Phát triển du lịch bền vững: Hướng đi tất yếu

Tăng cả lượng và chất

Từ vị trí số 0, du lịch Việt Nam đã trở thành điểm đến hàng đầu trong khu vực và ghi dấu ấn trên bản đồ du lịch thế giới. Sự tăng trưởng vượt bậc thể hiện rõ nét trong giai đoạn từ năm 2015 - 2019, lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đã tăng gần gấp đôi, tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 25%/năm. Với tốc độ tăng trưởng này, Tổ chức Du lịch thế giới đánh giá, Việt Nam đang thuộc nhóm có tốc độ tăng trưởng du lịch cao hàng đầu thế giới.

Phát triển du lịch bền vững sẽ mang lại cơ hội phục hồi sớm cho ngành

Bên cạnh đó, đóng góp của du lịch vào GDP cũng tăng từ 6,3% năm 2015 lên 9,2% năm 2019; năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam liên tục được cải thiện trong bảng xếp hạng của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), xếp hạng 63/140 nền kinh tế... Việt Nam được vinh danh với nhiều danh hiệu danh giá, giải thưởng du lịch toàn cầu như: Điểm đến Golf tốt nhất thế giới 2019; điểm đến di sản hàng đầu thế giới 2019; điểm đến hàng đầu châu Á trong hai năm liên tiếp; điểm đến thành phố văn hóa hàng đầu thế giới, dành cho thành phố Hội An; điểm đến thành phố hàng đầu thế giới, dành cho thành phố Hà Nội; điểm đến du lịch ẩm thực hàng đầu thế giới...

Những kết quả và giải thưởng đó không phải là tất cả, nhưng đã thể hiện được bước phát triển của ngành du lịch Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và phát triển.

Cần hoàn thiện hơn

Dù đã thành công và năng lực cạnh tranh được cải thiện. Tuy nhiên, theo phân tích của Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Tổng cục Du lịch Việt Nam, ngành công nghiệp không khói nước nhà vẫn đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức.

Cụ thể, trong Báo cáo năng lực cạnh tranh du lịch toàn cầu 2019 của WEF cho thấy, một số chỉ số của du lịch Việt Nam năm qua tăng hạng thì các nước trong khối ASEAN cũng tăng, như: Chỉ số môi trường kinh doanh: Việt Nam xếp thứ 5, tăng 1 bậc trong khi Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines, Campuchia cũng tăng hạng. Chỉ số mức độ mở cửa đối với quốc tế: Việt Nam xếp thứ 5, tăng 15 bậc trong khi Malaysia tăng 25 bậc. Chỉ số mức độ ưu tiên cho ngành du lịch Việt Nam tăng 1 bậc nhưng xếp thứ 8 (cuối bảng xếp hạng các nước ASEAN)...

Trong khi đó, một số chỉ số của du lịch Việt Nam tụt hạng thì các nước trong khối ASEAN lại tăng, đơn cử như: Chỉ số nhân lực và thị trường lao động: Việt Nam xếp thứ 6, tụt 10 bậc trong khi các nước ASEAN đều tăng hạng, ngoại trừ Lào tụt hạng 2 bậc và Singapore giữ nguyên hạng. Chỉ số y tế và vệ sinh: Việt Nam xếp thứ 3, tụt 9 bậc trong khi tất cả các nước ASEAN đều tăng hạng, ngoại trừ Philippines tụt hạng 2 bậc. Rất nhiều chỉ số năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam bị các nước trong khối ASEAN bỏ xa khoảng cách về thứ hạng.

Bên cạnh đó, không ít chỉ số năng lực cạnh tranh du lịch Việt Nam có thứ hạng rất thấp, như chỉ số môi trường bền vững, chỉ số hạ tầng dịch vụ du lịch, chỉ số mức độ ưu tiên cho ngành du lịch... Tất cả các chỉ số năng lực cạnh tranh của Việt Nam đều xếp hạng trên 20, không có chỉ số xếp hạng nào trong tốp 10.

Những con số thống kê và phân tích trên cho thấy, phát triển du lịch Việt Nam thời gian qua còn bộc lộ nhiều bất cập: Khả năng khai thác tài nguyên, phát triển sản phẩm du lịch còn hạn chế, yếu kém, chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh vốn có; sản phẩm du lịch chưa thực sự hấp dẫn và có sự khác biệt; phát triển thị trường chưa được chú trọng đúng mức, vẫn bị lệ thuộc vào một số thị trường nguồn; năng lực cạnh tranh tuy được cải thiện đáng kể nhưng chưa cao, còn thua kém nhiều quốc gia trong khối ASEAN; nguồn nhân lực du lịch vừa thiếu vừa yếu...

Vì vậy, việc Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch hệ thống du lịch thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045, được chuyên nhận định sẽ mang lại cơ hội phục hồi, cũng như phát triển dài hơi cho lĩnh vực này, trước các biến động khó lường của kinh tế - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh có nguy cơ bùng phát trên toàn cầu.

Theo ông Michael Croft, Trưởng đại diện Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) tại Việt Nam, UNESCO coi trọng tâm ưu tiên chính của phát triển du lịch bền vững là quan tâm đến việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị của các di sản văn hóa tại Việt Nam. Phát triển du lịch bền vững là đầu tư vào phát triển cộng đồng địa phương, phát triển văn hóa địa phương. Những yếu tố này không thể bị mai một khi chúng ta xây dựng các chiến lược phát triển bền vững.