Thu hút FDI: Ưu đãi phải kèm yêu cầu chuyển giao công nghệ

Mở rộng đối tượng chuyển giao công nghệ

Chiều 9/10, tiếp tục phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, các đại biểu đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của dự án Luật Chuyển giao công nghệ.

Tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày cho thấy, mặc dù Luật Chuyển giao công nghệ 2017 đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ trong nước, chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam và chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài.

Tuy nhiên đến nay, Luật đã bộc lộ nhiều hạn chế, chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thế giới, chưa đáp ứng bối cảnh đất nước ta đang đứng trước yêu cầu đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. 

Mục đích ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ nhằm tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ một cách hiệu quả, đồng bộ, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và chủ trương phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời bắt kịp xu thế thế giới trong chuyển giao công nghệ.

Tăng cường phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính về chuyển giao công nghệ, tăng cường công tác thông tin, thống kê về chuyển giao công nghệ phục vụ quản lý nhà nước.

Đồng thời, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ nội sinh, khơi luồng công nghệ giữa các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và giữa các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở nghiên cứu và doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.

Bên cạnh đó, phát triển thị trường khoa học và công nghệ hoạt động hiệu quả, minh bạch và chuyên nghiệp, tạo môi trường thuận lợi cho các giao dịch công nghệ, tài sản trí tuệ, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ tiếp tục kế thừa phạm vi điều chỉnh của Luật hiện hành, mở rộng một số đối tượng chuyển giao công nghệ phù hợp với xu thế của thế giới, mở rộng hoạt động thẩm định công nghệ không chỉ đối với dự án đầu tư.

Sau khi sửa đổi, bổ sung, Luật Chuyển giao công nghệ có 6 chương và 60 điều (giữ nguyên số chương, số lượng điều giảm 1 so với Luật hiện hành).

Các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào 6 nhóm chính sách, đó là: Xác định phạm vi công nghệ điều chỉnh trong Luật để bao quát công nghệ mới theo xu thế trên thế giới và yêu cầu thực tiễn; hỗ trợ, thúc đẩy chuyển giao công nghệ nội sinh, bao gồm chuyển giao công nghệ giữa các doanh nghiệp/tổ chức, cá nhân trong nước, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và phát triển.

Đồng thời, phát triển thị trường khoa học và công nghệ hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch; tạo động lực tài chính, thể chế, pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ; tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới để vừa kiểm soát an ninh công nghệ, vừa thúc đẩy chuyển giao công nghệ quốc tế hiệu quả; tăng cường năng lực quản lý nhà nước, thực hiện giám sát, thống kê, đo lường hiệu quả chuyển giao công nghệ.

Bổ sung cơ chế khuyến khích đủ mạnh, thực chất 

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của dự án Luật Chuyển giao công nghệ do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn trình bày cho thấy, Thường trực Ủy ban thống nhất quan điểm, mục tiêu, phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật.

Nội dung dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối đổi mới của Đảng; kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập trong công tác quản lý nhà nước, đáp ứng yêu thực tiễn, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. 

Về phạm vi điều chỉnh, Thường trực Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường cơ bản tán thành với việc mở rộng một số đối tượng chuyển giao công nghệ phù hợp với xu thế của thế giới như công nghệ xanh, công nghệ sạch.

Tuy nhiên, việc mở rộng phạm vi “thẩm định công nghệ” mà không chỉ giới hạn trong các “dự án đầu tư” như quy định tại Luật Chuyển giao công nghệ hiện hành, Thường trực Ủy ban cho rằng cần tiếp tục rà soát để bảo đảm tính khả thi trong tổ chức thực hiện và đồng bộ với pháp luật có liên quan.

Về chính sách của Nhà nước đối với hoạt động chuyển giao công nghệ, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, nghiên cứu bổ sung cơ chế khuyến khích đủ mạnh và thực chất để thực hiện hiệu quả chính sách “chú trọng lan tỏa công nghệ từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sang doanh nghiệp trong nước”; đồng thời, nghiên cứu nội dung bổ sung đối tượng doanh nghiệp vừa và nhỏ. 

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét, cần có cơ chế kiểm soát việc quy định cho phép tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn phù hợp để đảm bảo sự linh hoạt và quyền lợi của bên thứ ba; bổ sung quy định giao Chính phủ quy định cụ thể về “thẩm định giá”; cần cụ thể hóa các biện pháp hỗ trợ “khuyến khích góp vốn bằng công nghệ” và “các biện pháp hỗ trợ thông qua thẩm định giá…” trong các điều luật khác của dự thảo Luật hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm tính khả thi.

Ngoài ra, báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của dự án Luật Chuyển giao công nghệ cũng đưa ra một số nội dung cần điều chỉnh như việc thực hiện thẩm định hoặc lấy ý kiến về công nghệ dự án đầu tư, việc đăng ký chuyển giao công nghệ và cung cấp thông tin chuyển giao công nghệ, cũng như trách nhiệm quản lý nhà nước và phân cấp trong “Đánh giá hiệu quả chuyển giao công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước”.

Việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của dự án Luật Chuyển giao công nghệ sẽ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ một cách hiệu quả, đồng bộ, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và chủ trương phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời phát triển thị trường khoa học và công nghệ hoạt động hiệu quả, minh bạch và chuyên nghiệp, tạo môi trường thuận lợi cho các giao dịch công nghệ, tài sản trí tuệ, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Luật Chuyển giao công nghệ sửa đổi phải khắc phục được tình trạng đề tài khoa học nghiệm thu xong rồi để trong ngăn tủ.

Đồng thời, làm sao sửa luật này để thúc đẩy nội sinh và thương mại hóa cao hơn, bằng cách giao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu cho tổ chức, cá nhân, khuyến khích chuyển giao giữa doanh nghiệp nội địa, các trường đại học, các viện nghiên cứu, khắc phục tình trạng lâu nay chúng ta nói là nghiên cứu rồi để trong ngăn tủ.

Theo Chủ tịch Quốc hội, điều này sẽ hỗ trợ khởi nghiệp, góp phần nâng cao năng suất lao động và phát triển kinh tế số.

Cùng với đó, cần tích hợp các chính sách ưu đãi mạnh mẽ nhằm thu hút các nhà đầu tư chiến lược, doanh nghiệp hàng đầu về công nghệ có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam, kèm theo yêu cầu chuyển giao công nghệ từ doanh nghiệp FDI sang doanh nghiệp trong nước.

Mặt khác, cần có cơ chế đo lường tỷ lệ thương mại hóa kết quả nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và có cơ chế giám sát hiệu quả.

Phạm vi điều chỉnh của Luật Chuyển giao công nghệ được sửa đổi, bổ sung để bao quát các quy định về hoạt động chuyển giao công nghệ tại Việt Nam, từ nước ngoài vào Việt Nam, từ Việt Nam ra nước ngoài; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động chuyển giao công nghệ; thẩm định công nghệ; hợp đồng chuyển giao công nghệ; biện pháp khuyến khích chuyển giao công nghệ, phát triển thị trường khoa học - công nghệ; quản lý nhà nước về chuyển giao công nghệ.