Sắc màu thổ cẩm

Thổ cẩm là những sản phẩm dệt thủ công ẩn chứa các họa tiết, đường nét hoa văn tinh tế, với nhiều mầu sắc sinh động mang tính nghệ thuật do người dân địa phương thuộc các cộng đồng dân tộc thiểu số sáng tạo nên. Thổ cẩm được bà con sử dụng làm trang phục, may thành chăn đệm… là tài sản có giá trị cao cả về vật chất lẫn tinh thần. 

Xuất phát từ nhu cầu giải quyết vấn đề may mặc trong từng gia đình, hơn thế nữa là nhu cầu làm đẹp cho từng cá nhân và cộng đồng nên nghề dệt thổ cẩm được bà con dân tộc thiểu số quan tâm bảo tồn, trở thành tập quán tốt đẹp trong đời sống của người dân. Trải qua bao thăng trầm, cho đến nay, nghề dệt thổ cẩm vẫn tiếp tục được duy trì. Mỗi một cộng đồng dân tộc lại có kỹ thuật sản xuất thổ cẩm và phong cách thiết kế hoa văn, họa tiết riêng cho từng sản phẩm của dân tộc mình.

sac mau tho cam

Việt Nam là quốc gia với nhiều dân tộc anh em nên rất đa dạng về sắc thái văn hóa. Thổ cẩm của mỗi cộng đồng dân tộc cũng khác nhau. Tấm thổ cẩm của người Cơ Tu dệt có đường nét, hoa văn khác với tấm thổ cẩm do người Kho làm ra. Cách thiết kế họa tiết và sử dụng màu sắc của người Chăm khác với người Thái…

Từ sự tỷ mỷ, công phu trong thiết kế, có thể coi mỗi một tấm thổ cẩm do các nghệ nhân chế tác là một tác phẩm nghệ thuật. Ẩn sâu trong mỗi đường nét, hoa văn, màu sắc là những quan niệm về thế giới tự nhiên, xã hội. Chất liệu để dệt nên những tấm thổ cẩm cũng được chọn lựa rất kỹ lưỡng và cũng rất đa dạng có thể là sợi bông, tơ tằm, sợi lanh, sợi gai…

Nói đến thổ cẩm, tôi chợt nhớ đến bài thơ "Nét hoa văn Đất Mường" của nhà thơ Hà Lý. Bài thơ có những câu rất hay về thổ cẩm:

…Là gái Mường Em chẳng rực rỡ đâu E ấp hoa văn Ẩn mình cánh áo Khuôn ngực em giữ hoa văn Mường lại Nếu cặp váy buông Hoa văn em Lúng liếng Sóng sánh Rực rỡ vô vùng…

Năm 1993, bài thơ được nhạc sĩ Quách Vinh phổ nhạc và trở thành ca khúc nổi tiếng được nhiều người yêu âm nhạc mến mộ. Điều đó chứng tỏ, mầu sắc của thổ cẩm đã gây được ấn tượng mạnh mẽ, kích thích tính sáng tạo của nghệ sĩ.

Người Mường cũng có tập quán dệt thổ cẩm như các dân tộc thiểu số anh em trên đất nước Việt Nam. Nguyên liệu để người Mường dệt nên những tấm thổ cẩm là tơ tằm, hoặc sợi bông kết hợp với tơ tằm. Tác giả của những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc mầu chính là những người phụ nữ tài hoa!

Trước đây, đời sống của người Mường còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, sống chủ yếu dựa vào tự nhiên, tự cung tự cấp là chính. Vấn đề mặc được người Mường rất quan tâm, chăm lo. Chăn, màn, quần áo… vải mặc sử dụng cho các thành viên trong gia đình chủ yếu do bàn tay người phụ nữ đảm nhiệm. Các thế hệ phụ nữ Mường luôn có ý thức bảo tồn nghề dệt truyền thống nên ngay từ khi còn nhỏ, các em gái Mường đã được mẹ cho làm quen với việc trồng dâu nuôi tằm, trồng bông dệt vải, học ươm tơ và làm ra các tấm thổ cẩm rực rỡ hoa văn, phục vụ cho nhu cầu may mặc của bản thân và các thành viên trong gia đình. Đến tuổi đi lấy chồng, người phụ nữ Mường đã có một cơ số kha khá chăn màn, gối đệm, vải vóc làm của hồi môn mang theo về nhà chồng.

sac mau tho cam

Hàng năm, ăn Tết Nguyên đán xong, người Mường lại hối hả xới đất, lạt cỏ trồng bông. Tháng sáu bông cho thu hoạch, họ lại tất bật với công việc chế biến: phơi sấy, cán bông, bật bông , quay xa kéo sợi… Nói là nghề dệt thật đấy, nhưng hầu như thời gian dành cho công việc này người phụ nữ cũng chỉ làm tranh thủ sau khi công việc đồng áng tạm ổn. Đêm đêm, bên ngọn đ e n dầu leo lét, họ lại miệt mài bên khung dệt để làm ra những tấm vải. Tiếng thoi đưa lách cách và tiếng con ác của khung dệt cót két thâu đêm trở thành kỷ niệm khó quên đối với người phụ nữ Mường.

