Phát triển năng lượng tái tạo: Cần xây dựng hệ sinh thái

Mặt tích cực vẫn nhiều hơn hạn chế

Ninh Thuận là một trong những địa phương có tiềm năng lợi thế về phát triển năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời), đây cũng là địa bàn có nhiều dự án năng lượng tái tạo, địa phương này cũng đã chứng kiến ​​nhiều thay đổi và cải thiện tích cực về đời sống.

Các chuyên gia cho rằng điều quan trọng là phải tổ chức được một hệ sinh thái giao dịch năng lượng tái tạo

Tại tọa đàm “Châu Á: Châu lục năng lượng tái tạo” diễn ra mới đây, ông Phan Tấn Cảnh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết, phát triển các dự án năng lượng không những phát huy hiệu quả sử dụng đất và nâng cao giá trị sử dụng đất đối với diện tích đất khô cằn, hoang hóa, sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả, không có điều kiện để phát triển nông nghiệp; giảm phát thải khí nhà kính với tỷ lệ giảm phát thải 97,9% so với sử dụng điện truyền thống (điện than) mà còn tạo động lực lan tỏa để phát triển các ngành khác như: thị trường bất động sản, công nghiệp xây dựng, thương mại, dịch vụ của tỉnh.

Hầu hết các dự án năng lượng tái tạo đóng góp tích cực đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và cũng là một trong ba trụ cột kinh tế (cùng với du lịch và nông nghiệp) đưa Ninh Thuận vào nhóm 5 địa phương có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất cả nước trong 5 năm qua.

Tuy nhiên, theo ông Phan Tấn Cảnh, tốc độ phát triển nhanh chóng của nhiều dự án năng lượng tái tạo tại Ninh Thuận cũng gây ra những tác động tiêu cực. Theo đó, số lượng dự án phát triển nhanh trong thời gian ngắn dẫn đến tình trạng các tuyến đường vận chuyển tại khu vực tập trung các dự án bị xuống cấp, tình trạng khói bụi do xe vận chuyển trang thiết bị làm ảnh hưởng đến môi trường và đời sống nhân dân. Tình trạng mặt trời mái nhà dưới 01MW kết hợp làm trang trại phát triển nhanh làm quá tải lưới điện truyền tải.

Đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc giảm phát thải carbon, ông Hideki Minamikawa - Giám đốc Trung tâm Vệ sinh môi trường Nhật Bản đồng thời là Giám đốc Công ty RENOVA - cho biết, những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu đã nhận được sự hoan nghênh của quốc tế.

Chia sẻ kinh nghiệm từ Nhật Bản, ông Hideki Minamikawa cho hay, Nhật Bản đã có một số chính sách nhằm tăng cường năng lượng từ các nguồn năng lượng sạch, gồm năng lượng mặt trời, năng lượng gió, thuỷ điện và điện sinh khối. Tuy nhiên, sự phát triển của năng lượng tái tạo hiện tại của Nhật Bản vẫn chưa đủ và tồn tại những thách thức liên quan đến lưới điện.

Mặc dù vậy, năng lượng tái tạo vẫn là trụ cột của ngành sản xuất điện ở Nhật Bản, ông Hideki cho biết và lưu ý rằng, năng lượng tái tạo dự kiến ​​sẽ cung cấp tới 38% tổng sản lượng điện của Nhật Bản vào năm 2030.

Chứng kiến ​​cả mặt tích cực và tiêu cực trong phát triển năng lượng sạch ở khu vực, đồng thời cho biết thêm rằng “mặt tích cực vẫn nhiều hơn tiêu cực”, ông Frank Phuan - Giám đốc điều hành của Công ty SUNSEAP Group Pte có trụ sở tại Singapore đã nhấn mạnh sự phát triển của điện mặt trời nổi tại các đập thủy điện cũng như việc triển khai nông nghiệp tích hợp với sử dụng năng lượng mặt trời, đặc biệt là ở các thị trường Trung Quốc đại lục và Đài Loan.

