Phủ sóng 5G toàn quốc: Thách thức nào lớn nhất?

Nền tảng cốt lõi bước vào kỷ nguyên số

Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số mạnh mẽ, trong đó hạ tầng viễn thông thế hệ 5G được xem là nền tảng cốt lõi.

5G có thể trở thành bệ phóng cho tăng trưởng và phát triển bền vững. Ảnh: Q.N

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, chuyên gia công nghệ - ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng giám đốc Thủ Đô Multimedia - cho biết, 5G sở hữu tốc độ siêu nhanh (nhanh hơn 4G từ 10 đến 100 lần), độ trễ cực thấp, gần như tức thời (~1 ms) và khả năng kết nối đồng thời hàng triệu thiết bị, mở ra cơ hội ứng dụng chưa từng có cho mọi lĩnh vực​ bởi 5G vốn bị giới hạn bởi hạ tầng 4G trước đây.​

Các lợi ích chính mà 5G đem lại trong quá trình chuyển đổi số của Việt Nam, tập trung vào một số lĩnh vực trọng điểm như chính phủ điện tử đến y tế từ xa, giáo dục số, giao thông thông minh và cứu hộ khẩn cấp, công nghiệp 4.0 và sản xuất thông minh, đời sống người dân (dịch vụ số, giải trí, mua sắm, thanh toán...).

Dẫn ví dụ, ông Nguyễn Ngọc Hân cho hay, lĩnh vực y tế được đánh giá sẽ hưởng lợi lớn từ 5G, đặc biệt là trong dịch vụ khám, chữa bệnh từ xa (telemedicine). Trước đây, hạn chế về băng thông và độ trễ khiến việc hội chẩn trực tuyến hay phẫu thuật từ xa gặp nhiều khó khăn.

Với 5G, bác sĩ có thể chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân ở cách xa hàng trăm km thông qua kết nối video độ phân giải cao và thiết bị chuyên dụng theo thời gian thực. Độ trễ cực thấp (~1 ms) của 5G giúp hình ảnh y học (như phim chụp X-quang, siêu âm) được truyền ngay lập tức, tạo điều kiện để bác sĩ thực hiện phẫu thuật từ xa với độ chính xác cao như thể đang có mặt trực tiếp​.

Trên thế giới, đã có những ca mổ thử nghiệm thành công nhờ 5G (ví dụ, bác sĩ phẫu thuật não cho bệnh nhân ở khoảng cách hàng ngàn km), cho thấy tiềm năng cứu chữa người bệnh kịp thời trong tình huống khẩn cấp.

Một trong những lĩnh vực được kỳ vọng hưởng lợi trực tiếp và mạnh mẽ nhất từ 5G chính là sản xuất công nghiệp và tự động hóa - hạt nhân của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Khả năng kết nối tốc độ cao và ổn định của 5G cho phép hình thành các nhà máy thông minh (smart factory) với mức độ tự động hóa chưa từng có. Toàn bộ dây chuyền sản xuất, từ nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm đầu ra, có thể được giám sát và điều phối theo thời gian thực qua mạng 5G​.

Hàng nghìn robot, cánh tay máy, máy móc công nghệ cao trong nhà xưởng được gắn cảm biến IoT và kết nối 5G để liên tục trao đổi dữ liệu với hệ thống quản lý trung tâm. Nhờ độ trễ cực thấp, các robot có thể hoạt động đồng bộ và chính xác theo lệnh điều khiển tức thì, giảm thiểu sai số so với khi dùng Wi-Fi hay 4G.

Bên cạnh đó, dữ liệu lớn từ dây chuyền sẽ được hệ thống AI phân tích tức thời, phát hiện điểm nghẽn hoặc lỗi sản xuất để tối ưu hóa quy trình. Kết quả là doanh nghiệp tăng năng suất, giảm lãng phí, tiết kiệm chi phí vận hành, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm do hạn chế được lỗi do con người​.

"Sản xuất thông minh kết hợp 5G, AI, IoT có thể đóng góp lớn vào năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia trong cách mạng 4.0​" - ông Hân nhấn mạnh.

Đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn

Tuy nhiên, ông Hân cho rằng, việc triển khai 5G đòi hỏi nguồn vốn rất lớn - ước tính, cần khoảng 200.000 trạm phát sóng để phủ sóng toàn quốc, với chi phí mỗi trạm 5G đắt gấp khoảng 3 lần trạm 4G​. Điều này khiến không ít ý kiến lo ngại về bài toán hiệu quả đầu tư.

5G sở hữu tốc độ siêu nhanh. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, chúng ta sẽ thấy rõ 5G có thể trở thành bệ phóng cho tăng trưởng và phát triển bền vững, với những tác động lâu dài vượt trội so với khoản đầu tư ban đầu.

"Nếu khai thác đầy đủ tiềm năng của công nghệ 5G, những lợi ích kinh tế - xã hội mà nó mang lại được dự báo sẽ vượt xa chi phí ban đầu bởi xây dựng mạng 5G giống như xây dựng hệ thống đường siêu tốc. Từ đó, thúc đẩy nhanh các vận chuyển của xã hội (nếu tầm nhìn và tính sẵn sàng ứng dụng của quốc gia đủ lớn và phù hợp)" - vị chuyên gia này khẳng định.

Với các chi phí xây dựng lớn, ông Hân cũng gợi ý một số giải pháp nhằm tối ưu hóa chi phí triển khai hạ tầng 5G tại Việt Nam. Cụ thể, chia sẻ hạ tầng viễn thông giữa các nhà mạng; lộ trình triển khai hiệu quả, ưu tiên trọng điểm.

Để tối ưu vốn đầu tư, Việt Nam nên triển khai 5G theo lộ trình từng bước, làm đến đâu chắc đến đó. Giai đoạn đầu, nên tập trung phủ sóng 5G tại các khu vực có nhu cầu cao và tiềm năng sinh lợi lớn như: Trung tâm các thành phố, khu công nghiệp, khu công nghệ cao, trường đại học, bệnh viện lớn, sân bay...

Ông Đoàn Quang Hoan, Phó Chủ tịch Hội Vô tuyến điện tử Việt Nam, nhận định, 5G là công nghệ di động phát triển nhanh nhất thế giới tính đến hiện tại. Tuy nhiên, hiện tất cả nhà mạng đều bối rối trước câu chuyện kiếm tiền từ 5G. Đầu tư là câu chuyện rất phức tạp. Với 4G trở xuống, tỷ lệ đầu tư của nhà mạng/xã hội là 40/60 thì 5G tỷ lệ còn khó khăn hơn. Kỳ vọng của 5G là vào IoT, B2B mà chi phí đầu tư cực lớn.

Ông Hồ Anh Thắng - Giám đốc Giải pháp tự động hóa Công ty Cổ phần TNtech - cho rằng, 5G mang lại giá trị rất lớn cho doanh nghiệp áp dụng. Tuy nhiên, có những thách thức như: Việc triển khai hạ tầng 5G chi phí lớn nhưng các doanh nghiệp yêu cầu chi phí đầu tư hợp lý, nếu không sẽ đội chi phí sản xuất lên cao.

Theo chia sẻ của một doanh nghiệp lớn trong ngành viễn thông, cơ sở hạ tầng chưa theo kịp công nghệ 5G. Đồng thời, muốn phủ sóng 5G thì số lượng trạm phải rất lớn, phải tầm vài trăm nghìn trạm mới phủ sóng 5G hết Việt Nam. Trung Quốc hiện có 4-5 triệu trạm 5G, Việt Nam cũng cần khoảng 1/10 so với họ. Số tiền đầu tư cũng lớn, 1 trạm 5G = 3, 4 trạm 4G. Trong khi đó, mức độ hiểu biết, chấp nhận 5G ở xã hội Việt Nam còn thấp.

Mặc dù, cơ hội của 5G với nhà máy thông minh sẽ rất lớn. Song nhận thức của các doanh nghiệp về nhà máy thông minh cũng còn thấp. 5G chỉ là công nghệ kết nối, còn nhà máy cần cả một dự án chuyển đổi số. Để làm điều đó, phải có sự đầu tư.