Quốc hội bàn chuyện kinh tế

CôngThương - CPI GIẢM, NHƯNG CÓ NGUY CƠ TĂNG LẠI

Nhìn vào Báo cáo kết quả kinh tế - xã hội năm 2011 và những tháng đầu năm 2012 của Chính phủ, về cơ bản đã đạt được mục tiêu tổng quát Quốc hội giao. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 4 tháng đầu năm 2012 tăng 2,6%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước. Chính phủ nhận định, đã xuất hiện những dấu hiệu suy giảm tăng trưởng kinh tế. Tốc độ tăng trưởng GDP quý I năm nay chỉ đạt 4%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm ngoái (5,57%), trong đó, công nghiệp và xây dựng chỉ tăng 2,94%.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu (ĐB) cho rằng, bức tranh kinh tế đầu năm 2012 có những khoảng sáng và tối, cần được đánh giá chính xác. ĐB Trần Du Lịch cho rằng, việc giảm lạm phát, giảm tổng cầu quá nhanh như hiện nay giúp chỉ số CPI giảm mạnh nhưng có nguy cơ tăng lại. Vì vậy, trong nhiều giai đoạn, thời điểm, ĐB Lịch nói: “Chính phủ vẫn cần giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa kiềm chế lạm phát và mục tiêu tăng trưởng kinh tế”.

Theo ĐB Đỗ Văn Vẻ (Thái Bình), đầu năm 2012, Chính phủ dùng biện pháp quá mạnh để kiềm chế lạm phát bằng chính sách thắt chặt tài khóa, tiền tệ. Như đà hiện nay, có thể CPI năm 2012 sẽ tăng thấp hơn mức Quốc hội cho phép. Song việc siết chặt tiền tệ đã gây khó khăn cho DN, sản xuất đình đốn. Chỉ trong 5 tháng đầu năm, hơn 17.700 DN của cả nước dừng sản xuất, giải thể, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế. ĐB Vẻ nói: “Kinh tế tiềm ẩn nhiều rủi ro trong thời gian tới. Năm 2011, lạm phát ở Việt Nam quá cao do chúng ta theo đuổi tăng trưởng kinh tế”.

Nhiều ĐB đề nghị cần thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ linh hoạt, thận trọng thay cho chính sách thắt chặt để vừa kiềm chế được lạm phát vừa thúc đẩy kinh tế phát triển. Các ĐB cũng kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các chính sách tài khóa, tiền tệ, đề phòng trục lợi. Đồng thời, có biện pháp giám sát chặt chẽ hoạt động của các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước (DNNN) để tránh thua lỗ, lãng phí.

ĐB Cao Sỹ Kiêm (Thái Bình) - nhận định, Chính phủ đã có các chủ trương, chính sách đúng để điều hành nền kinh tế và giải cứu DN trong giai đoạn khó khăn. Nhưng vấn đề hiện nay là làm thế nào để đưa chủ trương, chính sách và các gói hỗ trợ của Chính phủ vào cuộc sống, tạo điều kiện cho DN tiếp cận. Việc quan trọng nhất hiện nay là phải triển khai nhanh các biện pháp này một cách công khai, minh bạch và giải quyết các mắc mớ trong quá trình thực hiện.

TÁI CƠ CẤU, ĐỀ ÁN CHƯA HOÀN CHỈNH

Thảo luận về Đề án tổng thể tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh, phần lớn ĐB Quốc hội nhất trí với dự thảo, song đều nhận định “đề án chưa hoàn thiện”.

Về cải cách DNNN, nhiều ĐB đồng tình với quan điểm không nên coi DNNN là công cụ điều tiết nền kinh tế. Do đó, cần giảm dần vai trò của các DNNN bằng cách chỉ cho phép loại hình DN này nắm những lĩnh vực huyết mạch, thu hẹp lại một số lĩnh vực đầu tư của DNNN để chuyển giao cho đầu tư tư nhân, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển.

Về phương diện quản lý, các ĐB cho rằng, cần tách bạch vai trò giữa chủ tịch HĐQT - người đại diện phần vốn nhà nước với người điều hành DN - giám đốc. Đẩy mạnh quá trình cổ phần hóa, đổi mới phương thức quản trị DN tiến hành thử nghiệm thuê người có năng lực quản lý, đồng thời hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động của các DNNN. Lấy tiêu chí hiệu quả, sức cạnh tranh để đánh giá, đảm bảo tính minh bạch trong quá trình cổ phần hóa các DNNN. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến các DNNN. Chấm dứt việc các DNNN được đầu tư ra ngoài ngành đặc biệt là đầu tư vào các tổ chức tài chính và thị trường bất động sản. Không giao cho các bộ, ngành quản lý các tập đoàn và tổng công ty nhà nước. Đề nghị xử lý nghiêm các sai phạm tại các tập đoàn kinh tế, DNNN. Từ đó mới có thể thực hiện tái cơ cấu.

