Smart Banking 2025: Giải nút thắt dữ liệu phân mảnh

Bước tiến mạnh mẽ trong chuyển đổi số ngành ngân hàng

Ngày 25/9, tại Hà Nội, Hội thảo, Triển lãm cấp cao thường niên Smart Banking đã chính thức khai mạc, thu hút sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng tài chính, ngân hàng và giới công nghệ. Chủ đề năm nay là: “Đột phá chuyển đổi số ngành Ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm” được xem như một bước chuyển quan trọng, mở ra tầm nhìn mới trong hành trình kiến tạo hệ sinh thái ngân hàng số tại Việt Nam.

Phát biểu tại sự kiện, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh: “Chúng ta hướng tới một hệ sinh thái ngân hàng số bền vững, đổi mới nhưng an toàn, nhanh nhưng chuẩn mực, cá nhân hóa nhưng bảo vệ quyền riêng tư, mở kết nối nhưng kiểm soát chặt chẽ rủi ro hệ thống”.

TS. Nguyễn Quốc Hùng khẳng định, việc lựa chọn chủ đề năm nay vừa mang tính tiếp nối, vừa thể hiện sự thay đổi về chất của chuyển đổi số ngành Ngân hàng. Từ việc mở rộng năng lực số, các tổ chức tín dụng đang tiến tới xây dựng mô hình vận hành dựa trên dữ liệu toàn diện và tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa sâu hơn cho khách hàng.

Ông Hùng chỉ rõ, thời gian qua, hệ sinh thái dịch vụ tài chính số đã phát triển mạnh mẽ như: thanh toán không dùng tiền mặt tăng tốc, ngân hàng số trở thành kênh chủ đạo, định danh và xác thực điện tử đạt nhiều tiến bộ, hợp tác ngân hàng - Fintech - nền tảng số ngày càng rộng mở. Cùng với đó, năng lực phân tích dữ liệu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo được đẩy mạnh trong thẩm định tín dụng, quản lý rủi ro, phòng chống gian lận và tối ưu hóa vận hành.

Thực tế cho thấy, nhiều tổ chức tín dụng đã dịch chuyển từ số hóa từng quy trình đơn lẻ sang thiết kế lại toàn bộ hành trình khách hàng; từ sở hữu dữ liệu rời rạc sang coi dữ liệu như một tài sản chiến lược; từ phản ứng thụ động sang chủ động dự báo, gợi mở nhu cầu. Đến nay, phần lớn dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được số hóa trên các kênh điện tử. Không ít ngân hàng ghi nhận tới 95% giao dịch thực hiện qua kênh số thay vì tại quầy. Hệ sinh thái ngân hàng số ngày càng đa dạng, đáp ứng nhu cầu từ thanh toán, gửi tiết kiệm, vay vốn đến mở tài khoản và sử dụng ví điện tử.

Số liệu cũng cho thấy, mức độ lan tỏa của xu hướng này. Tính đến nay, gần 87% người trưởng thành tại Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng. Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt đạt mức gấp 25 lần GDP. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giao dịch qua mã QR tăng 66,73% về số lượng và tăng tới 159% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Việt Nam còn là một trong những quốc gia tiên phong triển khai kết nối thanh toán xuyên biên giới qua QR với Thái Lan, Campuchia và Lào, mở ra khả năng mở rộng trong khu vực châu Á.

Song song với phát triển dịch vụ, ngành Ngân hàng cũng đẩy mạnh kết nối và làm sạch dữ liệu. Tính đến tháng 6/2025, đã có hơn 117 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân được đối chiếu sinh trắc học qua căn cước công dân gắn chip hoặc ứng dụng VNeID, đạt gần 100% tổng lượng tài khoản cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số. Hơn 927 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức cũng đã được xác thực thông tin, chiếm trên 70% tổng số tài khoản tổ chức phát sinh giao dịch. Các giải pháp như định danh điện tử, xác minh đa chiều, chấm điểm tín dụng bằng dữ liệu dân cư đang ngày càng phổ biến, mở rộng cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính hiện đại.

TS. Nguyễn Quốc Hùng nhận định: “Để cung cấp các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng có hàm lượng công nghệ cao, dịch vụ cá nhân hóa nhằm tăng trải nghiệm khách hàng, việc thu thập, khai thác và xử lý dữ liệu luôn được coi trọng”. Theo ông Hùng, chính chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu đã giúp ngân hàng tạo ra sản phẩm phù hợp hơn, tối ưu quy trình phát hiện rủi ro, cải thiện thẩm định tín dụng và nâng cao khả năng dự báo thị trường.

“Bước chuyển “Dữ liệu là nền tảng - Khách hàng là trung tâm” không chỉ là việc đầu tư thêm công nghệ, mà còn là dịch chuyển tư duy quản trị. Ngành Ngân hàng đang đi từ quản lý chức năng sang quản lý theo quy trình; từ báo cáo hậu kiểm sang phân tích dự báo; từ đo lường cục bộ sang tối ưu hóa vòng đời khách hàng; từ “thu thập dữ liệu càng nhiều càng tốt” sang “dữ liệu đúng, sạch, có mục đích và tạo ra giá trị thực”, ông Hùng khẳng định.

