trọng. Họ không chỉ tư vấn kỹ thuật mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng, thẩm định và quản lý dự án. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu mới của Luật, các đơn vị tư vấn phải tự nâng cao năng lực về pháp lý, tài chính và quản trị dự án, hướng tới cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp, toàn diện hơn.

Sẵn sàng cho giai đoạn mới của tiết kiệm năng lượng

-Ông có thể cho biết những kỳ vọng và chuẩn bị đón nhận các tác động từ quy định phát triển công ty dịch vụ năng lượng ESCO và Quỹ hỗ trợ thúc đẩy tiết kiệm năng lượng từ phía đơn vị tư vấn tiết kiệm năng lượng?

Ông Mã Khai Hiền: Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) không chỉ tạo hành lang pháp lý rõ ràng mà còn mở ra cơ hội lớn cho các đơn vị tư vấn, doanh nghiệp và tổ chức tài chính cùng tham gia thị trường năng lượng xanh.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng, nhiều công ty ESCO và đơn vị tư vấn hiện nay mới chỉ mạnh về mặt kỹ thuật, chưa có nhiều kinh nghiệm trong quản lý dự án, pháp lý và điều hành tổng thể từ giai đoạn thiết kế, triển khai đến vận hành. Vì vậy, chính bản thân các đơn vị tư vấn như chúng tôi phải không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, đổi mới tư duy và tìm kiếm cơ hội hợp tác quốc tế ,đặc biệt với các tổ chức có kinh nghiệm trong lĩnh vực này trên thế giới, để học hỏi và cùng đồng hành trong quá trình triển khai.

Khi mọi thành phần cùng chung tay, Việt Nam hoàn toàn có thể bước sang giai đoạn mới, hiệu quả hơn, chuyên nghiệp hơn và bền vững hơn trong quản lý, sử dụng năng lượng.

 Xin trân trọng cảm ơn ông!

Cùng với Nghị quyết số 70, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi sẽ là cơ hội vàng để Việt Nam tái cấu trúc ngành năng lượng theo hướng hiện đại, bền vững. Nếu chúng ta có chiến lược thực thi hiệu quả, sự minh bạch và cạnh tranh sẽ được nâng cao, đồng thời quá trình chuyển đổi xanh sẽ diễn ra mạnh mẽ, mang lại lợi ích kép cho an ninh năng lượng và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

 

 

Thu Hường
Bình luận