Hướng tới trung tâm năng lượng quốc gia
Sau hơn 20 năm hình thành và phát triển, Khu kinh tế Dung Quất đã vươn lên trở thành hạt nhân phát triển công nghiệp của tỉnh Quảng Ngãi và miền Trung.
Theo Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Dung Quất, tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Khu kinh tế Dung Quất có quy mô diện tích 45.332 ha. Đây là khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực bao gồm: Công nghiệp - thương mại - dịch vụ - du lịch - đô thị và nông, lâm, ngư nghiệp.
Trong đó, trọng tâm là công nghiệp lọc hóa dầu, công nghiệp hóa chất và công nghiệp nặng với các ngành chủ đạo: Luyện cán thép, đóng tàu biển và các ngành công nghiệp khác gắn với việc khai thác cảng nước sâu.
Khu kinh tế Dung Quất hiện có 212 dự án đang hoạt động, giải quyết việc làm cho hơn 76.000 lao động, trong đó, lao động người Quảng Ngãi chiếm 89%.
Trong giai đoạn 2010 - 2024, Khu kinh tế Dung Quất đã đóng góp cho ngân sách nhà nước trên 282.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 80% tổng thu ngân sách toàn tỉnh Quảng Ngãi (cũ).
Nhiều dự án trọng điểm đã tạo dấu ấn cho công nghiệp Quảng Ngãi như: Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, Khu liên hợp sản xuất Gang thép Hòa Phát Dung Quất, Doosan Vina, VSIP Quảng Ngãi… Đây là những động lực quan trọng tạo nguồn thu, việc làm và thúc đẩy hình thành hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ, logistics, dịch vụ phụ trợ cho tỉnh.
Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Thanh Mân khẳng định: “Sau sáp nhập, tỉnh Quảng Ngãi xác định sản xuất tại Khu kinh tế Dung Quất giữ vai trò trọng tâm trong phát triển công nghiệp”. Báo cáo chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 chỉ rõ: “Tiếp tục đẩy mạnh phát triển công nghiệp, trọng tâm là công nghiệp nền tảng, thúc đẩy hình thành Trung tâm lọc, hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Khu kinh tế Dung Quất”.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên và lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi trong buổi làm việc tại Khu kinh tế Dung Quất.
Lãnh đạo Bộ Công Thương kiểm tra việc vận hành tại Nhà máy thép Hòa Phát Dung Quất.
Điều này sẽ được cụ thể hóa qua các dự án lớn: Nâng cấp mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2, các dự án Nhà máy điện tuabin khí hỗn hợp Dung Quất I, II, III.
Ông Nguyễn Hải Trường - Phó Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp Quảng Ngãi thông tin: “Trong giai đoạn 2025 - 2030, Khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi sẽ triển khai hàng loạt mục tiêu chiến lược mang tính quốc gia và khu vực, trọng tâm là xây dựng Khu kinh tế Dung Quất trở thành trung tâm lọc hóa dầu, năng lượng, công nghiệp nặng, logistics và dịch vụ - du lịch có tính cạnh tranh cao trong khu vực Đông Nam Á”.
Phát huy lợi thế cạnh tranh
Sau sáp nhập, dư địa phát triển công nghiệp Quảng Ngãi được mở rộng, không chỉ dựa vào Khu kinh tế Dung Quất mà còn nhờ sự phát triển đồng bộ của các khu công nghiệp và hệ thống cụm công nghiệp.
Cảng biển Dung Quất có nhiều lợi thế để phát triển thành cửa ngõ xuất nhập khẩu hàng hóa cho khu vực Tây Nguyên. Với vị trí gần hành lang kinh tế Đông - Tây, luồng nước sâu có thể tiếp nhận tàu có tải trọng lớn, lên đến 200.000 DWT, vùng neo đậu rộng và hệ thống bến chuyên dụng, tổng hợp đang phát triển; cảng Dung Quất đã và đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng khu vực miền Trung - Tây Nguyên.
Phát huy lợi thế cạnh tranh của từng khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp để khai thác tốt dư địa mới của công nghiệp Quảng Ngãi.
Theo ông Nguyễn Hải Trường, tỉnh Quảng Ngãi định hướng sẽ hình thành trung tâm logistics cấp vùng, kết nối cảng biển Dung Quất với sân bay quốc tế Chu Lai (Quảng Nam). Từ đó, xây dựng chuỗi cung ứng liên hoàn, đáp ứng các yêu cầu khắt khe của nhà đầu tư quốc tế.
Sự phát triển đồng bộ giữa cảng biển Dung Quất và sân bay Chu Lai giúp giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút các tập đoàn lớn trong lĩnh vực công nghiệp, năng lượng, xuất nhập khẩu đến đầu tư tại khu vực Dung Quất - Chu Lai - Tây Nguyên.
