Tạo đột phá để gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Chính sách BHXH tự nguyện được thực hiện ở nước ta từ ngày 1/1/2008, áp dụng đối với người không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Sau khi ra đời, chính sách này nhanh chóng được người dân đón nhận tích cực, đặc biệt là những người đã gần hết tuổi lao động nhưng chưa tích lũy được đủ 20 năm đóng BHXH để hưởng lương hưu, nhờ có nhiều ưu việt.

Ngành BHXH Việt Nam kỳ vọng sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực đối với việc thu hút người tham gia BHXH tự nguyện

Theo thống kê, hết năm 2017 số người tham gia BHXH tự nguyện là 227.506 người; số thu trong giai đoạn 2015-2017 đạt bình quân trên 1.000 tỷ đồng/năm. Tính đến ngày 31/12/2017, cơ quan BHXH chi trả cho khoảng 24 nghìn người hưởng chế độ BHXH tự nguyện hàng tháng với số tiền chi trả là 770 tỷ đồng.

Số liệu mới nhất từ BHXH Việt Nam, tính đến hết tháng 10/2018, cả nước có 251.000 người tham gia BHXH tự nguyện. Đa số người tham gia BHXH tự nguyện là những người đã tham gia BHXH bắt buộc và tham gia BHXH tự nguyện đóng nốt số năm còn thiếu để hưởng chế độ. Nhiều địa phương thực hiện tốt công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện như: Điện Biên, Quảng Bình, Cao Bằng, Hải Dương, Thừa Thiên - Huế, Ninh Bình..., trong đó, tỉnh Hải Dương đang đứng đầu với 10.870 người tăng mới… Tuy vậy, hiện có khoảng hơn 40 địa phương giảm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện so với năm 2017.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai thực hiện chính sách BHXH tự nguyện vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là số đối tượng tham gia còn thấp (hiện mới chiếm khoảng 0,45% so với lực lượng lao động). Theo ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam, nguyên nhân chủ yếu do người dân chưa hiểu đầy đủ về chính sách, nhiều người chưa có thói quen tham gia BHXH khi còn trẻ để hưởng lương hưu khi về già; BHXH chưa giao chỉ tiêu cụ thể cho từng đại lý thu…

Ngoài ra, hiện chính sách này tính hấp dẫn chưa cao trong bối cảnh đối tượng thuộc diện tham gia là người lao động thuộc khu vực phi chính thức, tính chất công việc không ổn định, mặt bằng bình quân thu nhập thấp, điều kiện kinh tế còn khó khăn; thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu dài (20 năm); mức hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước còn thấp. Đồng thời, tổ chức thực hiện chính sách chưa có những giải pháp đột phá trong tiếp cận, vận động đối tượng do chưa có cơ chế hoa hồng đủ sức hấp dẫn đối với các đại lý thu BHXH so với sản phẩm bảo hiểm thương mại; cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực BHXH mặc dù đã có những bước tiến nhưng vẫn chưa thực sự tạo thuận lợi nhất cho người dân tiếp cận thông tin về BHXH, đăng ký tham gia; các phương pháp giao dịch, đăng ký và thu nộp chưa đa dạng và tiện lợi.

Trước những tồn tại hiện nay, Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách BHXH đã đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2021, nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 1% lực lượng lao động trong độ tuổi tương ứng với 600.000 người; đến năm 2025 đạt khoảng 2,5% tương ứng với 1.500.000 người; đến năm 2030 đạt khoảng 5%, tương ứng đạt trên 3.000.000 người.

Để đạt được mục tiêu đã đề ra, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp, như: Nghiên cứu, sửa đổi bổ sung chính sách theo hướng giảm thời gian đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng xuống còn 15 năm, tiến tới còn 10 năm; nâng mức hỗ trợ người dân tham gia BHXH tự nguyện phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước; thực hiện thí điểm gói BHXH tự nguyện ngắn hạn linh hoạt để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân; gắn quyền lợi tham gia BHXH tự nguyện với các ưu đãi khác của Nhà nước.

Đồng thời, sẽ có những cơ chế, chính sách nhằm cải thiện, chuyên nghiệp hóa đội ngũ làm công tác thu BHXH tự nguyện; tiếp tục cải cách hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thu BHXH tự nguyện; đẩy mạnh việc thực hiện thu và chi BHXH tự nguyện qua ngân hàng; đa dạng mạng lưới cung cấp dịch vụ.

Ông Trần Đình Liệu cũng cho biết thêm, BHXH Việt Nam đang đề nghị BHXH các tỉnh, thành phố cần tăng cường mở rộng, kiểm tra, giám sát hoạt động của các hệ thống đại lý thu; tập trung đào tạo đội ngũ cộng tác viên ngoài ngành (là thành viên của các tổ chức chính trị - xã hội từ tỉnh đến xã như: Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên…); lựa chọn, xây dựng kế hoạch tổ chức tuyên truyền phù hợp với từng nhóm đối tượng; niêm yết công khai tên, địa điểm, số điện thoại đại lý thu, nâng cao chất lượng phục vụ đối tượng tham gia; giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia cho từng đại lý thu; đánh giá và khen thưởng kịp thời.