Thành phố - Truyện ngắn của Hà Phạm Phú

Thành phố thực sự không phải là một tổ ấm tốt.

Đấy là những gì ông Trâu nói với vợ, sau một tháng rời khỏi nơi chôn rau cắt rốn của mình. Ông Trâu gần như cả đời sống ở vùng nông thôn, cuốc đất lật cỏ… và nuôi được các con ăn học, khôn lớn. Dân làng Hạ Đan nói, vợ chồng ông Trâu căn cơ vất vả cả đời, ra thành phố sống thảnh thơi hưởng phúc tuổi già, cũng mát mặt.

Ảnh minh họa

Thực ra đây không phải lần đầu ông Trâu lên sống ở thành phố.

Trước đây mươi năm, ông Trâu đã lên thành phố sinh sống một lần, dài đến vài tháng, thuê giường ở ngay trong bệnh viện để chăm bà chữa bệnh lao. Lúc đó Nghệ, con trai ông vừa mới được tuyển vào hợp đồng của sở nọ, đang trong giai đoạn thử thách, nên mọi việc chăm sóc bà một tay ông làm hết. Để điều trị dứt điểm bệnh lao, phải kiên trì, phải tốn thời gian. Trong thời gian theo chăm sóc bà, ông Trâu cũng học được không ít điều. Những ông già trong làng vào lúc rảnh rỗi ghé quán nước gốc đa, hỏi ông sống thành phố có gì khác, ông Trâu cười xuề xòa, chỉ là ở bệnh viện, chen lấn xô đẩy mua xuất ăn, mua nước sôi, xếp hàng chờ thang máy.

Vợ ông Trâu bất đồng ý kiến với ông. Bà nhỏ nhẹ nói, sao thành phố không phải là một nơi tốt. Ở thành phố, siêu thị có tất cả mọi thứ. Chợ xanh ngay gần nhà mua sắm từ mớ rau, mớ tép, củ hành, quả cà chua… cái gì chả có. Những đồ như giày dép quần áo của trẻ con, chỉ cần bấm cái alo là có người mang đến tận nhà. Góc phố ban đêm đèn đường cứ sáng như ban ngày. Nấu cơm bếp từ, bếp điện sạch sẽ, đâu than củi nhem nhuốc như nhà quê. Tắm rửa giặt giũ, có nước nóng không sợ gió, có máy giặt quần áo, chỉ việc phơi.

Ông Trâu nghe vợ nói, tức anh ách. Nắm tay tì lên mặt bàn, cố nén không to tiếng bác bỏ ý kiến của bà, sợ con trai và con dâu nghe thấy. Bà vợ ông Trâu cười, ngạc nhiên, hóa ra thành phố có phép lạ, có thể cải tạo ông Trâu. Ngày trẻ ông Trâu có tên lóng là “Trâu Điên”. Cứ có một hai chén rượu vào là ông nổi điên, quát mắng vợ, đập vỡ bát chén, nồi niêu. Về thành phố, gây chuyện ông sợ làm mất uy tín của con trai, ở khu phố ông sợ vi phạm tiêu chuẩn gia đình văn hóa. Ông đã học được cách nín nhịn. Ở nhà ông không thích xem những chương trình truyền hình lộn xộn, múa may quay cuồng, chả có gì thiết thực. Ông cũng không biết chơi điện thoại thông minh, nên thời gian rảnh của ông tăng đột ngột. Ông ngạc nhiên, không hiểu tại sao bà vợ tái mù của ông lại thích nghi nhanh với lối sống thành phố. Con trai chỉ cần hướng dẫn bà một lần là bà có thể tự mình làm được. Bất kì lúc nào bà cũng có thể chạy ra cửa hàng mini mua các thứ đồ uống mà cháu bà thích. Cuối tháng bà có thể ra siêu thị xếp hàng mua đồ giảm giá. Ông Trâu tưởng như bà còn thạo hơn những bà sống cả đời ở thành phố.

Thấy ông ru rú ở nhà cáu kỉnh, buồn bực, một hôm bà nói, sao ông không ra công viên mà chơi, các ông bà về hưu suốt ngày ở ngoài đó đó.

Hàng xóm ông Trâu có tay Lại Bé mới nghỉ hưu được vài năm. Vợ gã đi ở làm người giúp việc cho một tay giám đốc kho vận ở sân bay quốc tế. Lại Bé ở nhà một mình, nấu cơm một bữa ăn cả ngày. Nếu không có bạn bè rủ rê, anh ta sẽ mang một chiếc ghế vải có thể gập lại đến công viên ngả lưng. Lại Bé gặp ai cũng tỏ ra vui vẻ, trao một nụ cười và gửi một vài câu bông lơn. Hầu như tất cho cả các ông già trong công viên đều quen biết Lại Bé.

