Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu: ‘Đẳng cấp’ cần định chuẩn

Nâng hạng tiêu chí, khẳng định "đẳng cấp" sản phẩm

Đầu tháng 10/2025, Bộ Công Thương dự kiến tổ chức lễ tôn vinh và cấp giấy chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2025. Kể từ lần đầu tiên tổ chức năm 2015 với 100 sản phẩm đạt bình chọn, đến nay số lượng và chất lượng sản phẩm đã tăng rõ rệt.

Theo bà Trương Hương Lan, Phó trưởng Ban Giám khảo bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2025, với 365 sản phẩm kỳ bình chọn năm nay đạt số sản phẩm tham gia “kỷ lục”.

Đặc biệt, số lượng sản phẩm nông – lâm – thuỷ sản chế biến chiếm tới 66%, chứng tỏ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn đã rất quan tâm tới công nghệ, chú trọng đầu tư nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Dù khá hài lòng với số lượng và chất lượng sản phẩm tham gia kỳ bình chọn năm nay, bà Lan vẫn băn khoăn về  tiêu chí bình chọn. Bà cho rằng, theo quy định cũ bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu qua 5 cấp: Xã, huyện, tỉnh, khu vực, quốc gia hay theo 3 cấp như dự thảo thông tư về bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến đóng góp: Xã, tỉnh, quốc gia thì vẫn sử dụng chung một bộ tiêu chí.

“Điều này tồn tại những bất hợp lý. Bởi lẽ, chỉ tính riêng về điểm, cả cấp tỉnh và cấp quốc gia, sản phẩm đạt 70 điểm trở lên là đạt bình chọn, rất khó cho giám khảo đánh giá, lựa chọn sản phẩm. Thực chất, khi đạt bình chọn cấp tỉnh, sản phẩm đã đạt mọi tiêu chí, lựa chọn sản phẩm cấp quốc gia là rất khó khăn khi thiếu một cơ sở “cứng””, bà Lan nhìn nhận.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Dương Tấn Cương, Trưởng Phòng Chính sách, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam bày tỏ, cần thiết nâng thang tiêu chí theo mỗi cấp bình chọn. Hiện nay, bộ tiêu chí bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu gồm nhiều nhóm nội dung: Kinh tế, xã hội, môi trường… nhưng bộ tiêu chí này không thể dùng chung cho cả 3 cấp (theo dự thảo thông tư mới).

“Theo tôi, nên lựa chọn các tiêu chí cơ bản nhất cho cấp xã, ví dụ khoảng 10 tiêu chí với 4 nhóm chỉ tiêu. Lên cấp tỉnh, cần bổ sung thêm những yêu cầu hướng tới phát triển thị trường hoặc điều chỉnh trong số điểm giữa các nhóm. Ví dụ, cấp xã chỉ yêu cầu sản phẩm tiêu thụ nội địa, nhưng cấp tỉnh cần thêm tiêu chí sản phẩm xuất khẩu chiếm 30 - 50% thị phần thì mới đạt chuẩn. Ngoài ra, có thể bổ sung tiêu chí đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc… Còn ở cấp quốc gia, mục tiêu là hướng tới xuất khẩu. Sản phẩm phải đạt tỷ lệ doanh thu nhất định, có tiêu chuẩn cao hơn như áp dụng kinh tế tuần hoàn, tiến tới Net Zero…”, ông Cương nêu.

Ông cũng đồng thời nhấn mạnh, hệ thống tiêu chí cần tiến triển dần, để cơ sở sản xuất phấn đấu từ cấp xã lên cấp tỉnh, rồi quốc gia. Nếu dùng chung một bộ tiêu chí sẽ không phân loại được và khó tạo động lực nâng tầm sản phẩm.

Thực tế, được bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, nhất là đạt bình chọn cấp quốc gia là một minh chứng cho chất lượng sản phẩm. Thiết nghĩ, việc nâng tầm tiêu chí theo mỗi cấp là hợp lý để khẳng định “đẳng cấp” sản phẩm. Cũng đồng thời minh bạch và ghi nhận sự nỗ lực của các cơ sở công nghiệp nông thôn trong việc nghiêm túc đầu tư cũng như bắt kịp những yêu cầu nhanh và khó của thị trường như sản xuất xanh, bảo vệ môi trường.

Chính sách hỗ trợ sau bình chọn – động lực cho doanh nghiệp đầu tư lâu dài

Bên cạnh việc nâng cấp tiêu chí nhằm nâng tầm sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, qua trao đổi, nhiều doanh nghiệp là những chủ cơ sở có sản phẩm được bình chọn cũng mong muốn chính sách hỗ trợ sản phẩm sau bình chọn hấp dẫn hơn.

Ông Đỗ Văn Vĩ - Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí Đúc Thành Phương cho hay, chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu do Bộ Công Thương cấp là sự khẳng định của cơ quan nhà nước với chất lượng sản phẩm. Điều này rất quan trọng, giúp doanh nghiệp có căn cứ khẳng định thương hiệu với đối tác và thị trường.

Tuy nhiên, chứng nhận chỉ có hiệu lực trong 2 năm, với những sản phẩm cơ khí, để đầu tư thiết bị máy móc nhằm tăng sản lượng thì nguồn vốn rất lớn. Có khi doanh nghiệp vừa đầu tư xong thì sản phẩm hết thời gian được chứng nhận, không được sử dụng logo chương trình, không còn căn cứ chứng minh sự công nhận của cơ quan nhà nước. Điều này khiến doanh nghiệp khá cân nhắc khi đầu tư cho sản phẩm sau khi đạt bình chọn. 

Chung tiếng nói với nhiều doanh nghiệp công nghiệp nông thôn, ông Vĩ đề xuất kéo dài thời gian chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Chính sách hỗ trợ cho sản phẩm sau bình chọn cũng cần hấp dẫn và tập trung hơn. Đặc biệt, ưu tiên cho sản phẩm đạt bình chọn tham gia các sự kiện xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, nhất là thị trường nước ngoài.

Ngày 3/10, Bộ Công Thương dự kiến tổ chức lễ tôn vinh và trao chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2025. Với 365 sản phẩm tham gia bình chọn, kỳ bình chọn cấp quốc gia năm nay đạt “kỷ lục” về số lượng và ghi dấu ấn tượng với những sản phẩm chất lượng tốt, bắt kịp xu hướng ứng dụng công nghệ hiện đại, sản xuất xanh, sản xuất sạch.