Nhận diện nút thắt và tìm kiếm giải pháp đột phá

Dù đạt được nhiều kết quả, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VNBA cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, để có thể tạo ra đột phá thực sự, ngành Ngân hàng cần giải quyết đồng thời nhiều bài toán phức tạp. Đó là chuẩn hóa và làm sạch dữ liệu trên quy mô toàn hệ thống; xây dựng kiến trúc dữ liệu hợp nhất thay vì chồng lớp; thiết lập khung quản trị dữ liệu, bảo mật, quyền riêng tư, đạo đức sử dụng dữ liệu nhất quán; tăng cường liên thông có kiểm soát với dữ liệu dân cư, doanh nghiệp, thương mại điện tử, viễn thông và bảo hiểm. Đồng thời, nâng cao năng lực phân tích thời gian thực để hỗ trợ quyết định tức thời trong cấp tín dụng, giám sát gian lận và quản lý rủi ro.

Ông nhấn mạnh: “Khách hàng phải là trung tâm về giá trị, trải nghiệm, an toàn và niềm tin, không chỉ là trung tâm trong khẩu hiệu”. Theo đó, ngân hàng không chỉ tập trung vào số lượng giao dịch mà phải coi trọng chất lượng tương tác và giá trị lâu dài.

Bên cạnh cơ hội từ quy mô thị trường số ngày càng lớn, nhu cầu dịch vụ tài chính cá nhân hóa sâu và tiến bộ công nghệ như AI tạo sinh, điện toán đám mây, định danh sinh trắc học…, ngành Ngân hàng cũng đối mặt nhiều áp lực. Đó là cạnh tranh từ các tổ chức phi truyền thống, kỳ vọng khách hàng tăng nhanh hơn tốc độ đầu tư hạ tầng, rủi ro an ninh mạng ngày càng tinh vi, yêu cầu tuân thủ chặt chẽ các quy định về phòng chống rửa tiền và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Khoảng cách kỹ năng số giữa công nghệ, dữ liệu và nghiệp vụ cũng là thách thức lớn.

Nhìn lại hành trình đã qua, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho rằng vẫn còn tồn tại nhiều “nút thắt” như dữ liệu trùng lặp, phân mảnh; tỷ lệ tự động hóa chưa đồng đều; ứng dụng AI còn tập trung ở một số khâu thay vì toàn chuỗi vận hành. Ông đề nghị, cần mạnh dạn đưa ra các giải pháp mang tính đột phá để chuyển đổi số thực sự đi vào chiều sâu.

Tại Smart Banking 2025, ông gợi mở 7 nhóm nội dung trọng tâm để thảo luận và tìm lời giải. Thứ nhất, là đánh giá thực trạng và bài học của giai đoạn vừa qua, đặc biệt ở khâu định danh, quản trị dữ liệu và bảo mật. Thứ hai, là áp dụng các mô hình kiến trúc dữ liệu tiên tiến, tối ưu hóa quy trình phục vụ AI và tự động hóa thông minh. Thứ ba, là triển khai chiến lược “khách hàng là trung tâm” trong bối cảnh đa kênh, kết hợp quản trị rủi ro và bảo vệ người tiêu dùng. Thứ tư, là ứng dụng thực tiễn AI và AI tạo sinh trong tín dụng, chăm sóc khách hàng, phòng chống gian lận và tuân thủ. Thứ năm, là xây dựng năng lực phòng thủ an ninh mạng đa lớp và cơ chế cảnh báo sớm trong toàn ngành. Thứ sáu, là phát triển nguồn nhân lực số thông qua đào tạo và thu hút chuyên gia. Thứ bảy, là thúc đẩy hợp tác giữa ngân hàng với Fintech, Insurtech, doanh nghiệp hạ tầng và trung tâm dữ liệu dân cư để mở rộng hệ sinh thái số.

Theo ông Hùng, chính những nhóm giải pháp này sẽ định hình ưu tiên chiến lược trong giai đoạn tới: hoàn thiện nền tảng dữ liệu dùng chung, mở rộng số hóa giá trị gia tăng, củng cố quản trị rủi ro mô hình, tăng tốc cá nhân hóa có trách nhiệm và củng cố niềm tin khách hàng thông qua minh bạch, bảo mật và bảo vệ quyền riêng tư.

Ông tin tưởng rằng các tham luận, phiên thảo luận và không gian triển lãm công nghệ tại sự kiện sẽ giúp các tổ chức tín dụng so sánh mức độ trưởng thành trong chuyển đổi số, tìm ra đối tác phù hợp và khởi tạo sáng kiến hợp tác. Đặc biệt, diễn đàn là cơ hội để kết nối giữa cơ quan quản lý, tổ chức tín dụng và doanh nghiệp công nghệ, nhằm rút ngắn khoảng cách giữa định hướng chính sách và thực tiễn triển khai.

TS. Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh, chuyển đổi số ngân hàng không chỉ dừng ở việc theo kịp xu thế mà còn phải đặt mục tiêu tiến kịp và vượt lên trong một số phân khúc mũi nhọn của tài chính số. “Diễn đàn hôm nay là dịp để chúng ta cởi mở trao đổi, hiến kế giải pháp nhằm góp phần thực hiện mục tiêu chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số bền vững, bao trùm”, ông nói.

Hội thảo, Triển lãm cấp cao thường niên Smart Banking năm nay quy tụ khoảng 1.000 đại biểu cấp cao đến từ các cơ quan quản lý nhà nước, ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính, doanh nghiệp công nghệ và các chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế.

Sự kiện bao gồm các hoạt động: Phiên Toàn thể với sự tham dự và chủ trì của đại diện lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an); cùng với 3 Phiên Hội thảo chuyên đề về các vấn đề liên quan như: “Quản trị an ninh mạng và gian lận trong môi trường rủi ro hiện nay”; “Kiến tạo hệ sinh thái số và hành trình trải nghiệm khách hàng liền mạch”; “Đổi mới và tối ưu hóa dựa trên AI và dữ liệu” được chủ trì bởi lãnh đạo các Cục, Vụ, Hiệp hội liên quan.