Ông Trâu nhớ lại lần đầu tiên gặp Lại Bé.

Ngôi nhà con trai ông ở trong khu dân cư mới, gọi là khu Liền kề, được qui hoạch khá tốt, rộng rãi ngăn nắp. Khi mới từ nhà quê chuyển ra chưa quen ai, ông Trâu mỗi lần ra khỏi nhà đều khóa cổng cẩn thận. Hôm ấy, sau khi nghe lời bà, ông quyết định ra công viên, khám phá nó với tư cách một gã nhà quê ra tỉnh. Bỗng bên tai vang lên một giọng nam trầm. Ông chả phải khóa. Ở đây an ninh tốt. Vả, ông nhìn xem camera an ninh nhan nhản kia. Ông Trâu giật mình quay lại nhìn. Gã hàng xóm, cách vài nhà, có vẻ là công chức về hưu. Gã nhanh miệng nói luôn, em tên Lại, mọi người vẫn gọi đùa Lại “bé”. Quen rồi thành tên Lại Bé. Ông Trâu đáp, tôi tên Trâu, ở quê đám đồng tuế trêu đùa gọi là Trâu Điên. Lại Bé nhìn bộ quần áo gụ may theo kiểu nhà quê, hai vạt dưới có hai chiếc túi to quá cỡ bỏ được hai con gà dò, bật ra lời khen sởi lởi, thật lòng. Bộ quần áo của ông thật đẹp, kiểu cũ nhưng nay lại thành “mốt” của các công chức nghỉ hưu. Thế là Lại Bé trở thành người bạn thành phố đầu tiên của ông.

Lần nào thấy Lại Bé đến, ông Trâu đều hỏi, có gì hay không? Bao giờ Lại Bé cũng đáp, cũ như công chức về hưu. Hiu hắt lắm ông ạ. Rồi Lại Bé nói, khi một người về hưu, người ấy già đi, làm sao chung sống với tuổi già? Người ta phải tự mình vui vẻ, người ta không thể trông cậy vào con cái. Những người trẻ ấy bận rộn với công việc của họ, có thế giới riêng của họ. Một người về hưu già đi có thể trông đợi gì ở người vợ già của mình? Không thể trông đợi gì cả. Người vợ mình cũng già đi. Tắt kinh rồi. Những người vợ tắt kinh rồi có cần đàn ông không? Không! Họ cũng già đi, cũng mệt mỏi, cũng thay tính đổi nết. Nhưng họ coi việc chăm sóc con cái, cháu chắt như là thiên chức. Họ lấy đó làm vui. Họ cam tâm như vậy.

Ông Trâu nghe Lại Bé nói vậy, vắt tay lên trán suy nghĩ mấy đêm, cảm thấy cũng có lý. Lại Bé vốn chỉ là một công chức nhỏ, sống quen ở thành phố, chọn cho mình một phương thức sống như hiện thời, có thể khiến anh ta hài lòng. Ông Trâu là một nông dân, theo con ra sống ở thành phố, làm sao để quen. Ông với Lại Bé xuất thân khác nhau, hàng triệu người trong thành phố này chắc chắn là không giống nhau, nhưng cứ phải sống trong một thành phố như nhau. Vẫn sống.

Buổi sáng định mệnh ấy, ông Trâu dậy sớm như thường lệ. Khi đó mặt trời mới nhô lên từ phía cửa sông, tươi rói và sạch sẽ. Nhưng khác với mọi lần, ông quyết định đi bộ xuyên qua công viên về phía núi. Ông đi dọc con đường mang tên một nhân vật mà dân ngoại ô đã lập miếu thờ. Nghe kể, đường đời ông này cũng lắm phen lên voi xuống chó. Lấy tên ông đặt cho một con đường cũng là cách nhớ ơn. Thương hải tang điền, lòng dân mới là đền thờ bền vững nhất. Đi hết nửa buổi, ông Trâu đến một bến sông nghe nói xưa là cảng buôn nổi tiếng, do tướng quân Trần Nguyên Hãn lập ra, hàng hóa từ kinh kì, từ miệt biển được đưa lên cảng này, sau đó phân phối đi các miền thượng du. Gần bến sông cổ, có một ngôi điếm canh đê không biết xây từ năm nào, được sửa sang lại để khách du ngồi nghỉ hóng gió. Ông Trâu bước vào quán, thấy một cụ già mặc bộ quần áo vải đũi tươm tất. Tóc, râu và lông mày ông cụ đều bạc trắng. Ông cụ ngồi bệt xuống nền gạch. Ông Trâu đến ngồi cạnh, cất lời, thưa cụ ra đây ngồi hóng mát. Ông cụ nheo mắt nhìn ông Trâu, hừm một tiếng, rồi nhìn ra xa.

