Phát hiện nhiều vi phạm nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng

Gian dối mục đích nhập khẩu để thu lợi bất chính

Theo Cục Hải quan, ngày 19/4/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 18/2019/QĐ - TTg  quy định về nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng, trong đó quy định chỉ cho phép nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng để phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Để triển khai quyết định trên, Tổng cục Hải quan, nay là Cục Hải quan đã ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo, hướng dẫn Chi cục Hải quan khu vực về hồ sơ, trình tự, thủ tục hải quan từ các khâu: Tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra chi tiết hồ sơ, thực tế hàng hóa, đưa hàng về bảo quản; thu thập thông tin, đánh giá rủi ro xem xét kiểm tra sau thông quan đối với doanh nghiệp nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng với mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhập khẩu nhưng vẫn phải kiểm tra, kiểm soát việc nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng của các doanh nghiệp theo đúng quy định của Thủ tướng Chính phủ.

Cục Hải quan cho biết, năm 2025, qua công tác thu thập thông tin, nắm tình hình địa bàn nhận thấy hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng phục vụ trực tiếp sản xuất của doanh nghiệp trong nước tiềm ẩn nhiều rủi ro vi phạm. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Cục Hải quan, Chi cục Điều tra chống buôn lậu tiến hành kiểm tra, xác minh tại một số doanh nghiệp nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng phục vụ trực tiếp sản xuất của doanh nghiệp trong nước. Kết quả đã phát hiện những vi phạm nghiêm trọng trong hoạt động nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng. Cụ thể như: Doanh nghiệp không có nhà xưởng để sản xuất, không có hoạt động sản xuất nhưng bằng các thủ đoạn hợp thức hóa hồ sơ nhập khẩu thông qua việc khai gian dối về mục đích nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng trên tờ khai hải quan; gian dối khi có văn bản cam kết với cơ quan hải quan nơi đăng ký tờ khai về mục đích nhập khẩu máy móc để phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp hoặc lập khống các hợp đồng ủy thác nhập khẩu để xuất trình, nộp cho cơ quan hải quan nhằm được thông quan hàng hóa, khi nhập khẩu về đã bán thương mại trong nước nhằm thu lợi bất chính.

Tăng cường kiểm tra, xử lý

Qua công tác điều tra, Chi Cục Điều tra chống buôn lậu đã phát hiện 01 doanh nghiệp từ năm 2021 đến 2025  đã mở 19 tờ khai nhập khẩu 325 máy móc đã qua sử dụng (máy cắt kim loại/máy cắt dây kim loại bằng tia lửa điện, máy đục lỗ bằng phương pháp phóng điện, máy xung điện cắt kim loại, máy khoan CNC và máy gia công trung tâm CNC), với tổng trị giá khai báo hải quan là trên 18 tỷ đồng. Sau đó bán 235 máy móc đã qua sử dụng cho 140 doanh nghiệp, với tổng trị giá  trên 23 tỷ đồng, thu lợi bất chính trên 8 tỷ đồng.

Tiếp tục mở rộng điều tra, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phát hiện 01 doanh nghiệp trong năm 2025 đã mở 03 tờ khai nhập khẩu 48 máy móc đã qua sử dụng (máy cắt kim loại/máy cắt dây kim loại bằng tia lửa điện, máy đục lỗ bằng phương pháp phóng điện và máy gia công trung tâm CNC), với tổng trị giá khai báo hải quan là 4,4 tỷ đồng. Sau đó, bán 13 máy móc đã qua sử dụng cho 13 doanh nghiệp, với tổng trị giá 1,39 tỷ đồng, thu lợi bất chính gần 600 triệu đồng.

Nhận thấy 02 vụ việc có dấu hiệu của tội phạm, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã trao đổi với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (Vụ 3) để xử lý vụ việc theo quy định của pháp luật. Kết quả đến nay, Chi Cục Điều tra chống buôn lậu đã ban hành 02 Quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội Buôn lậu theo Điều 188 Bộ luật Hình sự năm 2015 liên quan đến 02 doanh nghiệp trên.

Qua vụ việc trên cho thấy, một số doanh nghiệp đã có hành vi lợi dụng chính sách của nhà nước trong việc nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng về để bán thương mại. Điều này không những vi phạm chính sách quản lý hàng hóa nhập khẩu của nhà nước mà còn tạo môi trường kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp kinh doanh máy móc đã qua sử dụng trong nước. Bên cạnh đó, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng nhập khẩu vào Việt Nam còn có thể là những công nghệ đã lạc hậu, không đảm bảo các yêu cầu về công suất, hiệu suất, mức tiêu hao nguyên, vật liệu, năng lượng và không đáp ứng các quy chuẩn an toàn, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật hiện hành. Điều này làm tăng nguy cơ Việt Nam trở thành bãi rác công nghiệp, gây ô nhiễm môi trường…

Thời gian tới, để đảm bảo thực hiện tốt các quy định của pháp luật, tránh việc lợi dụng chính sách quản lý nhà nước trong hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị và dây chuyền đã qua sử dụng để thực hiện các hành vi buôn lậu, Cục Hải quan sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị tăng cường kiểm tra, kiểm soát các khâu đối với doanh nghiệp nhập khẩu máy móc, thiết bị dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng.