Thiếu nước và năng lượng làm trầm trọng thêm khủng hoảng lương thực toàn cầu

Hạn hán ở sông Colorado đang ở trong tình trạng tồi tệ đến mức có thể quan sát thấy từ không gian Hồ Powell và Hồ Mead, cung cấp nước uống cho hàng triệu người ở Colorado, New Mexico, Utah, Wyoming, Nevada, Arizona và California, hiện đang giảm xuống chỉ còn 27% công suất, gần như sụp đổ hoàn toàn so với 95% đầy vào năm 2000.

Ở Trung Quốc, những đợt nắng nóng kỷ lục và hạn hán đã làm khô cạn sông Dương Tử. Các tổ chức quốc tế đang cảnh báo rằng tình trạng khô cạn của các con sông lớn ở Châu Âu, vốn đóng vai trò là huyết mạch của nền kinh tế lục địa, có thể là hiện tượng bình thường mới. Gần 2/3 dân số thế giới, tương đương khoảng 4 tỷ người, bị khan hiếm nước trầm trọng ít nhất một tháng mỗi năm và một nửa dân số toàn cầu có thể đối mặt với tình trạng khan hiếm nước chỉ vào năm 2025. Nhưng khan hiếm nước không chỉ là khan hiếm nước.

Đó là sự khan hiếm thực phẩm và khan hiếm năng lượng. Các nhà khoa học và học giả ngày càng tiếp cận các vấn đề về thực phẩm, nước và năng lượng không phải là các lĩnh vực nghiên cứu và phát triển riêng biệt mà là một mối quan hệ nước - năng lượng - thực phẩm vốn dĩ phụ thuộc lẫn nhau và có mối quan hệ với nhau. Thế giới không thể kỳ vọng giải quyết các cuộc khủng hoảng đang đối mặt với bất kỳ lĩnh vực nào trong số này mà không thảo luận về tất cả chúng.

Biến đổi khí hậu đặt ra một mối đe dọa to lớn và chưa từng có đối với nước, năng lượng và lương thực, đồng thời nhu cầu về cả ba yếu tố này đang tăng đều đặn. Tình trạng hạn hán hiện nay trên toàn cầu đang gây áp lực to lớn lên mối liên hệ và siết chặt nguồn cung cấp năng lượng hơn nữa trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng trên toàn thế giới do đại dịch Covid-19 thúc đẩy và kết hợp với cuộc chiến Ukraine. Việc thiếu nước đã tàn phá các ngành thủy điện và hạn chế khả năng điều hướng của các tuyến đường thủy vốn là trung tâm của chuỗi cung ứng toàn cầu về nhiên liệu hóa thạch và làm mát các nhà máy năng lượng hạt nhân.

Chỉ trong mùa hè năm nay, một cơ sở hạt nhân của Thụy Sĩ đã thu hẹp hoạt động trở lại do lượng nước làm mát ở sông Aare quá thấp khiến nhiệt độ ngày càng trở nên nguy hiểm đối với động vật hoang dã địa phương. Ở Pháp, một số lò phản ứng hạt nhân cũng bị đóng cửa tương tự, nhưng do nước ở Rhône và Garonne ngày càng cạn kiệt và ấm lên, đơn giản là không thể làm mát các hệ thống của nhà máy điện hạt nhân. Thời điểm của cú đánh này đối với nguồn cung năng lượng vốn đã yếu và eo hẹp của châu Âu không thể tồi tệ hơn.

Trong khi đó, tại Trung Quốc, đợt hạn hán kéo dài và nghiêm trọng ở tỉnh Tứ Xuyên - nơi cũng bị rung chuyển bởi trận động đất mạnh 6,6 độ Richter mới đây - đã tác động mạnh đến ngành công nghiệp thủy điện mà phần lớn đất nước này phụ thuộc vào. Để lấp đầy khoảng trống, Trung Quốc đã bắt đầu đốt nhiều than hơn nữa, thúc đẩy lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính ngay từ đầu đã góp phần gây ra hạn hán trong một vòng luẩn quẩn. Trong khi các chuyên gia cho rằng bài học thực sự cần rút ra ở đây là đa dạng hóa hỗn hợp năng lượng.

Trong khi đó, những rắc rối về nước và năng lượng này lại thúc đẩy một cuộc khủng hoảng thứ ba đang rình rập: tình trạng thiếu lương thực toàn cầu. Giá khí đốt tăng cao đã gây ra tình trạng thiếu phân bón nghiêm trọng, cùng với tình trạng thiếu nước, gây khó khăn nghiêm trọng cho năng suất nông nghiệp. Sự công nhận ngày càng tăng về tính liên kết của những vấn đề này cũng làm sáng tỏ tiềm năng cho các giải pháp tổng hợp, dài hạn thay vì các biện pháp ngắn hạn. Và những khoảng thời gian đầy thử thách này đã khiến nhiều người ngày càng nhận thức được sự quý giá của những nguồn tài nguyên từng tưởng như vô hạn này.