Phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trên lĩnh vực công thương có nhiều chuyển biến

Phải tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Hợp tác xã (HTX) và các luật khác có liên quan, bảo đảm HTX là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, do các thành viên tự nguyện thành lập nhằm tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên, trên cơ sở bình đẳng, dân chủ và cùng có lợi.

Theo số liệu thống kê của Sở Công Thương Bình Thuận, đến cuối năm 2018 trên địa bàn tỉnh có 03 HTX Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp, tổng vốn hoạt động là 3 tỷ đồng, tổng thu nhập người lao động khoảng 36 triệu đồng/ người/ năm; trong đó 02 HTX ngừng hoạt động, chờ giải thể; có 02 HTX Thương mại với 29 thành viên, tổng vốn hoạt động là 510 triệu đồng, tổng thu nhập người lao động khoảng 38 triệu đồng/người/năm.

Luật HTX 2012 ra đời và có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 đã làm thay đổi nhận thức của một số người về mô hình HTX kiểu mới. Nhằm hỗ trợ kinh tế tập thể phát triển, ngày 15/12/2014 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2261/QĐ-TTg về việc phê duyệt chương trình hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2015 - 2020. Tuy nhiên, trên địa bàn tỉnh, số lượng HTX ngành phụ trách được hưởng các chính sách hỗ trợ phát triển theo Quyết định này không đáng kể. Nguyên nhân, do đa phần các HTX có quy mô nhỏ lẻ, vốn kinh doanh thấp, tính liên kết chưa cao, trình độ quản lý điều hành của đội ngũ cán bộ HTX còn hạn chế đã dẫn đến việc không đủ điều kiện để thụ hưởng các chính sách hỗ trợ của nhà nước.

Từ khi có Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2002 của Trung ương, Nghị quyết 12-NQ/TU của Tỉnh ủy, Chương trình hành động của UBND tỉnh; công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn các chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển kinh tế hợp tác trong việc đổi mới, phát triển HTX được quan tâm thực hiện qua đó đã nâng cao nhận thức của các thành viên về kinh tế hợp tác, HTX và vận động phát triển các loại hình kinh tế hợp tác khá tích cực; đến nay, hầu hết các HTX trong ngành đã chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Tuy còn ở mức độ khác nhau nhưng các HTX đã chủ động vươn lên, thực sự trở thành chỗ dựa tin cậy cho thành viên, góp phần quan trọng trong công cuộc xóa đói giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Nhiều chính sách hỗ trợ Hợp tác xã

Trong những năm qua, Sở Công Thương Bình Thuận đã hỗ trợ các HTX trong ứng dụng máy móc thiết bị sản xuất, học tập trao đổi kinh nghiệm về mô hình sản xuất cụ thể:

Hỗ trợ HTX Phan Long ứng dụng máy móc thiết bị sản xuất thanh long sấy khô với kinh phí 50 triệu đồng, in tập gấp giới thiệu quảng bá sản phẩm thanh long sấy khô với kinh phí 23 triệu đồng; HTX thanh long Hàm Đức ứng dụng máy móc thiết bị chế biến rượu vang thanh long với kinh phí 100 triệu đồng thông qua nguồn kinh phí từ Chương trình Khuyến công địa phương.

Tổ chức cho các HTX và Phòng Kinh tế hạ tầng đi tham quan học tập kinh nghiệm mô hình HTX đầu tư, quản lý khai thác kinh doanh chợ tại Đồng Nai năm; hỗ trợ các HTX thanh long tham dự Hội nghị “Tập huấn xây dựng nhà đóng gói thanh long theo tiêu chuẩn “VietGap” để hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm xuất khẩu của Tỉnh

Ngoài ra, đã hướng dẫn HTX thanh long Hàm Hiệp đầu tư nâng cấp, quản lý khai thác chợ Hiệp Phú, xã Hàm Hiệp, Hàm Thuận Bắc; tổ chức đoàn tham quan HTX chợ tại Đồng Nai; vận động 02 HTX (HTX thanh long Hàm Đức và HTX thanh long Phan Long) tham gia bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh và hỗ trợ đưa sản phẩm của HTX Phan Long tham gia trưng bày tại Hội chợ triển lãm bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực tại Bình Dương.