Về màu sắc, sợi dệt thổ cẩm được nhuộm từ các chất liệu có nguồn gốc thiên nhiên. Màu đỏ nhuộm từ nước cây bang (tô mộc), màu vàng chế từ hạt quả chung khù, màu xanh lấy từ lá cây mớc… Người Mường sử dụng từ 3 màu hoặc 5 màu cho một tấm thổ cẩm gồm: Xanh, đỏ, vàng, trắng, đen.

Ngày nay, giao thương mở rộng, các loại thuốc nhuộm ngày càng đa dạng, tiện lợi... việc phối mầu cho thổ cẩm có phần đơn giản hơn trước nhiều.

Một số hoa văn chủ đạo trên sản phẩm thổ cẩm của người Mường tạo ra trong quá trình dệt là hình cách điệu các linh vật như rồng cả, rồng con, rồng lượn, rồng thả đuôi: Hình con xởng, con xởng lộn, chim công; hình lá vẹn (lá cỏ bợ), quả mê (quả mây). Các họa tiết này được thiết kế riêng rẽ hoặc cùng đi với nhau tùy vào từng sản phẩm và mục đích sử dụng. Như họa tiết trái mê có thể được phối trộn với họa tiết lá vẹn dùng làm "cao" trong thiết kế váy Mường.

Các đường nét, họa tiết hình học như hình răng cưa, hình thoi, hình quả trám, đường diềm… cũng được đưa vào để làm cho sản phẩm thêm nổi bật, cuốn hút mắt nhìn.

Phụ nữ Mường là chủ nhân, tác giả của những tấm thổ cẩm. Có sản phẩm được dệt riêng dùng trang trí cho vỏ chăn - người Mường gọi là Mặt phà. Những chiếc Mặt phà được lồng ruột bông trở thành vật dùng sang trọng, ấm áp trong đêm mùa đông khi nhà có khách nghỉ lại. Mặt phà cũng là vật biếu bố mẹ chồng của các cô dâu Mường trong ngày đầu bước lên cầu thang nhà chồng.

Nói thêm về bài thơ của Hà Lý. Nhà thơ rất tinh tế khi cảm nhận phong cách trang phục của người phụ nữ Mường. Đó là những đường nét hoa văn rồng, phượng… với mầu sắc tươi vui rực rỡ tuyệt đẹp của tác phẩm nghệ thuật lại không được người dùng "phô" ra khi sử dụng, mà chỉ: "… E ấp hoa văn/Ẩn mình trong cánh áo/Khuôn ngực em / Giữ hoa văn đất Mường…. Ở đây, gần như toàn bộ phần đầu váy có hoa văn tinh xảo, rực rỡ đã được cánh áo che đi.

Phải chăng đó chính là sự tế nhị, kín đáo hay còn gọi là duyên thầm riêng của người phụ nữ Mường lâu nay?

Xóm Bui, tháng 10 /2018

Bùi Thiên Văn
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Gio Linh- Quảng Trị: Nhiều hoạt động hấp dẫn quảng bá du lịch Cửa Việt

Gio Linh- Quảng Trị: Nhiều hoạt động hấp dẫn quảng bá du lịch Cửa Việt

Sáng 29/3, tại Khu dịch vụ du lịch Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị đã diễn ra Lễ phát động ra quân khai thác cá vụ Nam và quảng bá, giới thiệu các hoạt động du lịch.
Lịch thi đấu trực tiếp vòng 14 V-League 2023/2024 ngày 30/3: HAGL-Khánh Hòa, Sông Lam Nghệ An-Hải Phòng, Thể Công Viettel-Quảng Nam

Lịch thi đấu trực tiếp vòng 14 V-League 2023/2024 ngày 30/3: HAGL-Khánh Hòa, Sông Lam Nghệ An-Hải Phòng, Thể Công Viettel-Quảng Nam

Lịch thi đấu trực tiếp vòng 14 V-League 2023/2024, 3 trận đấu vòng 14 V-League ngày 30/3 sẽ được phát sóng trực tiếp trên VTV5, FPT Play, TV360.
Hà Nội: Trình diễn nhiều tác phẩm âm nhạc kinh điển tại “Giai điệu Mùa Xuân”

