Sản phẩm khoa học công nghệ trong nước- Gian nan tìm chỗ đứng

CôngThương - Sản phẩm trong nước chưa có chỗ đứng

Hiện nay, phần lớn sản phẩm công nghệ cung ứng trên thị trường xuất phát từ nước ngoài. Thống kê của Bộ KH – CN cho thấy, 95% hợp đồng chuyển giao công nghệ ở nước ta được thực hiện ở các DN đầu tư trực tiếp nước ngoài bằng hình thức công ty mẹ chuyển giao công ty con. Từ năm 2000 đến nay, nước ta đã nhập khẩu trung bình hàng năm từ 2 - 3,5 tỷ USD thiết bị công nghệ (chiếm khoảng 30% tổng giá trị nhập khẩu), với gần 65% giá trị thiết bị có nguồn gốc từ  Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc và Trung Quốc…

Trong nước, từ năm 2005-2010, trung bình mỗi năm, Việt Nam có trên 100 đề tài cấp Nhà nước về KH-CN. Tuy  nhiên, tỷ lệ áp dụng vào sản xuất không cao, chỉ đạt khoảng 20-30%. Thêm nữa, khả năng đáp ứng yêu cầu đổi mới công nghệ của các cơ quan nghiên cứu trong nước chỉ ở mức khoảng 30 – 40%. Tỷ lệ thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu khoa học ở Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh khoảng 15 – 20%. Nhìn chung, các sản phẩm KH-CN của Việt Nam chưa tạo được công nghệ mang tính đột phá, một số kết quả nghiên cứu không thể áp dụng vào sản xuất vì công nghệ chưa ổn định và hoàn chỉnh.

 Đặc biệt, rất nhiều khách hàng  còn “chê” sản phẩm KH-CN trong nước. T.S Nguyễn Chỉ Sáng- Viện trưởng Viện Nghiên cứu cơ khí - cho biết, những năm qua, viện đã cùng các nhà sản xuất trong nước chủ động chế tạo thiết bị như: Thiết kế cho các nhà máy nhiệt điện, thủy điện, công nghiệp chế biến bôxít, xi măng, chế tạo giàn khoan trên biển... Nhiều thiết bị nghiên cứu của viện được đối tác nước ngoài đánh giá cao, không thua kém các sản phẩm cùng loại sản xuất tại các nước phát triển, ứng dụng tốt trong thực tế. Dù vậy, sản phẩm khó bán do nhiều khách hàng vẫn nặng tâm lý sính ngoại.

Cần những giải pháp đột phá

Theo ông Đỗ Hữu Hào- Chủ tịch Hội Tự động hóa Việt Nam, để các sản phẩm KH- CN tìm được chỗ đứng trong nước, việc đầu tiên là phải tái cấu trúc ngành công nghiệp theo hướng đưa công nghệ trực tiếp vào công cụ sản xuất, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

Bộ trưởng Bộ KH - CN Nguyễn Quân cho rằng, phải tổ chức thực hiện tốt các chương trình mục tiêu quốc gia mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt. Đó là chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, chương trình nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa, chương trình phát triển thị trường công nghệ... Các DN sẽ là trung tâm đổi mới công nghệ và ứng dụng công nghệ. Các viện nghiên cứu, trường đại học có vai trò quan trọng tham gia giải quyết các vấn đề KH-CN, hỗ trợ DN để tạo ra sản phẩm quốc gia.

Đào tạo các nhà khoa học, nhà nghiên cứu có ý tưởng, có kết quả nghiên cứu khoa học thành các chủ DN giỏi về công nghệ, quản lý và kinh doanh. Thương mại hóa các sản phẩm công nghệ mới, hỗ trợ để các sáng kiến kỹ thuật nhanh chóng được áp dụng vào thực tiễn sản xuất. Đồng thời, hỗ trợ các DN có các sản phẩm công nghệ, nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường.

Vấn đề nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về KH - CN cần được quan tâm nhiều hơn, nhằm phát huy tối đa vai trò điều tiết thị trường công nghệ của các cơ quan quản lý nhà nước. Tăng cường chức năng quản lý nhà nước thông qua mạng lưới các hiệp hội ngành nghề để trở thành chỗ dựa vững chắc cho DN.

Lan Anh