Bên cạnh đó, nhằm tạo điều kiện, hỗ trợ kết nối giới thiệu đưa các sản phẩm của các HTX thuộc lĩnh vực của ngành và HTX nông nghiệp, liên kết hợp tác, mở rộng thị trường đưa sản phẩm ra các thị trường trong nước và ngoài nước, Sở Công Thương đã chủ trì, phối hợp các ngành liên quan tham mưu UBND tỉnh phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị xúc tiến tiêu thụ thanh long tại tỉnh với hơn 150 doanh nghiệp, HTX trong và ngoài nước tham dự; hỗ trợ các HTX tham gia đưa sản phẩm giới thiệu, quảng bá tại Hội nghị hợp tác ngành Công Thương và chương trình kết nối cung cầu hàng hóa giữa các doanh nghiệp 20 tỉnh khu vực phía Nam, 03 tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Lâm Đồng hàng năm; hỗ trợ cho các HTX tham gia xúc tiến thương mại tại Dubai, Ấn Độ, Trung Quốc…; tổ chức kết nối giao thương giữa doanh nghiệp tỉnh Bình Thuận và An Giang; Hội chợ triển lãm Công – Thương vùng kinh tế Đông Nam bộ - Tây Ninh, Hội chợ triển lãm hưởng ứng tháng Khuyến mại TP. Hồ Chí Minh, Hội chợ Thương mại Quốc tế Việt Nam lần thứ 26, Hội chợ Thương mại biên giới Việt – Trung Hà Khẩu; hỗ trợ tham gia kết nối cung cầu hàng hóa tại Bà Rịa – Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh và Bình Thuận,… thu hút sự tham gia của nhiều HTX trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ các HTX thanh long trong tỉnh kết nối với chợ đầu mối Thủ Đức (trong Chương trình liên kết cung cầu hàng hóa giữa tỉnh Bình Thuận với TP. Hồ Chí Minh và Vùng Đông Nam bộ), kết nối thị trường Hà Nội.

Đến nay, Sở Công Thương phối hợp với Liên minh HTX và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức cho 06 HTX tham gia Hội chợ hàng nông sản, tiểu thủ công nghiệp của các HTX, doanh nghiệp do Liên minh HTX Việt Nam tổ chức.

Vẫn còn đó những hạn chế

Nhìn chung, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động của các HTX thuộc lĩnh vực của ngành Công Thương được tập trung triển khai đầy đủ, sâu sát cơ sở và kịp thời hướng dẫn, tư vấn cho các HTX chuyển đổi theo luật định. Đối với các HTX hoạt động không hiệu quả, ngưng hoạt động, Sở Công thương đã làm việc và hướng dẫn các thủ tục giải thể theo quy định.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng khó khăn những năm gần đây, hầu hết các HTX thuộc ngành Công thương gặp khó khăn về tìm kiếm đầu ra. Một số khác hoạt động khá ổn định nhưng gặp khó khăn trong việc đầu tư nguồn vốn để mua sắm, đầu tư trang thiết bị máy móc và nguyên vật liệu đầu vào nhưng không thể tiếp cận vốn vay và huy động thêm vốn đóng góp rất hạn chế, không phát triển mạnh lên được nên hoạt động cầm chừng hoặc thu hẹp hoạt động sản xuất.

Việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đối với khu vực kinh tế tập thể chỉ mới tập trung ở công tác tuyên truyền, phổ biến, chưa tập trung vào việc tổ chức thực hiện các chính sách đến từng ngành nghề HTX; chưa nắm bắt hết những thực tế khó khăn của HTX để tham mưu, đề xuất những giải pháp giúp các HTX tháo gỡ khó khăn. Đã thực hiện các chính sách ưu đãi về tín dụng Nhà nước đối với thành phần kinh tế HTX, nhưng còn nhiều rào cản, nên hầu hết các HTX khó tiếp cận nguồn vốn này, chưa tạo động lực và khuyến khích kinh tế tập thể phát triển

Có thể nói, nguyên nhân chính của những tồn tại, hạn chế này là do các chính sách khuyến khích ưu đãi đối với HTX chưa được triển khai và áp dụng kịp thời, đầy đủ nên đã thiếu sự khích lệ, động viên, hỗ trợ thúc đẩy phát triển Hợp tác xã.

Việc vận động thành lập nhiều HTX để đủ tiêu chí xét đánh giá đạt chuẩn nông thôn mới tại các địa phương không dựa trên nhu cầu thực tiễn của người dân, không đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, dẫn đến nhiều HTX sau khi thành lập không hoạt động, chỉ tồn tại hình thức.

Đội ngũ cán bộ công chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về kinh tế tập thể còn thiếu về số lượng chủ yếu là kiêm nhiệm nên chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.