Trong khi đó, ông Anil Sood, Chủ tịch Tổ chức phi lợi nhuận Chetna của Ấn Độ, bày tỏ lo ngại về tác động kinh tế của tình trạng quá tải mạng lưới truyền tải và hậu quả môi trường nếu một số lượng lớn pin mặt trời cũ không được xử lý đúng cách.

Xây dựng hệ sinh thái giao dịch năng lượng tái tạo - Yếu tố quan trọng

Theo các chuyên gia, châu Á là châu lục tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới và cũng là châu lục có mức tiêu thụ năng lượng cao nhất toàn cầu. Nhu cầu về năng lượng trong khu vực vẫn đang tiếp tục tăng lên do quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh chóng.

Châu Á cũng là khu vực có tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo cùng với kiến thức và chuyên môn đáng kể về năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, tỷ lệ đóng góp của năng lượng tái tạo để đáp ứng nhu cầu phát triển vẫn còn thấp so với các loại năng lượng truyền thống.

Vì vậy, cùng với quá trình chuyển đổi mô hình kinh tế, chuyển đổi năng lượng đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050.

Ông Harald Link - Chủ tịch B. Grimm Power Pcl của Thái Lan cho biết, sự phát triển mạnh của năng lượng sạch thúc đẩy sự đổi mới và điều này mang tới nhiều tri thức và mô hình để các nước châu Á học hỏi.

“Năng lượng tái tạo thực sự là tiêu chuẩn mới hiện nay. Bất cứ nơi nào bạn đến, mọi người đều quan tâm đến năng lượng tái tạo mọi loại hình, cho dù đó là gió, nước, mặt trời, nhiên liệu sinh học, hay thậm chí cả sóng. Hiện nay có rất nhiều đổi mới và sáng tạo đang diễn ra, chúng ta có thể xem xét mô hình phát triển năng lượng tái tạo thông qua trao đổi ngang hàng giữa những hộ sản xuất ở các quốc gia châu Âu. Việc phát triển năng lượng tái tạo cần có những quy định tốt. Điều quan trọng là phải tổ chức được một hệ sinh thái giao dịch năng lượng tái tạo”, ông Harald Link chia sẻ.

Để phát huy tiềm năng về năng lượng tái tạo cũng như thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng từ hóa thạch sang năng lượng tái tạo, Bộ Tài Nguyên và Môi trường cho rằng, năng lượng tái tạo cần phải trở thành hàng hóa công cộng, phục vụ tất cả mọi người dân và mọi người dân đều có thể tiếp cận được và hưởng lợi.

Bên cạnh đó, cần thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong việc gỡ bỏ các rào cản, bao gồm các rào cản về quyền sở hữu trí tuệ, nhằm tăng cường chia sẻ kiến thức và thúc đẩy hợp tác nghiên cứu khoa học, phát triển và chuyển giao công nghệ năng lượng tái tạo từ các nước phát triển cho các nước đang phát triển.

Chính sách có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng. Do đó, cần có cơ chế, chính sách phù hợp ở từng quốc gia để khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo, cũng như thúc đẩy việc chuyển đổi năng lượng, đặc biệt là từ khâu lập quy hoạch, đến cấp phép, quản lý và vận hành dự án phát triển năng lượng tái tạo.

Cần đặt ra các mục tiêu về phát triển năng lượng tái tạo, đạt phát thải ròng bằng “0” và giảm ô nhiễm không khí trở thành tiêu chí để đưa ra quyết định đầu tư, phát triển các dự án năng lượng. Tăng cường đầu tư vào hệ thống truyền tải điện để tối đa hóa lợi ích của việc sản xuất năng lượng gió và mặt trời;…

Bên cạnh nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi năng lượng, phát huy tiềm năng về năng lượng tái tạo, cần triển khai đồng bộ các giải pháp khác như phục hồi hệ sinh thái tự nhiên có sức chống chịu trước biến đổi khí hậu; thúc đẩy kinh tế tuần hoàn để góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng ‘0’...