Hà Nội: Trình diễn nhiều tác phẩm âm nhạc kinh điển tại “Giai điệu Mùa Xuân”

Ngày 31/3, Bảo tàng Mỹ thuật sẽ phối hợp với Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam tổ chức chương trình hòa nhạc giao hưởng ngoài trời với chủ đề “Giai điệu Mùa Xuân”.
Hà Nội thu hơn 25.487 tỷ đồng từ du lịch trong quý I/2024

Hà Nội thu hơn 25.487 tỷ đồng từ du lịch trong quý I/2024

Theo Sở Du lịch Hà Nội, quý I/2024, tổng khách du lịch đến Thủ đô ước đạt 6,54 triệu lượt khách, tăng 10,9% so với cùng kỳ năm 2023.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 29/3: Sân cỏ thế giới rực lửa sau dịp FIFA Days

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 29/3: Sân cỏ thế giới rực lửa sau dịp FIFA Days

Báo Công Thương cập nhật lịch thi đấu bóng đá ngày 29/3, rạng sáng 30/3/2024, các giải Vô địch quốc gia sẽ trở lại sau thời gian tạm nghỉ dịp FIFA Days vừa qua.

Tin cùng chuyên mục

Kết quả bóng đá hôm nay 29/3: Futsal Việt Nam chia điểm tiếc nuối trước New Zealand

Kết quả bóng đá hôm nay 29/3: Futsal Việt Nam chia điểm tiếc nuối trước New Zealand

Báo Công Thương cập nhật kết quả bóng đá ngày 29/3/2024, các trận đấu trong nước và thế giới, với tâm điểm là màn so tài giữa Futsal Việt Nam và New Zealand.
Tối 28/3/2024, bất ngờ 2 khách hàng cùng trúng Vietlott Power 6/55

Tối 28/3/2024, bất ngờ 2 khách hàng cùng trúng Vietlott Power 6/55

Tối 28/3/2024, Công ty xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) đã tìm thấy 2 khách hàng trúng Vietlott Power 6/55 giải Jackpot 2 với tổng trị giá hơn 15,8 tỷ đồng.
Lộ diện người thay thế ông Troussier ở giải châu Á

Lộ diện người thay thế ông Troussier ở giải châu Á

Sau khi chia tay với HLV Philippe Troussier, VFF đã tìm người dẫn dắt đội tuyển U23 Việt Nam tham dự Vòng chung kết U23 châu Á 2024.
Ngắm dàn "siêu thuyền máy" tại Giải UIM F1H2O World Championship

Ngắm dàn "siêu thuyền máy" tại Giải UIM F1H2O World Championship

Mục sở thị những chiếc thuyền máy trị giá hàng chục tỷ đồng của các đội đua tại Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O tổ chức ở tỉnh Bình Định.
Hứa hẹn kịch tính, hấp dẫn tại Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O

Hứa hẹn kịch tính, hấp dẫn tại Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O

Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O World Championship Grand Prix of Binh Dinh 2024 diễn ra từ ngày 29-31/03 cùng 9 đội đua với 18 tay đua tham gia.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 28/3: Đội tuyển futsal Việt Nam đấu với New Zealand

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 28/3: Đội tuyển futsal Việt Nam đấu với New Zealand

Báo Công Thương cập nhật lịch thi đấu bóng đá ngày 28/3, rạng sáng 29/3/2024, với tâm điểm là trận đấu giữa đội tuyển futsal Việt Nam và New Zealand.
Kết quả bóng đá hôm nay 28/3: Chelsea và Lyon vào bán kết Cúp C1 nữ châu Âu

Kết quả bóng đá hôm nay 28/3: Chelsea và Lyon vào bán kết Cúp C1 nữ châu Âu

Báo Công Thương cập nhật kết quả bóng đá ngày 28/3/2024, các trận đấu trên sân cỏ thế giới với tâm điểm là màn so tài giữa Lyon và Benfica.
VFF chấm dứt hợp đồng với ông Troussier: Được - mất từ thương vụ triệu đô?

VFF chấm dứt hợp đồng với ông Troussier: Được - mất từ thương vụ triệu đô?

