Robot hóa và tự động hóa - công nghệ thay đổi thị trường lao động

Đó là một trong những nội dung Báo cáo về triển vọng nghề nghiệp & xu hướng kỹ năng tại Việt Nam – Giai đoạn 2018 - 2022 do VietnamWorks vừa phát hành.

Báo cáo được công bố dựa trên việc phân tích kết quả của cuộc khảo sát độc lập vào nửa cuối năm 2018 với hơn 200 chuyên gia nhân sự hiện đang giữ các vị trí quản lý trở lên tại các tập đoàn và các công ty có thương hiệu hàng đầu tại Việt Nam.

Khi được hỏi về các nhân tố khoa học – công nghệ nào sẽ thay đổi thị trường lao động trong 5 năm tới, robot hóa và tự động hóa được dự đoán sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến thị trường với 59% ý kiến đồng ý của các chuyên gia nhân sự.

Bên cạnh đó, lĩnh vực công nghệ thông tin gồm sự phát triển của “mạng di động, công nghệ điện toán đám mây” và “năng lực xử lí của máy tính và dữ liệu lớn” cũng được dự đoán sẽ gây thay đổi thị trường lao động với lần lượt 57% và 54% ý kiến đồng tình.

Các chuyên gia nhân sự nhận định, thị trường lao động cũng sẽ bị thay đổi bởi những yếu tố kinh tế - xã hội liên quan đến đặc thù công việc và cấu trúc lao động. Theo đó, sự thay đổi bản chất công việc và công việc linh hoạt” với 66% ý kiến đồng ý của chuyên gia tuyển dụng. Theo sau lần lượt là “sự phát triển của tầng lớp lao động tri thức cao” chiếm 55% ý kiến và “sự phát triển của nguồn nhân lực trẻ” chiếm 54%.

Đáng chú ý, 40% chuyên gia cho rằng, nhu cầu về bảo mật thông tin cá nhân và nhận thức về trách nhiệm với môi trường sẽ có sự ảnh hưởng nhất định đến nhu cầu tuyển dụng của thị trường lao động. Dù có tỷ lệ thấp hơn nhưng quyền lực và sự tác động của phụ nữ đến nền kinh tế cũng chiếm đến 25% ý kiến đồng tình.

Nhóm công việc có sự tăng trưởng nhu cầu sử dụng lao động trong tương lai được đề cập tới là nhóm ngành kỹ sư và kỹ thuật cao - nhận đến 90% ý kiến đồng tình. Tương tự, 89% ý kiến cũng cho rằng nhóm ngành máy tính và công nghệ sẽ phát triển mạnh. Nhóm ngành nghệ thuật, thiết kế, giải trí, thể thao và truyền thông cũng có triển vọng phát triển với 62% sự đồng tình.

Nhận định về nhóm công việc có khả năng giảm sút về nhu cầu tuyển dụng, 42% ý kiến nhận xét đó sẽ là nhóm nghề có tính chất lặp lại như hành chính và thư ký, mặc dù ngành nghề này đang nằm ở top 3 có nhu cầu tuyển dụng cao nhất năm 2018 (theo báo cáo phát hành vào tháng 11 của VietnamWorks), nhưng trong 5 năm tới ngành nghề này được dự đoán sẽ gặp phải sự sụt giảm vì có thể bị thay thế bởi máy móc.

Sự phát triển của các nhóm nghề trong tương lai sẽ tạo ra những yêu cầu mới mẻ về năng lực cần thiết của ứng viên. Theo đó, 87% ý kiến của các chuyên gia nhân sự nhận định, ứng viên cần thể hiện năng lực nhạy bén với vấn đề. Quan trọng không kém chính là năng lực sáng tạo với 86% ý kiến đồng tình và năng lực linh hoạt nhận thức với 85% ý kiến. Đồng thời, khả năng thủ công khéo léo và chính xác cũng không còn quan trọng trong 5 năm tới khi chỉ có 15% nhà tuyển dụng chọn đáp án này.

87% ý kiến nhận thấy, người lao động cần trang bị kỹ năng học hỏi tích cực để có thể đáp ứng được những thay đổi từ thị trường. Theo sau đó là kiến thức về công nghệ thông tin và truyền thông cũng như kỹ năng quản lý bản thân và người khác đều nhận 77% ý kiến đồng tình. Những kỹ năng liên quan đến giao tiếp như lắng nghe và thấu hiểu; diễn đạt; phản biện không còn được ưu tiên hàng đầu.

Trong tương lai, các nhân tố khoa học – công nghệ được nhận định sẽ thay đổi bản chất nhiều công việc, dẫn theo sự đòi hỏi về những kỹ năng phức tạp hơn. Theo đó, các nhà tuyển dụng dự đoán top 3 những kỹ năng phức tạp cần thiết nhất trong tương lai lần lượt là: Hợp tác với người khác (điều chỉnh hành động theo hành động của người khác) chiếm 79% ý kiến của các chuyên gia; 67% ý kiến đồng ý rằng kỹ năng quản lý con người là quan trọng; cùng đứng vị trí thứ 3, đạt 65% bình chọn của chuyên gia - trí tuệ cảm xúc; kỹ năng đánh giá, ra quyết định trở thành những kỹ năng tiếp theo được đánh giá là cần thiết để người lao động có thể phát triển sự nghiệp trong tương lai.

Các chuyên gia nhân sự cho thấy họ ưu tiên nhất việc phát triển tự động hóa hoặc tuyển dụng nhân lực có kỹ năng phù hợp với công nghệ mới cùng với 87% ý kiến lựa chọn. Việc đào tạo nhân viên hiện tại đứng ở vị trí thứ 3 với 82% ý kiến. Đối với đào tạo nhân viên, 47% ý kiến cho biết họ sẽ đào tạo nội bộ; trong khi chỉ có 20% cho biết họ sẽ đào tạo thông qua các nhà cung cấp khóa học.

Ông Gaku Echizenya - Tổng giám đốc Navigos Group - chia sẻ: “Thị trường đang trải qua những biến động lớn với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Do đó, doanh nghiệp cần cập nhật thông tin thị trường từ những nguồn uy tín để kịp thời phản ứng trước những thay đổi, từ đó đề ra chiến lược tuyển dụng và thu hút nhân tài. Đối với người lao động, cần chủ động học hỏi kiến thức về kỹ năng số hóa và công nghệ, trang bị những kỹ năng cần thiết như hợp tác với người khác, quản lý con người,…để tăng năng lực cạnh tranh. Về phía nhà trường, cần phân tích nhu cầu thị trường nhân sự trong tương lai để tuyển sinh hợp lý, cập nhật chương trình học với kiến thức số hóa, tạo cơ hội cho sinh viên ứng dụng thực tế để nâng cao kiến thức, kỹ năng và sẵn sàng cho phát triển sự nghiệp”.