Thay đổi bắt đầu từ những hành động nhỏ

Mỗi sự thay đổi đều bắt đầu bằng những hành động nhỏ, thay vì chỉ “tái chế, tái sử dụng” giảm thiểu chất thải trong tiêu dùng cũng là thực hiện kinh tế tuần hoàn. Đó là ý kiến của ông Phạm Dũng Nam - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia.

Toàn bộ chất thải được Nestlé phân loại và đem tái chế

Cần sự tham gia của các bên

Theo ông Nam, mặc dù gặp các thách thức khi triển khai, nhưng kinh tế tuần hoàn mang tới nhiều lợi ích cho cộng đồng. Mỗi sự thay đổi đều bắt đầu bằng những hành động nhỏ, chúng ta cần tin vào nó và giúp các bên liên quan, ủng hộ cùng tin theo. Ông Nam cho rằng, kinh tế tuần hoàn còn khó hơn đổi mới sáng tạo vì đổi mới sáng tạo tập trung vào phát triển kinh tế còn kinh tế tuần hoàn vừa cân bằng kinh doanh vừa bảo vệ, cải tạo môi trường. Chính vì vậy, kinh tế tuần hoàn không chỉ là quá trình kinh doanh, huy động đầu tư mà còn là chiến lược và đòi hỏi sự tham gia của tất cả các bên liên quan.

Tại Việt Nam, nhiều mô hình sản xuất, kinh doanh mới hướng đến gần hơn với kinh tế tuần hoàn trong khu vực tư nhân đang được thực hiện khá thành công, tạo ra nhiều cơ hội sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế. Có thể kể đến mô hình khu công nghiệp sinh thái tại các tỉnh, thành phố: Ninh Bình, Cần Thơ, Ðà Nẵng… giúp tiết kiệm hàng triệu USD mỗi năm.

Hay tại Công ty Nestlé Việt Nam, doanh nghiệp này đã sản xuất gạch không nung từ rác thải lò hơi, chế biến phân bón từ bùn thải không nguy hại và sử dụng vỏ hộp sữa làm tấm lợp sinh thái. Nestlé cũng có kế hoạch tái chế và tái sử dụng 100% bao bì sản phẩm tới năm 2025.

Trong khi đó, Công ty Heineken Việt Nam có gần 99% phế thải hoặc phụ phẩm được tái sử dụng hoặc tái chế; 4 trong tổng số 6 nhà máy bia sử dụng nhiệt năng từ năng lượng tái tạo và nhiên liệu không phát thải carbon. Công ty Unilever Việt Nam triển khai chương trình thu gom tái chế bao bì nhựa và phân loại rác tại nguồn...

Trong ngành dệt may, những phần vải vụn được một số doanh nghiệp đưa vào tái chế thành vải mới và các sản phẩm quần, áo được tạo ra có sử dụng một phần vải tái chế này được gắn nhãn CE (giúp lưu thông sản phẩm trên thị trường châu Âu và Hiệp hội Thương mại tự do - EFTA). Các bộ phận như bã, vỏ hạt cà-phê được tận dụng và sản xuất thành những chiếc cốc uống cà-phê đạt tiêu chuẩn và được dán nhãn sản phẩm CE.

Cơ hội thúc đẩy phát triển bền vững

Hiện tại, Việt Nam đã hình thành liên minh tái chế bao bì. Khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) khá năng động trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn thông qua các kế hoạch tái chế rác thải, phụ phẩm với quy trình xử lý chất thải hiện đại, tiên tiến và được kiểm soát minh bạch.

Tuy nhiên, theo đánh giá của chuyên gia, tại nước ta, các mô hình sản xuất, kinh doanh theo nền kinh tế tuần hoàn chưa phổ biến. Ngoài ra, các điều kiện về pháp lý, kết cấu hạ tầng cho phát triển kinh tế tuần hoàn còn thiếu, nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc triển khai các mô hình kinh doanh mới.

Khó khăn, thách thức còn đến từ nhu cầu về các sản phẩm tuần hoàn và các sản phẩm thay thế vẫn còn nhỏ; thiếu những chuyên gia có trình độ, kỹ thuật để thực hiện mô hình kinh tế mới này. Cách đo lường chỉ số tổng sản phẩm trong nước (GDP) hiện nay chưa chú trọng xem xét các yếu tố thuộc về xã hội và môi trường, chưa khuyến khích việc tạo ra giá trị trong cả hai lĩnh vực này.

Bà Nguyễn Phương Linh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý phát triển bền vững - cho rằng, kinh tế tuần hoàn không chỉ là một cách để tái chế, mà còn là cơ hội để doanh nghiệp phát triển bền vững, tạo giá trị và phát triển thông qua sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả.

“Sự đổi mới sáng tạo mở và kinh tế tuần hoàn đều hỗ trợ nhau trong việc xây dựng một tương lai bền vững và thịnh vượng, giúp giảm lãng phí và ô nhiễm môi trường, tạo ra giá trị và phát triển bền vững cho xã hội và doanh nghiệp”- bà Linh khẳng định