Phía xa là dãy núi Voi. Khi trời quang mây, núi Voi hiện lên uy nghi, hướng đầu về hướng đông. Hướng ra biển lớn. Ông Trâu không phải thày địa lí, nhưng võ vẽ vài điều, do thời trẻ bôn ba mà học được. Ông nói, đất vùng này là đất đế vương. Cụ già gật gù, lát sau nói, đáng tiếc, đáng tiếc. Ông Trâu chưa kịp hỏi, đáng tiếc gì, thì cụ già nói luôn. Ông có thấy không, chỗ bành voi người ta đã san đất, xây nhà và làm cáp treo. Hoàng vị thất, chỗ của vua ngồi bị phá, chả tiếc sao.

Ông Trâu nhớ lại miếng đất ở quê, ông đã đi mòn chân ngắm nghía, dự là sẽ mua để làm sinh phần. Miếng đất có địa thế đẹp, nếu khi ông mất chôn ở đấy, quan lộ của con ông tất sẽ phát đạt. Ông có đem chuyện đó nói riêng với con trai, nhưng nó gạt phắt, nhất quyết chuyển bố về thành phố. Nghĩ cũng tiếc. Đời cua cua máy, đời cáy cáy đào.

Ông Trâu bỗng ngộ ra một điều, dù thành phố và nông thôn khác nhau nhưng chúng vẫn có những điểm chung giống nhau. Và ông bắt đầu muốn tìm hiểu.

Buổi trưa ông Trâu về nhà. Vợ ông đang đánh vật với hai đứa cháu nhỏ. Ông đứng trước cửa bếp, hỏi có gì để tôi đỡ cho một tay. Bà bảo, không cần. Ông đi rửa tay rồi ăn cơm, tôi dọn sẵn rồi, đậy lồng bàn trên phòng khách ý. Ông Trâu cười nhạt, hóa ra mình vẫn chỉ là khách.

Buổi trưa, ông Trâu trải chiếu ngả lưng ngay trên nền nhà. Ông mơ thấy mình đang sải bước trên con đường làng ra cánh đồng. Ông giẫm bàn chân trần lên bãi cỏ xanh, đi men theo bờ con ngòi chảy từ rộc Bồ Hòn xuống cánh đồng Gianh. Ở chỗ ngã ba xóm Làng có cây đa trăm tuổi, có một bãi rộng thời bé ông vẫn cùng các bạn đá bóng bưởi. Ông nhìn thấy đám trẻ con thành phố các chiều vẫn đá bóng trên các bãi cỏ rộng trong công viên trung tâm. Chúng có khác gì đám trẻ con các ông ngày xưa không. Thời trẻ trâu bóng bưởi ấy, ông Trâu là một tay chơi rất hay rê rắt, đám trẻ chơi rất khó chặn ông. Bên bãi bóng có một cô bé tóc cháy vàng râu ngô chăm chú xem, mỗi lần ông lừa bóng qua được một đứa lại reo to, Trâu Điên giỏi lắm, giỏi lắm. Cô bé tóc râu ngô lớn lên xinh đẹp, trở thành người vợ thương khó của ông.

Buổi chiều, ông Trâu lại ra công viên, cười và chào mấy nhân viên bảo vệ. Nhặt giúp bọn trẻ trái bóng bị đá trệch qua chỗ ông. Khi ông đi qua câu lạc bộ khiêu vũ thì bất ngờ có một phụ nữ cỡ tuổi rung rúc, cười cười chặn ông lại nói, em chào ông anh. Ông Trâu sững người, nghĩ bụng quen biết gì mà anh với em. Nụ cười gắn trên môi, người đàn bà kiên trì và dịu dàng, em muốn mời anh tham gia câu lạc bộ khiêu vũ. Ông Trâu lắc đầu, miệng lẩm bẩm vô duyên, anh em gì nhà cô. Rồi bước nhanh. Biết là người đàn bà dõi nhìn theo, nhưng ông không quay lại. Nghĩ, người ấy nhan sắc cũng không đến nỗi nào. Thật.

