Sau chỉ đạo của Chủ tịch TP. Hà Nội, lửa vẫn đỏ bãi rác ngoại thành

Rác thải sinh hoạt đang lớn hơn hạn mức vận chuyển

Vừa qua, Báo Công Thương đã có loạt bài phản ánh thực trạng đốt rác lộ thiên tại các khu vực ngoại thành Hà Nội, trong đó nổi cộm là hai xã Phú Nghĩa và Quảng Bị. Những hình ảnh, video ghi nhận cho thấy rác thải sinh hoạt bị đốt công khai, khói đen bao phủ khu dân cư, gây bức xúc cho người dân và đi ngược lại mục tiêu xây dựng Thủ đô xanh.

Trước phản ánh của Báo Công Thương, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các đơn vị liên quan khẩn trương kiểm tra, xử lý.

Mới đây, ngày 17/10, phóng viên Báo Công Thương đã có buổi làm việc với Công ty Môi trường và Đô thị Xuân Mai, đơn vị thực hiện việc vận chuyển rác thải sinh hoạt trên địa bàn huyện Chương Mỹ (cũ).

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Trưởng phòng Kế hoạch của công ty cho biết: “Hợp đồng thu gom rác của công ty được ký với UBND huyện Chương Mỹ (cũ) cho giai đoạn 2024–2026, bao gồm 2 thị trấn do công ty trực tiếp thu gom và vận chuyển, còn 30 xã do các xã tự tổ chức thu gom, công ty chỉ đảm nhiệm vận chuyển đến điểm tập kết rác của thành phố”.

Theo ông Nghĩa, giá trị hợp đồng mỗi năm khoảng 30 tỷ đồng, với hạn mức vận chuyển 176 tấn rác sinh hoạt/ngày. Riêng xã Phú Nghĩa (mới sáp nhập từ 6 xã cũ) có hạn mức 35 tấn/ngày, trong khi thực tế phát sinh khoảng 45–50 tấn/ngày. Xã Quảng Bị (gộp từ 5 xã cũ) có hạn mức vận chuyển 29 tấn/ngày nhưng lượng rác thực tế khoảng 45 tấn/ngày. Hiện nay, công ty đang phải thực hiện vận chuyển vượt hạn mức, với tổng khối lượng khoảng 178 tấn/ngày. Cách tính khối lượng rác thải sinh hoạt được thực hiện căn cứ theo QCVN 01:2021/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng, tính toán theo mức phát sinh rác bình quân đầu người và dân số thực tế trên địa bàn.

Từ thực tế trên có thể thấy lượng rác thải sinh hoạt phát sinh tại hai xã Phú Nghĩa và Quảng Bị lớn hơn tương đối nhiều so với khối lượng công ty được giao vận chuyển theo hợp đồng. Trước vấn đề này, phóng viên Báo Công Thương đã nêu câu hỏi: “Vì sao khi lập dự toán gói thầu, đơn vị không tính toán kỹ để có thể chuyển hết lượng rác sinh hoạt thực tế phát sinh tại địa bàn?”

Ông Nghĩa cho biết: “Khi lập dự toán, người ta căn cứ vào kinh phí được cấp chứ không căn cứ vào lượng rác thải thực tế, theo kiểu gọt chân cho vừa giày”.

Đổ trộm rác thải công nghiệp và đốt để xóa dấu vết

Dù lượng rác sinh hoạt tăng nhanh gây áp lực cho khâu vận chuyển, song nguyên nhân chính khiến tình trạng đốt rác tái diễn lại xuất phát từ nạn đổ trộm rác thải công nghiệp. Ông Nghĩa cho biết, hiện nay tình trạng đốt rác vẫn đang diễn ra trên địa bàn xã Phú Nghĩa. Ông đã cung cấp cho phóng viên hình ảnh và clip ghi nhận trong những ngày qua, trong đó có cả biển số xe của các phương tiện đổ trộm rác thải công nghiệp ra điểm tập kết rác sinh hoạt.

Theo ông, đây mới chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng rác tồn ứ và việc đốt rác xảy ra trong thời gian qua. “Các công ty đổ trộm rác thải công nghiệp ra các điểm tập kết rác sinh hoạt rồi đốt rác để xóa dấu vết”, ông Nghĩa khẳng định.

Ông Nghĩa cho biết thêm, do hiện nay Hà Nội thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, hợp đồng giữa Công ty Môi trường và Đô thị Xuân Mai với UBND huyện Chương Mỹ (cũ) chỉ được duy trì đến hết năm 2025. Sau thời điểm này, nếu tiếp tục tham gia công tác thu gom, vận chuyển rác thải, công ty sẽ phải tham gia đấu thầu lại từ năm 2026.

“Chúng tôi mong việc lập dự toán gói thầu mới sẽ được tính toán sát thực tế hơn, bảo đảm thu gom hết lượng rác phát sinh, tránh tình trạng ứ đọng kéo dài như hiện nay; đồng thời cần xử lý nghiêm và đưa ra những chế tài đủ mạnh để xử lý nạn đổ trộm rác thải công nghiệp, đốt rác bừa bãi”, ông Nghĩa nêu.

Trước đó, ngày 14/10, phóng viên cũng đã có buổi làm việc với Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) – đơn vị chịu trách nhiệm giám sát hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn trên địa bàn thành phố. Đại diện Trung tâm lý giải, việc đốt rác trong thời gian vừa qua tại xã Phú Nghĩa và Quảng Bị một phần do lượng rác sinh hoạt tại điểm tập kết chưa kịp chuyển đi, phần khác do các doanh nghiệp trong Cụm công nghiệp Phú Nghĩa đổ trộm rác thải công nghiệp. Công ty Môi trường và Đô thị Xuân Mai không có chức năng thu gom loại rác này nên đã xảy ra ứ đọng, có thể đó là nguyên nhân dẫn đến việc người dân tự xử lý bằng cách đốt.

Đại diện Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội kiến nghị, UBND hai xã Phú Nghĩa và Quảng Bị cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi đổ trộm rác thải công nghiệp; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân không đốt rác. Về phía Trung tâm, sẽ tiếp tục giám sát hoạt động vận chuyển, bảo đảm rác thải được thu gom, xử lý đúng quy trình.

Từ thực tế trên có thể thấy, việc khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường tại khu vực ngoại thành Hà Nội không chỉ dừng lại ở khâu thu gom, mà còn phải ngăn chặn triệt để hành vi đổ trộm rác thải công nghiệp – nguyên nhân trực tiếp gây ra hiện tượng rác tồn ứ và bị đốt trái phép.
Cùng với đó, các địa phương cần tính đúng, tính đủ lượng rác phát sinh, gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cấp quản lý và tăng cường phối hợp giữa cơ quan giám sát, đơn vị thu gom và chính quyền cơ sở... Làm được như vậy thì mục tiêu xây dựng Thủ đô xanh, sạch, đáng sống mới thực sự đi từ khẩu hiệu vào thực tế.