Phát triển kinh tế miền Trung: Không thể mạnh ai nấy làm!

Toàn cảnh hội thảo

Diễn đàn có sự tham dự của 10 địa phương Vùng Duyên hải miền Trung cùng 500 doanh nghiệp trong vùng dưới sự chủ trì của Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ.

Từ những gợi mở của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ...

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá cao sự nỗ lực của Ban Chỉ đạo điều phối liên kết vùng miền Trung cũng như những kết quả đã đạt được. “Câu chuyện này là chủ đề thời sự không chỉ ở nước ta mà ở các nước trên thế giới. Không thể nào phát triển nền kinh tế của Việt Nam mà mô hình phát triển của 63 tỉnh giống nhau. Đó là sự cần thiết để có các liên kết vùng. Chủ trương của Đảng, Nhà nước đến nay đã có cái gì và còn thiếu cái gì?” - Phó Thủ tướng gợi mở.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu chỉ đạo

Phó Thủ tướng nhấn mạnh về động lực của vấn đề liên kết và lý giải, trước hết phải tính đến lợi ích kinh tế; rồi, tập trung xác định thế nào là động lực của liên kết.

“Phải chăng các địa phương khi tham gia vào liên kết vùng thì tiềm năng và lợi thế so sánh của các vùng, địa phương được tôn trọng và được phát huy. Việc này là vì lợi ích chung của cả vùng, cao hơn là lợi ích chung của cả nước. Vấn đề phân bổ nguồn lực và phân chia lợi ích, tính toán phân chia địa phương như thế nào. Cơ chế của chúng ta nếu ngân sách vẫn để như cũ thì sẽ khó mà phát huy được, phải điều chỉnh dần cơ chế xây dựng, quyết định ngân sách của cả nước. Phân bổ ngân sách hiện nay thuần túy theo từng tỉnh nên vẫn còn bất cập. Phải có thể chế kinh tế vùng phù hợp, đối với vùng động lực phải có thể chế tương ứng, động lực để phát huy vai trò đầu tàu. Đánh giá những kết quả đã đạt được từ diễn đàn lần thứ nhất đến nay, ngoài sự hỗ trợ của chính phủ và trung ương, thì nội lực của các tỉnh miền Trung là rất lớn. Duy nhất trong cả nước hiện nay chỉ có miền Trung mới làm được việc liên kết với nhau một cách tự nguyện và đã có những kết quả cụ thể” - Phó Thủ tướng nhìn nhận.

Phó Thủ tướng đặt câu hỏi: Việc đánh giá tiềm năng lợi thế cơ hội thách thức của miền Trung trong thời đại mới, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, kể cả đánh giá trục Bắc Nam và Đông Tây hoạt động như thế nào cho phù hợp phát triển kinh tế vùng?

“Miền Trung là dải dài nhưng rất hẹp mà không phát triển được tuyến hành lang kinh tế Đông Tây là rất hạn chế. Nếu kinh tế biển là trọng điểm của cả nước thì miền Trung là trọng điểm của trọng điểm. Thể chế về vùng miền như thế nào? Chúng ta không có chính quyền vùng, nhưng muốn phát triển phải có liên kết, muốn liên kết phải có 1 giàn nhạc, trong giàn nhạc phải có 1 nhạc trưởng” - Phó Thủ tướng lưu ý.

... Đến ý kiến chuyên gia kinh tế

Tại diễn đàn, PGS. TS Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho rằng, 6 năm qua, Vùng Duyên hải miền Trung đã làm được nhiều việc mà nơi khác không làm được. Kỳ vọng liên kết miền Trung là rất lớn, nhưng đến nay, kết quả đạt được chưa như mong đợi. Đơn giản nhất là thu nhập bình quân của vùng vẫn thấp hơn cả nước; trình độ cơ bản về cấu trúc ngành của miền Trung vẫn chưa được cải thiện; năng lực mới được phát hiện như du lịch, năng lực mới được tạo lập như khu công nghiệp tận dụng khai thác còn yếu, chậm… Đây là những điểm rất yếu của miền Trung.

“Tiềm năng lợi thế của các tỉnh miền Trung giống nhau, cấu trúc liên kết vùng hàng dọc, nguồn lực có hạn. Đấy là cơ sở làm cho khả năng xung đột lợi ích lớn hơn khả năng phối hợp lợi ích. Khu vực miền Trung có rất nhiều thế mạnh, nhưng mạnh nhất là “mạnh ai nấy làm” - TS. Trần Đình Thiên thẳng thắn.

Còn TS.Trần Du Lịch -Trưởng nhóm Tư vấn phát triển Vùng Duyên hải miền Trung - thì đặt vấn đề, khu vực miền Trung có hơn 600km bờ biển, tuy nhiên, chức năng chủ yếu chỉ là phục vụ giao thông đơn thuần chứ chưa phục vụ phát triển du lịch.

Để phát triển kinh tế tư nhân - động lực phát triển kinh tế miền Trung bền vững - theo ý kiến khảo sát của hơn 700 đại biểu tham gia diễn đàn, 57% đại biểu cho rằng, môi trường kinh doanh thông thoáng là yếu tố tiên quyết, 23% đại biểu cho rằng, cần thu hút doanh nghiệp tiên phong có năng lực dẫn dắt, có khả năng lan tỏa tốt…

Theo ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI - thời gian qua, Vùng Duyên hải miền Trung đang là khu vực làm tốt nhất yếu tố minh bạch trong 10 chỉ số đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI. “Tuy nhiên khoảng cách về chất lượng điều hành giữa các địa phương trong khu vực chưa thực sự đồng đều. Việc đẩy mạnh chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường liên kết vùng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách hành chính là giải pháp quan trọng để phát triển đều” - ông Đậu Anh Tuấn nói.