Ngoài Dung Quất, Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Bờ Y (tiếp giáp Lào, Campuchia) cũng được định hướng trở thành trung tâm kinh tế của tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia. Đây sẽ là cửa ngõ giao thương, trung tâm dịch vụ logistics và đầu tư xuyên biên giới, dự kiến mỗi năm đạt khoảng 330.000 lượt phương tiện, hành khách qua lại và kim ngạch xuất khẩu 1,8 tỷ USD.
Song song với đó, hệ thống cụm công nghiệp trên địa bàn cũng đóng vai trò quan trọng trong phát triển công nghiệp nông thôn. Một số cụm công nghiệp hoạt động hiệu quả như Quán Lát, Thạch Trụ, La Hà với tỷ lệ lấp đầy 90 - 95%, thu hút hàng trăm dự án và giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động nông thôn.
Các cụm công nghiệp giải quyết hàng nghìn việc làm cho lao động nông thôn.
Theo Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi, các cụm công nghiệp giúp giảm áp lực đô thị, tạo việc làm tại chỗ cho người dân nông thôn, đồng thời khai thác tiềm năng nguyên liệu địa phương”. Đây chính là “mắt xích” bổ trợ, giúp lan tỏa lợi ích công nghiệp tới khu vực nông thôn và góp phần cân bằng phát triển giữa vùng ven biển - miền núi.
Như vậy, mỗi khu vực công nghiệp đều có thế mạnh riêng: Dung Quất về công nghiệp nặng, lọc hóa dầu, năng lượng; Bờ Y về thương mại biên giới và logistics xuyên quốc gia; cụm công nghiệp về công nghiệp chế biến, tạo việc làm tại chỗ.
Hình thành các chuỗi giá trị
Điểm mấu chốt trong phát triển công nghiệp Quảng Ngãi sau sáp nhập là phát huy được thế mạnh riêng lẻ nhưng vẫn thúc đẩy liên kết để tạo chuỗi giá trị khép kín.
Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi đánh giá, tỉnh Quảng Ngãi mới được nới rộng thêm dư địa phát triển kinh tế, đặc biệt là thúc đẩy liên kết vùng, gắn với xây dựng chuỗi giá trị toàn diện. Qua đó, mở ra cơ hội kết nối giữa vùng nguyên liệu Tây Nguyên và công nghiệp chế biến ven biển.
Tỉnh Quảng Ngãi sẽ chú trọng thu hút các dự án sản xuất công nghiệp chế biến nông, lâm sản.
Để tiếp tục phát huy lợi thế và hiệu quả của mô hình phát triển này, Sở Công Thương định hướng trong thời gian tới, sẽ ưu tiên tập trung tổ chức lại vùng nguyên liệu, hình thành các vùng sản xuất tập trung phục vụ công nghiệp chế biến sâu; ưu tiên phát triển nông nghiệp hữu cơ, lâm nghiệp và dược liệu (sâm Ngọc Linh, cao su, cà phê, sắn, cây ăn quả, rau, hoa xứ lạnh). Đây sẽ là nguồn nguyên liệu chủ lực để các khu công nghiệp, cụm công nghiệp phía Đông phát triển công nghiệp chế biến quy mô lớn.
Tỉnh cũng chú trọng khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ hiện đại, đổi mới sáng tạo, đầu tư chế biến sâu để nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu. Tăng cường kết nối doanh nghiệp chế biến phía Đông Quảng Ngãi với các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác và hộ dân khu vực phía Tây Quảng Ngãi, hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất nguyên liệu - chế biến - tiêu thụ, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu. Từ đó, thúc đẩy cả hai khu vực cùng phát triển.
Đặc biệt, thúc đẩy mối liên kết giữa Khu kinh tế Dung Quất, Khu kinh tế cửa khẩu Bờ Y với Khu kinh tế mở Chu Lai để hình thành trung tâm công nghiệp trọng điểm của khu vực và cả nước.
Thu hút đầu tư hạ tầng kỹ thuật các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trong quy hoạch với hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, chất lượng, chuẩn bị các điều kiện thuận lợi nhằm thu hút các dự án sản xuất công nghiệp chế biến nông, lâm, sản.
“Sở Công Thương kỳ vọng sẽ hình thành một chuỗi liên kết vùng nguyên liệu và công nghiệp chế biến bền vững, quy mô lớn, khai thác tối đa lợi thế của cả vùng nguyên liệu Tây Nguyên và công nghiệp chế biến ven biển, giúp nâng cao năng lực, gia tăng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường và nâng cao thu nhập cho người dân của hai khu vực, đóng góp cho tăng trưởng kinh tế - xã hội của tỉnh”, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Thanh Mân nói.
