Thế giới đang đối mặt “làn sóng thứ 5” của cuộc khủng hoảng nợ

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass đã đưa ra cảnh báo rằng thế giới đang đối mặt với "làn sóng khủng hoảng nợ thứ năm", đồng thời kêu gọi hỗ trợ nhiều hơn cho các quốc gia đang gặp khó khăn.

Đại dịch buộc nhiều quốc gia phải đi vay nhiều hơn, và Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã cảnh báo rằng nhiều quốc gia đang phải đối mặt hoặc có nguy cơ lâm nợ trong bối cảnh lạm phát toàn cầu tăng vọt và lãi suất tăng. Chỉ riêng trong năm 2022, khoảng 44 tỷ USD tiền thanh toán nợ từ dịch vụ nợ song phương và tư nhân đã đến hạn thanh toán ở một số nước nghèo nhất, lớn hơn dòng viện trợ nước ngoài mà các nước có thể hy vọng.

Theo Ngân hàng Thế giới, đã có 4 làn sóng tích lũy nợ trong nền kinh tế toàn cầu kể từ năm 1970, và nhìn chung đã gây ra các cuộc khủng hoảng tài chính ở nhiều nền kinh tế mới nổi và đang phát triển. Vài ngày trước khi các nhà hoạch định chính sách tập trung tại Washington cho các cuộc họp thường niên của IMF và Ngân hàng Thế giới, ông Malpass kêu gọi "sự minh bạch hơn hoàn toàn" từ các chủ nợ và người đi vay về mức nợ.

Những bình luận của Chủ tịch Ngân hàng Thế giới được đưa ra vào thời điểm khó khăn đối với nền kinh tế thế giới, vốn đang phải vật lộn với lạm phát gia tăng và lãi suất tăng cao có nguy cơ gây xáo trộn trên toàn cầu và các đợt phục hồi mới chệch choạc. Một số nhà quan sát cảnh báo rằng việc các nền kinh tế lớn tăng lãi suất tích cực có thể gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu, nhưng các nhà hoạch định chính sách cho rằng việc để lạm phát cao tiếp tục sẽ còn tồi tệ hơn.

Điều rất quan trọng, khi thế giới đối mặt với những cuộc khủng hoảng tài chính trên khắp thế giới đang phát triển, nhận ra tầm quan trọng hàng đầu của các nền kinh tế tiên tiến trong việc khôi phục tăng trưởng và hướng tới một môi trường tăng trưởng nhanh hơn. Các nước đang phát triển cũng cần nhiều dòng vốn hơn, và mặc dù Ngân hàng Thế giới đang mở rộng sự trợ giúp cho các nước, nhưng điều đó "chỉ đơn giản là chưa đủ".

Trước đó, Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) đã kêu gọi các ngân hàng trung ương nới lỏng để tránh suy thoái toàn cầu, cho rằng thắt chặt tài chính có nguy cơ đẩy thế giới vào tình trạng trì trệ kéo dài. Theo UNCTAD, lãi suất tăng nhanh và thắt chặt tài chính ở các nền kinh tế tiên tiến, kết hợp với nhiều cuộc khủng hoảng do đại dịch Covid-19 và cuộc chiến ở Ukraine, đã biến suy giảm toàn cầu thành suy thoái.

Tổng thư ký UNCTAD Rebeca Grynspan cảnh báo có thể đang đứng trước bờ vực suy thoái toàn cầu do chính sách gây ra. Cơ quan này cho biết hỗ trợ tài chính không đầy đủ có thể khiến các nước đang phát triển phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng nợ, các cú sốc khí hậu và phục hồi đại dịch.

Tuy nhiên, vẫn còn thời gian để lùi lại khỏi bờ vực suy thoái, các quốc gia "có các công cụ để làm dịu lạm phát và hỗ trợ tất cả các nhóm dễ bị tổn thương". Đây là vấn đề về lựa chọn chính sách và ý chí chính trị. Nhưng hành động hiện tại đang làm tổn thương những người dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, và có nguy cơ đẩy thế giới vào một cuộc suy thoái toàn cầu.