Ông Tuấn cho biết thêm, vùng còn nhiều hạn chế như gánh nặng về chi phí thực hiện thủ tục hành chính còn cao, dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp chưa hướng tới đối tượng cần “hỗ trợ”, chất lượng lao động chưa tương xứng với tốc độ phát triển của khu vực, phát triển doanh nghiệp bền vững gắn liền với bảo vệ môi trường.

Thứ trưởng Cao Quốc Hưng (giữa) thay mặt Bộ Công Thương tham dự diễn đàn

Để khu vực phát triển đột phá, ông Tuấn đề xuất phải tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp theo hướng cần nhiều năng động và hành động, bên cạnh đó cần tăng cường chia sẻ kinh nghiệm trong khu vực và chính quyền cần lắng nghe doanh nghiệp từ đó đồng hành sát sườn với doanh nghiệp…

Nỗi niềm doanh nghiệp

Các doanh nghiệp cũng nêu ra nhiều ý kiến với mong muốn thúc đẩy việc phát triển kinh tế của vùng. Ông Ngọc Thủy (Tập đoàn Vingroup) cho hay, cần phải đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực như là một ngành công nghiệp mũi nhọn, do đó phải đầu tư vào giáo dục để phát triển phù hợp với thời điểm hiện tại, trong đó đặc biệt chú trọng giáo dục tiếng Anh. Còn ông Hà Giang – Giám đốc Công ty Hà Giang Phước Tường - đề xuất: "Lãnh đạo các tỉnh phải ngồi lại để phá bỏ rào cản. Muốn làm được phải có người đứng đầu”.

Ông Nguyễn Xuân Sơn - Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất - Chế biến - Kinh doanh - Xuất nhập khẩu Hương Quế - thì khảng khái: “Cách đây 4 ngày, Bộ Công Thương công bố cắt giảm phần lớn các thủ tục đang là trở ngại của doanh nghiệp trong quá trình hoạt động. Cảm ơn Bộ Công Thương! Các ngành, các cấp, công chức, viên chức cần thay đổi cách ứng xử khi tiếp xúc với doanh nghiệp, đặc biệt là không phân biệt doanh nghiệp nhà nước doanh nghiệp tư nhân. 10 tỉnh duyên hải nói riêng và các bộ, ngành cần phải học theo Bộ Công Thương, phải xem lại những thủ tục gì không cần thiết, là rào cản, cản đường doanh nghiệp phát triển thì phải nhanh chóng xóa bỏ. Chính phủ nói chung và các tỉnh Duyên hải miền Trung nói riêng cần có rà soát đánh giá lại nguồn lực thực tế của địa phương như nhân lực, tài nguyên đất đai, nên chủ động đưa ra các gói chính sách tạo điều kiện cho khối doanh nghiệp tư nhân phát triển để doanh nghiệp tư nhân thực sự là động lực của phát triển”.

“Muốn phát triển bền vững phải có sự phân công chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng”

Phát biểu kết luận tại diễn đàn, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ bày tỏ tin tưởng sau diễn này, đàn miền Trung sẽ có bước đột phá. Tuy nhiên, con số hơn 1/3 đại biểu bày tỏ nghi ngại thì cần phải nhìn thẳng vấn đề và tìm những giải pháp hữu hiệu nhất để tạo đà cho kinh tế Duyên hải miền Trung phát triển mạnh hơn nữa.

Nhiều doanh nghiệp tham gia diễn đàn cũng bày tỏ nhiều tâm tư, nguyện vọng

Phó Thủ tướng rất tâm đắc phát ngôn ấn tượng nhất của tiến sĩ Trần Đình Thiên là: "Miền Trung có rất nhiều thế mạnh nhưng mạnh nhất là mạnh ai nấy làm” - cho rằng, đây cũng là mấu chốt vấn đề cần có những giải pháp thích hợp.

Theo Phó Thủ tướng, hiện nay còn thiếu việc liên kết vùng và thiếu liên kết địa phương. Đây chính là rào cản rất lớn của Việt Nam để khai thác tiềm năng một cách hiệu quả nhất. Các tỉnh trong vùng có sự hỗ trợ của Trung ương và sự nỗ lực tự thân thì kinh tế xã hội đã có những bước phát triển tích cực. Nhiều nỗ lực nhưng chưa kết nối trực tiếp liên kết vùng, chưa thực sự là chất kết dính các địa phương trong vùng, kinh tế xã hội phát triển chưa tương xứng với tiềm năng…

“Hiện chưa có con số về chuyển dịch cơ cấu kinh tế có tương ứng với chuyển dịch lao động hay không, việc tăng năng suất chuyển dịch ngành còn yếu. Hiện vẫn còn nhiều bất cập, như tính cục bộ còn cao, chưa bền vững, còn chồng chéo, có biểu hiện cạnh tranh chưa lành mạnh giữa các địa phương, chênh lệch trình độ giữa các tỉnh trong vùng, giữa các địa phương trong tỉnh ngày cảng lớn, thiếu cơ chế liên kết. Muốn phát triển bền vững phải có sự phân công chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng, đặc biệt là kinh tế biển” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.