Tin Khu Vực 
Khi người trẻ chạm vào lịch sử bằng công nghệ
Tại Triển lãm thành tựu đất nước đang diễn ra ở Hà Nội, khu trưng bày của Bộ Quốc phòng luôn thu hút đông đảo khách tham quan. Điều đặc biệt là, nhiều người thường nghĩ nơi đây chỉ hấp dẫn các thế hệ cựu chiến binh - những người từng trực tiếp trải qua chiến tranh, có ký ức sâu đậm về quân ngũ. Nhưng thực tế lại khác, đông đảo bạn trẻ đã tìm đến, chăm chú quan sát từng hiện vật, hào hứng trải nghiệm công nghệ tái hiện lịch sử, thậm chí còn chia sẻ trực tiếp trên mạng xã hội về cảm nhận của mình.
Không khó để bắt gặp hình ảnh những nhóm học sinh, sinh viên kiên nhẫn xếp hàng chờ được trải nghiệm công nghệ thực tế ảo tái hiện trận Điện Biên Phủ trên không. Trước màn hình 3D sống động, các em chăm chú quan sát, có em còn vừa quay video vừa thuyết minh cho bạn bè qua sóng mạng xã hội. Một nhóm học sinh THPT thì bàn tán rôm rả trước tấm bản đồ chiến dịch Hồ Chí Minh, so sánh chiến lược quân sự với những trò chơi chiến thuật trên điện thoại.
Cách tiếp nhận ấy có thể khiến một số người lớn cảm thấy lạ lẫm. Nhưng chính từ sự “lạ” đó, ta thấy một điều quan trọng, lịch sử, nếu được truyền tải bằng ngôn ngữ công nghệ gần gũi, hoàn toàn có thể chạm đến thế hệ số. Người trẻ không hề quay lưng với lịch sử, họ chỉ cần một cách tiếp cận phù hợp để tự nguyện bước vào.
Người trẻ say mê tìm hiểu về lịch sử quân sự tại gian trưng bày của Bộ Quốc phòng.
Với tư cách một phóng viên, tôi quan sát thấy sự khác biệt rõ rệt. Ở các triển lãm trước, nhiều khi người trẻ đến chỉ để “check-in” rồi đi lướt qua. Nhưng lần này, họ ở lại lâu, say mê tương tác, tự quay clip giải thích cho bạn bè, hay thậm chí đặt ra những câu hỏi về chiến lược, chiến thuật của cha ông. Họ đang tự biến mình thành “người truyền tin” cho lịch sử, bằng cách rất riêng của thế hệ mình.
Nguyễn Phương Anh, 20 tuổi, sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền, đang vừa quay điện thoại vừa tường thuật trực tiếp cho bạn bè trên mạng xã hội. Trước màn hình thực tế ảo tái hiện trận Điện Biên Phủ trên không, giọng bạn rành rọt: “Đây là không gian ảo nhưng cho chúng ta nhìn thấy toàn cảnh trận đánh. Những gì từng chỉ đọc trong sách giờ hiện lên sống động”. Lời nói của một sinh viên trẻ, xen chút hào hứng, lại khiến tôi chợt bồi hồi, lịch sử không còn là những trang sách khô cứng, mà đã bước ra, hòa vào đời sống số.
Nhiều năm làm báo, tôi đã quen với hình ảnh lớp trẻ say mê những trào lưu giải trí, những nền tảng công nghệ mới. Nhưng ở đây, chính công nghệ ấy lại trở thành cầu nối để lịch sử đến gần họ. Những thiết bị mô phỏng chiến dịch Hồ Chí Minh, những clip tư liệu được dựng 3D, những bản đồ số hóa về chiến lược quân sự... tất cả đang khơi dậy trong người trẻ niềm tò mò, sự kính phục và hơn cả là niềm tự hào.
Điều quan trọng không chỉ là cách tiếp cận, mà còn là sự thức tỉnh. Những người trẻ kia, khi đeo kính VR để chứng kiến cảnh bom đạn, khi đọc những dòng thư tay từ chiến trường, khi nghe nhạc nền vang lên trầm hùng... đã hiểu lịch sử không chỉ là những gì đã qua. Lịch sử là nền tảng để ta ý thức về hiện tại, trách nhiệm với tương lai. Và trong trách nhiệm ấy, tinh thần quốc phòng toàn dân không phải là khẩu hiệu, mà là ý chí sống còn, gắn liền với từng công dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Thế hệ trẻ tìm hiểu lịch sử qua công nghệ thực tế ảo VR
Đã từng có những hoài nghi rằng lớp trẻ hôm nay thờ ơ với lịch sử, chỉ mải mê “check-in” hay “thả tim”. Nhưng sự thật, khi được tạo điều kiện tiếp cận bằng cách thức gần gũi với ngôn ngữ của thời đại công nghệ số, mạng xã hội, thực tế ảo, họ lại chủ động tiếp nhận, thậm chí lan tỏa.