Có thể nói mỗi chuyến đi xuyên công viên là một cuộc thám hiểm. Với ông Trâu dù không có gì nguy hiểm nhưng cũng có nhiều điều lí thú. Lần ấy, ông bắt gặp hai bố con nhà nọ cãi nhau. Đứa bé hét lên khi ông bố đang mải nói chuyện điện thoại. Nó xin tiền mua thức ăn cho chim bồ câu. Đám chim bố câu được khách du chiều chuộng nên rất dạn người và nghịch ngợm. Ông bố không dứt được câu chuyện điện thoại, móc đại từ túi ngực ra một tờ 20 ngàn xanh đưa cho thằng bé. Nó chưa đón kịp thì ông bố đã thả tay. Đồng tiền bị gió cuốn bay đi, rồi rơi xuống rãnh nước gần chỗ ông Trâu đang đứng. Thằng bé hét lên một tiếng, khuôn mặt méo xệch vì thất vọng. Không kịp nghĩ ngợi, ông Trâu vội cúi gập người, nhặt đồng tiền lên. Bỗng nhiên trời tối sầm. Cảm giác nặng đến ngàn tấn, như một tia chớp. Ông Trâu chỉ kịp nhìn thấy đôi mắt của thằng bé sáng lên.

Một tuần sau ông Trâu được xuất viện. Người hàng xóm đầu tiên đến thăm ông là Lại Bé. Nhà ông phúc bẩy mươi đời, chỉ là chấn động não, dập tí da đầu, chẩy ít máu, không phải khâu.

Lại Bé kể, hôm ấy tôi đang xem người ta cho bồ câu ăn, thì nghe tiếng đàn bà kêu thất thanh, cứu cứu, có người ngã vỡ đầu rồi. Tôi bổ chạy đến thì thấy ông nằm ngửa, hỏi có biết tôi không? Im lặng. Có người nói, có lẽ ông ấy đi đứt rồi. Tôi kêu to, ông Trâu là hàng xóm của tôi. Ai có điện thoại gọi giúp xe cấp cứu.

Ông Trâu tỉnh dậy khi chiếc xe cấp cứu chạy vào cổng bệnh viện xóc nẩy, làm ông cảm thấy đầu đau nhói. Ông lờ mờ thấy con trai và con dâu đẩy xe đưa ông đi chụp cộng hưởng từ. Ông đã kêu đau khi cô y sỹ cắm vào ven tay phải ông một chiếc kim truyền. Con dâu nói, bố chịu khó vì sẽ phải truyền dịch cản quang, nên kim tiêm to hơn bình thường.

Ông Trâu nhìn gương mặt không có nét gì nổi trội của Lại Bé, bỗng thấy gần gụi và nhiều cảm tình. Ông nói, cảm ơn cậu với mọi người hôm đó. Tuổi già chả nói trước được cái gì. Lại Bé đáp vâng, người đời khi về già sẽ chuyển sang một vòng sống khác, năng lượng sống từ xanh chuyển sang vàng, rồi khô héo, rồi rụng. Như lá rụng. Rụng về cội.

Ông Trâu nghe Lại Bé nói, thấy hay quá. Mới bảo, sao ông giỏi thế. Để tôi pha ấm trà mới.

Lại Bé lần đầu được khen nói hay, mới hứng lên thao thao bất tuyệt. Cái công viên trung tâm này rộng bằng cả huyện ông ấy chứ. Ông đã đi xem hết chưa, ngôi nhà gương ai vào cũng phải hốt hoảng rồi cười rũ như ngé chẳng hạn? Ông Trâu ngớ người, hỏi có ngôi nhà như thế à. Ông đã vào coi phim nổi, ngửi thấy mùi nước hoa rồi cảm thấy mưa lọt qua cổ áo chẩy dọc sống lưng chưa? Rồi ngồi phi thuyền bay vào vũ trụ. Ôi, đều chưa cả. Sao con trai ông lại đoảng đến thế nhỉ? Rồi tôi sẽ dẫn ông khám phá dần. Rồi ông sẽ thấy thành phố này chả khác gì cái làng của ông đâu nhé.

Cuộc chuyện chỉ có hai người, nhưng kéo dài. Bất ngờ bà vợ ông Trâu xuất hiện ở cửa phòng khách, nói sắp trưa rồi, chú Lại ở ăn cơm với anh chị, đừng ngại. Thêm đũa thêm bát ấy mà. Ông Trâu đưa mắt ra hiệu cho Lại Bé, ý bảo nhận lời đi cho bà nhà tôi vui. Lại Bé hiểu ý, nói thật to. Chị đã ra lệnh thì em phải chấp hành thôi. Ông Trâu hạ giọng, Lại Bé này, cậu có biết khiêu vũ không nhỉ?