Nhiều ĐB đề nghị làm rõ vấn đề cải cách DNNN trong đề án. ĐB Nguyễn Ngọc Hòa (TP. Hồ Chí Minh) - cho rằng, Chính phủ cần làm rõ vai trò của DNNN trong nền kinh tế cũng như vai trò của chủ sở hữu trong các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, có cơ chế minh bạch giám sát. ĐB Thân Đức Nam (Đà Nẵng) - lo ngại, đề án chưa cho thấy được giải pháp để khuyến khích các thành phần DN tham gia tái cơ cấu. Đề nghị đề án cụ thể hóa những chính sách hỗ trợ về bất động sản, tín dụng… để DN cùng tham gia. Ngoài ra, cần có những chính sách hỗ trợ để DN vượt qua khó khăn, có động lực thực hiện tái cơ cấu, như: Giảm thuế thu nhập, thuế VAT để giảm giá bán, kích thích sức mua và làm giảm hàng tồn kho…

Nhiều ý kiến cho rằng, trong 3 trọng tâm tái cơ cấu thị trường tài chính cần ưu tiên thực hiện ngay tái cơ cấu ngân hàng thương mại (NHTM). Trong đó, cần cụ thể những công việc cần phải thực hiện, lộ trình và nguồn tài chính để thực hiện, cân nhắc biện pháp sáp nhập các NHTM vì việc làm này dường như mang tính “cơ học”, hiệu quả hạn chế. Đề nghị các NHTM nhà nước không nên tham gia vào việc mua bán, sáp nhập với các NHTM khác. Đồng thời, phát triển mạnh thị trường vốn để giảm bớt gánh nặng cung cấp vốn cho nền kinh tế.

Đặc biệt, trong đề án tái cấu trúc thị trường tài chính cần bổ sung thêm giải pháp về khung lãi suất huy động và cho vay cũng như xác định rõ vai trò của Ngân hàng Nhà nước đối với tái cơ cấu, sáp nhập các NHTM.

ĐB Lê Văn Học (Lâm Đồng) bức xúc trước thực trạng đầu tư công dàn trải, phân tán, hiệu quả thấp. Việc xây dựng những công trình cầu đường bộ giao thông, suất đầu tư đường bộ cao tốc của Việt Nam cao hơn rất nhiều so với các nước khác từ 1,5 đến 2 lần. Đường Láng - Hòa Lạc dài 30 km, chúng ra sử dụng khoảng 7.500 tỷ, tức 250 tỷ đồng trên 1 km, khoảng 12 triệu USD. Đường Hồ Chí Minh - Trung Lương 4 làn xe, chi phí tính ra 9,9 triệu USD/ km… Lĩnh vực công nghiệp tàu thủy và hàng hải, thời gian qua chỉ rõ hơn sự đầu tư dàn trải, không đúng mục tiêu, gây thất thoát tài sản và vốn.

Cùng quan điểm, ĐB Đồng Hữu Mạo (Thừa Thiên - Huế) cho biết thêm, tình trạng xây dựng chợ, công trình thủy lợi, đường quốc lộ mới đưa vào sử dụng một thời gian đã xuống cấp nghiêm trọng. Tình trạng này không chỉ xảy ra với những công trình có vốn 500 - 700 triệu đồng mà còn có những công trình hàng tỷ đồng, không chỉ là những công trình cấp địa phương quản lý mà cả những công trình cấp bộ quản lý. Do đó, hai ĐB cũng thống nhất đề án phải nêu ra được các biện pháp nhằm khắc phục triệt để việc đầu tư dàn trải, phân tán, hiệu quả thấp thời vừa qua.

Không phủ nhận những nỗ lực của Chính phủ, nhưng ĐB Dương Trung Quốc (Đồng Nai) khẳng định, chỉ như thế thì không đủ. Theo ông, một trong những chức năng quan trọng cũng là trách nhiệm nặng nề nhất của Chính phủ phải là điều hành đất nước ở tầm vĩ mô. Vĩ mô vừa mang nội hàm về không gian (to lớn) lẫn thời gian (lâu dài). Với tầm nhìn nửa năm, bản báo cáo của Chính phủ chỉ nêu lên những việc đã làm như những thành tựu đã đạt được – đưa ra một số sai sót, yếu kém gắn với những vấn đề nổi cộm mà dư luận đang quan tâm, rồi đưa ra những giải pháp thường ngắn hạn và ít mới mẻ. “Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế, nhưng theo tôi nguyên nhân đáng quan ngại nhất là năng lực “lắng nghe” của Chính phủ”- ĐB Dương Trung Quốc nhìn nhận.

Một số ĐB khác đề nghị nghiên cứu thay đổi cách giao vốn, giao quyền tự chủ nhiều hơn cho các địa phương để tăng hiệu quả của đầu tư công. Giảm bớt các ban quản lý dự án của các bộ quản lý, các chương trình mục tiêu quốc gia để tránh chồng chéo và gia tăng chi phí quản lý. Bên cạnh đó, rà soát danh mục đầu tư công để xác định danh mục đầu tư, cân nhắc kỹ về phương pháp đầu tư công tránh thất thoát, thiếu hiệu quả. Xác định địa bàn đầu tư công theo vùng, sản phẩm và có quy hoạch cụ thể để phát triển thế mạnh của từng vùng.

Hải Vân- Nguyễn Hải