Sân bay Cam Ranh có gì để học hỏi?

Trong bối cảnh ngành hàng không ngày càng phát triển mạnh mẽ, vấn đề môi trường tại các sân bay trở thành một thách thức đáng quan tâm. Sân bay không chỉ là nơi trung chuyển hành khách mà còn là “bộ mặt” đầu tiên của một quốc gia đối với du khách quốc tế.

Tại Việt Nam, sân bay quốc tế Cam Ranh (Khánh Hòa) gần đây được vinh danh là một trong 10 sân bay sạch nhất thế giới theo xếp hạng của Skytrax năm 2024- một tín hiệu tích cực cho thấy khả năng Việt Nam có thể hướng đến một hệ thống sân bay xanh, sạch, đẹp, và bền vững.

Sân bay quốc tế Cam Ranh được vinh danh là một trong 10 sân bay sạch nhất thế giới theo xếp hạng của Skytrax năm 2024

Các giải pháp quản lý môi trường tại sân bay Cam Ranh

Giảm thiểu ô nhiễm không khí và tiếng ồn: Sân bay đã áp dụng các phương thức bay mới như tiêu chuẩn dẫn đường RNP 1 và RNP APCH. Những phương thức này giúp máy bay tiếp cận và hạ cánh chính xác hơn, giảm thời gian bay vòng và tối ưu hóa lộ trình bay. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả khai thác mà còn góp phần giảm tiêu thụ nhiên liệu và phát thải khí nhà kính như CO₂ và NOx.

Quản lý rác thải hiệu quả: Theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường năm 2023 của Sân bay Cam Ranh, sân bay đã thực hiện việc phân loại rác tại nguồn, với tổng khối lượng rác thải sinh hoạt được thu gom và xử lý khoảng 110 tấn/năm. Đặc biệt, Cam Ranh đã tổ chức các hoạt động môi trường như "Ngày Chủ Nhật xanh" để dọn dẹp vệ sinh và thu gom rác thải nhựa tại các khu vực công cộng của nhà ga.

Duy trì và phát triển không gian xanh: Sân bay cũng đặc biệt chú trọng đến việc duy trì không gian xanh, giúp không khí trong lành và tạo không gian thư giãn cho hành khách. Nhà ga T2 của sân bay được thiết kế hài hòa với thiên nhiên, nổi bật với mái vòm lấy cảm hứng từ tổ chim yến, không chỉ mang tính biểu tượng mà còn giúp tối ưu hóa khả năng thông gió tự nhiên, giảm thiểu năng lượng tiêu thụ.

Hiệu quả mô hình Cam Ranh

3 trụ cột chính làm nên thành công của mô hình Cam Ranh gồm:

Tăng trải nghiệm khách hàng: Không gian bên trong nhà ga được đánh giá cao nhờ sự thông thoáng, sạch sẽ, có đầy đủ các dịch vụ tiện nghi như phòng chờ VIP, wifi miễn phí, khu mua sắm miễn thuế và khu vực nghỉ ngơi thoải mái. Đặc biệt, không gian xanh được chú trọng bố trí tại nhiều khu vực công cộng, tạo cảm giác thư giãn và gần gũi với thiên nhiên cho hành khách trong quá trình di chuyển.

Nhà ga quốc tế T2 hỗ trợ tối ưu hóa thông gió tự nhiên, giúp tiết kiệm năng lượng. Ảnh minh họa

Tiết kiệm chi phí dài hạn, bảo vệ môi trường: Sân bay đã triển khai các hệ thống chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, tận dụng năng lượng mặt trời và áp dụng vật liệu thân thiện môi trường trong xây dựng. Bên cạnh đó, việc phân loại rác thải, thu gom và tái sử dụng cũng được chú trọng, giúp giảm lượng rác thải và chi phí xử lý.

Tối ưu hóa điều hành máy bay, phương thức bay mới tăng năng lực gấp đôi: Cam Ranh đã chuyển đổi phương thức điều hành bay từ truyền thống sang hiện đại. Trước đây, kiểm soát không lưu chủ yếu dựa vào các đài phụ trợ dẫn đường vô tuyến và hệ thống ILS, đòi hỏi kiểm soát viên phải liên tục trao đổi với tổ lái.

Tạo hình ảnh tích cực cho ngành du lịch: Sân bay Cam Ranh không chỉ là một công trình giao thông mà còn là một "cửa ngõ" vào Việt Nam, góp phần quan trọng vào việc tạo dựng hình ảnh đất nước trong mắt du khách quốc tế. Hình ảnh sân bay "sạch và xanh" ngay từ những bước chân đầu tiên của du khách đã góp phần xây dựng hình ảnh tích cực cho ngành du lịch Việt Nam.

Cam Ranh mỗi năm đón hàng triệu khách quốc tế, chủ yếu là du khách đến thăm các khu nghỉ dưỡng và điểm du lịch nổi tiếng ở Khánh Hòa và các khu vực lân cận. Với hình ảnh sạch sẽ, hiện đại và thân thiện môi trường, sân bay đã tạo ấn tượng mạnh mẽ ngay từ lần đầu tiên du khách đặt chân đến Việt Nam.