HLV Philippe Troussier và Liên đoàn Bóng đá Việt Nam đã chính thức chấm dứt hợp đồng sau trận đấu với Indonesia, cùng phân tích các khía cạnh của chuyện này.
Thanh Hóa: Biển Hải Tiến "khoác áo mới" đón khách du lịch

Thanh Hóa: Biển Hải Tiến "khoác áo mới" đón khách du lịch

Các khách sạn ở biển Hải Tiến (Thanh Hóa) đang chỉnh trang để đón khách du lịch. Đặc biệt, chợ du lịch Hải Tiến cũng đi vào hoạt động phục vụ du khách.
Lễ hội Ẩm thực Balade en France: Mang chợ Pháp đến Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Balade en France: Mang chợ Pháp đến Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Pháp Balade en France sẽ diễn ra từ ngày 5-7/4/2024 với quy mô gần 80 gian hàng mang lại trải nghiệm không gian chợ Pháp tại Hà Nội.
Link xem trực tiếp Chelsea và Ajax (03h00 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Link xem trực tiếp Chelsea và Ajax (03h00 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Báo Công Thương cung cấp link xem trực tiếp trận Ajax đấu với Chelsea, Cup C1 nữ châu Âu diễn ra lúc 03h00 hôm nay 28/3.
Link xem trực tiếp Lyon và Benfica (00h45 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Link xem trực tiếp Lyon và Benfica (00h45 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Báo Công thương cung cấp link xem trực tiếp trận Lyon đấu với Benfica, Cup C1 nữ châu Âu diễn ra lúc 00h45 hôm nay 28/3.
Điều bất ngờ về hai cơ thủ Billiards Việt Nam vừa vô địch thế giới

Điều bất ngờ về hai cơ thủ Billiards Việt Nam vừa vô địch thế giới

Cùng nhìn lại hành trình đầy khó khăn xen lẫn bất ngờ của Phương Vinh và Quyết Chiến để đến với chức vô địch Billiard thế giới danh giá vừa qua.
"Ghế nóng" tuyển Việt Nam: Bao nhiêu % thầy Park Hang seo quay lại nắm tuyển?

"Ghế nóng" tuyển Việt Nam: Bao nhiêu % thầy Park Hang seo quay lại nắm tuyển?

VFF vừa chấm dứt hợp đồng với HLV trưởng đội tuyển Việt Nam - ông Troussier. Ai sẽ là người thay thế phù hợp? HLV Park Hang Seo liệu có quay trở lại?
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 27/3: Argentina đấu với Costa Rica; sôi động tứ kết Cúp C1 nữ châu Âu

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 27/3: Argentina đấu với Costa Rica; sôi động tứ kết Cúp C1 nữ châu Âu

Báo Công Thương cập nhật lịch thi đấu bóng đá trong nước và quốc tế ngày 27/3, rạng sáng 28/3/2024, với loạt trận đấu đáng chú ý tại tứ kết Cúp C1 nữ châu Âu.
Kết quả bóng đá hôm nay 27/3: Việt Nam thua trắng Indonesia; Thái Lan bại trận trước Hàn Quốc

Kết quả bóng đá hôm nay 27/3: Việt Nam thua trắng Indonesia; Thái Lan bại trận trước Hàn Quốc

Báo Công Thương cập nhật kết quả bóng đá ngày 27/3/2024, các trận đấu trên sân cỏ thế giới với tâm điểm là màn so tài giữa Việt Nam và Indonesia.
Nhận thưởng Vietlott Power 6/55, người đàn ông ở Đà Nẵng chia sẻ gì?

Nhận thưởng Vietlott Power 6/55, người đàn ông ở Đà Nẵng chia sẻ gì?

Công ty Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) vừa tiến hành trao giải Jackpot 2 xổ số tự chọn Power 6/55 cho ông P.H. - khách hàng may mắn trúng Vietlott.
Liên đoàn Bóng đá Việt Nam xác nhận chấm dứt hợp đồng với ông Troussier

Liên đoàn Bóng đá Việt Nam xác nhận chấm dứt hợp đồng với ông Troussier

Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và HLV trưởng Philippe Troussier đã cùng đi đến thỏa thuận chấm dứt hợp đồng từ ngày 26/3/2024.
Ông Troussier xin từ chức, Việt Nam có phải đền bù hơn 40 tỷ đồng?

Ông Troussier xin từ chức, Việt Nam có phải đền bù hơn 40 tỷ đồng?

Ông Troussier xin từ chức sau trận Việt Nam thua "đau" trước Indonesia với tỉ số 0-3 ngay trên sân nhà Mỹ Đình, Việt Nam có phải đền bù 40 tỷ hợp đồng?
Khoảnh khắc Quang Hải đá thùng nước, rơm rớm nước mắt vì không được vào sân

Khoảnh khắc Quang Hải đá thùng nước, rơm rớm nước mắt vì không được vào sân

Trận đấu trên Sân vận động Mỹ Đình tối hôm nay 26/3, Quang Hải đã không kìm được cảm xúc của bản thân khi không được vào sân thi đấu trước Indonesia.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động