Các em nhỏ thích thú ngắm nhìn các mô hình khí tài, thiết bị quân sự Việt Nam
Khi một học sinh lớp 8 thốt lên rằng: “Em thấy như đang xem phim về dân tộc mình, một tiết học lịch sử đặc biệt, chưa bao giờ em thấy hiểu lịch sử một cách sâu sắc đến vậy”, thì đó chính là lúc tinh thần ấy được khơi dậy. Không phải từ khẩu hiệu, mà từ trải nghiệm chạm tới cảm xúc.
Từ trải nghiệm đến trách nhiệm
Quốc phòng toàn dân ngày nay không chỉ là hình ảnh người lính ngoài chiến trường, mà còn là ý thức, trách nhiệm của từng công dân trước những thách thức mới. Và thế hệ trẻ, với sự nhạy bén công nghệ, đang trở thành lực lượng quan trọng trong mặt trận phi truyền thống.
“Chiến trường” của hôm nay không chỉ nằm ở biên giới, hải đảo, mà còn là không gian mạng, nơi những luồng thông tin sai lệch có thể ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc gia. Chủ quyền không chỉ là lãnh thổ, mà còn là chủ quyền dữ liệu, an ninh mạng, kinh tế số. Đó là mặt trận mà lớp trẻ am hiểu công nghệ chính là lực lượng xung kích.
Thực tế tại gian trưng bày Bộ Quốc phòng cho thấy, từ việc trải nghiệm công nghệ tái hiện lịch sử, người trẻ đã bước một bước xa hơn, biến cảm xúc thành hành động. Khi livestream, họ không chỉ chia sẻ một trải nghiệm, mà còn lan tỏa tri thức lịch sử tới cộng đồng mạng. Khi bàn luận sôi nổi bên tấm bản đồ, họ không chỉ “học chơi”, mà còn vô thức hình thành ý thức trách nhiệm công dân.
Trải nghiệm lái xe không kính trên đường Trường Sơn tại gian trưng bày của Quân đội Nhân dân Việt Nam
Tinh thần quốc phòng toàn dân trong kỷ nguyên số, do vậy, không còn là khẩu hiệu xa vời. Nó đang hình thành từng ngày, từ những hành vi nhỏ nhưng ý nghĩa, một clip TikTok về chiến dịch lịch sử, một bài đăng Facebook cảm nhận sau khi tham quan triển lãm, hay một buổi thảo luận của nhóm học sinh về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong thời bình.
Ở góc nhìn báo chí, đây là tín hiệu tích cực khi thế hệ mới không thờ ơ với lịch sử, mà đang tự tìm cho mình cách tiếp cận. Người trẻ cần có đủ không gian, đủ công cụ, để biến hứng thú ban đầu thành nhận thức bền vững. Bởi tinh thần quốc phòng toàn dân không chỉ cần được “đánh thức”, mà cần được “nuôi dưỡng” lâu dài.
Tôi rời triển lãm với một ấn tượng đọng lại, không phải những màn trình chiếu công nghệ hoành tráng, mà là hình ảnh một nhóm học sinh THCS ngồi sát nhau, bàn luận không ngớt về tấm bản đồ chiến dịch Hồ Chí Minh. Các em liên hệ lịch sử với trò chơi điện tử quen thuộc, nhưng từ sự so sánh tưởng chừng hồn nhiên ấy, đã mở ra một lối đi, kết nối lịch sử dân tộc với ngôn ngữ của thế hệ số. Và khi sự kết nối ấy được duy trì, tinh thần quốc phòng toàn dân sẽ không bao giờ mai một.
Trong kỷ nguyên số, bảo vệ Tổ quốc không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng vũ trang, mà là trách nhiệm của mỗi công dân. Hình ảnh thế hệ trẻ say mê tại gian trưng bày của Bộ Quốc phòng chính là minh chứng rằng, tinh thần ấy đã và đang được tiếp nối.