Khả năng áp dụng mô hình Cam Ranh cho các sân bay khác tại Việt Nam

Sân bay Nội Bài, Tân Sơn Nhất – cần một lộ trình cụ thể

Nội Bài và Tân Sơn Nhất là hai sân bay lớn nhất và có lưu lượng hành khách cao nhất cả nước. Tuy nhiên, cả hai đều đang phải đối mặt với tình trạng quá tải, hạn chế không gian và hệ thống hạ tầng đã tồn tại nhiều năm. Việc áp dụng mô hình "sân bay xanh – vận hành thông minh" như Cam Ranh là hoàn toàn khả thi, nhưng cần một lộ trình cụ thể và đồng bộ với các dự án mở rộng, cải tạo hiện có.

Hai sân bay có thể bắt đầu bằng hệ thống phân loại rác thải tại nguồn, chuyển đổi phương tiện nội bộ sang xe điện, đồng thời đẩy mạnh truyền thông xanh nhằm thay đổi thói quen của nhân viên và hành khách. Các phương thức bay mới như RNP1, RNP APCH hoàn toàn có thể được triển khai nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát không lưu, giảm tiêu thụ nhiên liệu và giảm tình trạng chậm chuyến.

Các sân bay đang xây mới như Long Thành – cơ hội vàng

Sân bay quốc tế Long Thành, với quy mô và kỳ vọng lớn, là cơ hội lý tưởng để áp dụng toàn diện mô hình “xanh – sạch – hiện đại” như Cam Ranh ngay từ đầu. Nhờ không bị ràng buộc bởi hạ tầng cũ, Long Thành có thể tích hợp các tiêu chuẩn công trình xanh, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, tận dụng ánh sáng và thông gió tự nhiên, cũng như triển khai hệ thống xử lý nước mưa, nước thải tuần hoàn hiệu quả.

Bên cạnh đó, Long Thành nên hướng đến xây dựng hệ sinh thái giao thông điện và không rác thải, với 100% phương tiện sử dụng năng lượng sạch, nói không với nhựa dùng một lần, đồng thời ứng dụng công nghệ tự động hóa thân thiện với môi trường. Với vùng trời mới và quy hoạch hiện đại, Long Thành hoàn toàn có thể áp dụng phương thức điều hành bay tiên tiến và đảm bảo vận hành bền vững trong dài hạn.

Sân bay địa phương – Linh hoạt và khả thi

Các sân bay địa phương như: Cần Thơ, Phú Quốc, Vinh, Chu Lai, Đồng Hới… với lưu lượng khách vừa phải và mô hình quản lý linh hoạt, là những điểm phù hợp để từng bước triển khai mô hình Cam Ranh một cách thích ứng. Các cải tiến ban đầu có thể tập trung vào cảnh quan cây xanh, bố trí thùng rác phân loại và nâng cấp hệ thống vệ sinh môi trường.

Đặc biệt, với các sân bay chưa có radar hoặc vùng trời hạn chế, việc áp dụng phương thức bay sử dụng tín hiệu vệ tinh như RNP1/RNP APCH – đã thành công tại Cam Ranh – là giải pháp tối ưu để tăng năng lực điều hành bay mà không đòi hỏi đầu tư lớn vào hạ tầng. Nếu được triển khai tốt, một số sân bay địa phương hoàn toàn có thể trở thành mô hình thí điểm, tạo tiền đề cho chiến lược phát triển hệ thống sân bay xanh và bền vững trên toàn quốc.

Kiến nghị

Trước hết, Bộ Xây dựng và Cục Hàng không Việt Nam cần sớm ban hành bộ tiêu chuẩn môi trường áp dụng cho các sân bay, làm cơ sở pháp lý để thúc đẩy việc đầu tư xanh, khai thác hiệu quả và kiểm soát chất lượng môi trường.

Bên cạnh đó, cần tăng cường sự phối hợp liên ngành giữa lĩnh vực hàng không và môi trường, nhằm triển khai các sáng kiến dài hạn như kiểm soát tiếng ồn, giám sát chất lượng không khí, xử lý nước thải và phát thải nhà kính.

Tiếp theo, đối với các sân bay đang trong quá trình quy hoạch hoặc xây dựng mới như Long Thành, cần tích hợp yếu tố “sân bay xanh” ngay từ khâu thiết kế, theo các tiêu chuẩn công trình xanh quốc tế, giúp tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững.

Với các sân bay hiện hữu như Nội Bài và Tân Sơn Nhất, nơi đang chịu áp lực lớn về hạ tầng, cần có một lộ trình chuyển đổi rõ ràng và khả thi, bắt đầu từ các hạng mục ưu tiên như triển khai hệ thống phân loại rác, nâng cấp đội xe điện sân bay và tổ chức các chiến dịch truyền thông xanh hướng đến hành khách và nhân viên sân bay.

Cuối cùng, để việc chuyển đổi mang lại hiệu quả thực tế, cần khuyến khích sự tham gia của cộng đồng. Việc xây dựng các chương trình truyền thông, các chính sách khuyến khích, và công nhận những đơn vị tiên phong thực hiện mô hình xanh sẽ tạo động lực lớn cho toàn ngành.

Việc lựa chọn một số sân bay địa phương như Cần Thơ, Phú Quốc, Vinh… để thí điểm mô hình Cam Ranh là hoàn toàn khả thi. Các địa phương này có điều kiện linh hoạt, quy mô vừa phải và có thể trở thành những hình mẫu tiên phong để nhân rộng ra hệ thống sân bay toàn quốc.