Thể chế kinh tế thị trường: Điểm nhìn từ các bộ chỉ số

Tại buổi tọa đàm, nhiều chuyên gia cho rằng, đổi mới thể chế, nhất là thể chế kinh tế là câu chuyện được bàn luận sôi nổi tại Việt Nam cho thấy nền kinh tế Việt Nam ngày càng gắn chặt với kinh tế thế giới. Nhưng để quá trình gắn kết này được suôn sẻ, kinh tế Việt Nam cần “quen” với các tiêu chí đánh giá qua các bộ chỉ số kinh tế.

GS, TS. Trần Thọ Đạt, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho biết: Hiện nay trên thế giới có hai bộ chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ phát triển nền kinh tế thị trường. Bộ chỉ số thứ nhất là Index of Economic Freedom do Quỹ di sản và Tạp chí Phố Wall của Mỹ xây dựng từ năm 1995. Bộ chỉ số thứ hai là Economic Freedom of the World do Viện Fraser Institute (Canada) xây dựng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, khi nền kinh tế càng phát triển, mối quan hệ giữa tự do kinh tế và tăng trưởng kinh tế ngày càng chặt chẽ hơn. Điều này có hàm ý rất rõ ràng với Việt Nam do nền kinh tế của nước ta đã sắp vượt qua ngưỡng phát triển trung bình thấp.

Các chỉ số về tự do kinh tế như là thước đo cho sự phát triển nền kinh tế thị trường đầy đủ

GS.TS. Trần Thọ Đạt cho biết, đã đến lúc chúng ta phải quan tâm đến các chỉ số về tự do kinh tế như là thước đo cho sự phát triển nền kinh tế thị trường đầy đủ của Việt Nam, nhất là trong bối cảnh Việt Nam sắp vượt qua ngưỡng phát triển trung bình thấp.

Trong khi đó PGS, TS Tô Trung Thành, Trưởng phòng Quản lý khoa học- Đại học Kinh tế quốc dân đã chỉ ra các quy tắc, phương pháp luận quan trọng trong việc xây dựng chỉ số Economic Freedom of the World và nhóm tiêu chí đánh giá chỉ số tự do kinh tế. Cụ thể, các tiêu chí đánh giá bao gồm: Quy mô của Chính phủ; hệ thống pháp luật và các quyền sở hữu; đồng tiền tốt; tự do thương mại quốc tế; quy định điều tiết về tín dụng; lao động và kinh doanh.

Chia sẻ quan điểm về các bộ chỉ số, chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh, để xây dựng nền kinh tế thị trường đầy đủ, hiện đại trong giai đoạn tới, chúng ta cần chú ý tới việc xây dựng các giải pháp cải cách gắn với các con số cụ thể thay vì chỉ dừng lại ở cấp độ lý luận.

Tại tọa đàm, các đại biểu cũng đồng quan điểm cho rằng nhà nước và thị trường là hai thành tố cơ bản không thể thiếu của kinh tế thị trường hiện đại. Ngoài ra, sự khác biệt của kinh tế thị trường hiện đại và kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa nằm ở vai trò của Nhà nước nhiều hơn, tốt hơn trong quá trình phát triển và việc giải quyết các vấn đề xã hội.

Một số chuyên gia phân tích, đổi mới kinh tế giai đoạn đến 2030 là việc tiếp tục thực hiện các giải pháp thúc đẩy chuyển đổi mạnh mẽ nền kinh tế nước ta sang kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ theo các chuẩn mực được quốc tế thừa nhận. Trong đó, trọng tâm là việc Nhà nước chủ động giảm bớt và thay đổi vai trò, vị trí, chức năng của mình, qua đó làm thay đổi vai trò, chức năng của thị trường và quan hệ giữa Nhà nước với thị trường.

Ngoài ra, làm cho thị trường, nhất là thị trường các yếu tố sản xuất hoạt động sản xuất đầy đủ, không méo mó, không sai lệch và trở thành yếu tố quyết định trong phân bổ nguồn lực xã hội.

Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 vẫn có chiều hướng phức tạp, có thể nói, trong “nguy” vẫn có “cơ”, đó là nền kinh tế số, những chủ thể kinh tế nào tận dụng được chu thể kinh tế này thì sẽ rất thành công trong tương lai. Để làm được điều này, theo GS.TS Trần Thọ Đạt, thể chế phải nhanh, nhạy, chủ động khi những phương thức mới ra đời…