OCOP Ninh Bình: Phát huy tiềm năng, bứt phá với hành trình số hóa

Sáp nhập không chỉ là thay đổi về đơn vị hành chính, mà còn là mốc khởi đầu cho những chính sách liên vùng, từng bước đưa sản phẩm của từng địa phương tiến gần hơn với người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

Từ đặc sản địa phương đến thương hiệu OCOP

Sau sáp nhập, Ninh Bình trở thành tỉnh có quy mô lớn, với diện tích gần 4.000 km² và dân số trên 4,4 triệu người. Hiện tỉnh sở hữu 980 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, chiếm khoảng 6% tổng số sản phẩm OCOP toàn quốc. Đây là nền tảng vững chắc để phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao chuỗi giá trị và khẳng định thương hiệu địa phương.

Tính đến tháng 8/2025, toàn tỉnh có 980 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó nhóm thực phẩm chiếm gần 80%. Cơ cấu xếp hạng gồm: 3 sản phẩm đạt 5 sao, 1 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 152 sản phẩm đạt 4 sao và 824 sản phẩm đạt 3 sao, thuộc 524 chủ thể OCOP (144 doanh nghiệp chiếm 27,5%; 129 hợp tác xã chiếm 24,6%; 251 tổ hợp tác và hộ kinh doanh chiếm 47,9%).

Với quy mô dân số và diện tích tăng lên đáng kể, tỉnh Ninh Bình mới sở hữu tiềm năng lớn để phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững, tận dụng lợi thế vùng miền phong phú về nguyên liệu và nghề truyền thống.

Tại phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình (trước sáp nhập là phường Vị Xuyên, tỉnh Nam Định) tiệm bánh Hương Cúc là một trong những đơn vị tiêu biểu với sản phẩm bánh gai đặc trưng của vùng Thành Nam (Nam Định cũ), đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp huyện.

Chị Trần Thị Minh Cúc, người sáng lập và điều hành cơ sở cho biết: “Chúng tôi bắt đầu mở tiệm bánh từ năm 2017, thời điểm đó chủ yếu bán qua các kênh truyền thống và mối quen. Sau khi được hỗ trợ xây dựng hồ sơ OCOP và đạt chứng nhận, sản phẩm bánh gai của cơ sở dần được biết đến nhiều hơn.

Từ năm 2024 đến nay, được sự hỗ trợ của tỉnh Nam Định, chúng tôi đã bước đầu đưa sản phẩm của địa phương lên nền tảng ocopnamdinh.vn. Đây là một trong những bước tiến quan trọng giúp các sản phẩm có thể mở rộng đầu ra lớn hơn’’.

Mỗi ngày, cơ sở Hương Cúc sản xuất khoảng 200 chiếc bánh gai, doanh thu trung bình đạt 50 triệu đồng/tháng. Hoạt động sản xuất chủ yếu do các thành viên trong gia đình đảm nhiệm, vừa bảo đảm chất lượng, vừa lưu giữ được hương vị truyền thống.

Theo chị Trần Thị Minh Cúc, trong thời gian tới, cơ sở sẽ tập trung nâng cao tiêu chuẩn sản xuất để hướng tới đạt chứng nhận OCOP 4 sao, đồng thời cải tiến bao bì, mẫu mã sản phẩm, góp phần nâng cao giá trị, mở rộng thị trường và quảng bá thương hiệu đặc sản địa phương.

Từ địa bàn Hà Nam sau sáp nhập, cơ sở cá kho Trần Xuân Thực, thuộc xã Nam Lý, tỉnh Ninh Bình (trước là xã Hoà Hậu, huyện Lý Nhân) là thương hiệu nức tiếng với sản phẩm cá kho làng Vũ Đại. Sản phẩm này đã được chứng nhận OCOP 3 sao cấp huyện năm 2024, khẳng định chất lượng và uy tín trên thị trường.

Ông Trần Xuân Thực, chủ cơ sở chia sẻ: “Sau sáp nhập, điều mà chúng tôi quan tâm nhất là làm sao giữ được tên tuổi gắn với vùng đất gốc vì thương hiệu “cá kho Đại Hoàng’’ đã gắn liền với địa danh lịch sử của Hà Nam”.

Hiện nay, cơ sở cá kho của ông Thực chủ yếu sản xuất theo đơn đặt hàng trước và trực tiếp giao cho khách. Vào dịp Tết, sản lượng có thể lên tới khoảng 1.000 niêu cá, mang lại lợi nhuận 600 triệu đồng. Sản phẩm được tiêu thụ chủ yếu qua kênh bán trực tiếp, kết hợp giới thiệu trên mạng xã hội như Facebook, Zalo, song vẫn giữ hình thức giao dịch truyền thống để đảm bảo chất lượng và uy tín.

Việc sáp nhập mở ra thị trường lớn hơn, nhưng ông Thực cho rằng cần có sự đồng bộ trong quản lý thông tin sản phẩm: “Tôi mong muốn tỉnh xây dựng hệ thống OCOP chung, trong đó vẫn giữ tên gọi gắn với địa danh cũ như Đại Hoàng để bảo tồn thương hiệu gốc và giá trị bản sắc”.

Nhưng hành trình đầy tiềm năng từ bánh gai Thành Nam hay cá kho Đại Hoàng chỉ là hai trong số hàng trăm ví dụ tiêu biểu về sự phong phú và đặc sắc của sản phẩm OCOP Ninh Bình mới. Thực tế cho thấy, tỉnh không chỉ mở rộng về địa giới hành chính mà còn được “làm giàu” về bản sắc của các sản phẩm OCOP.

Sự hội tụ của các đặc sản nức tiếng từ 3 tỉnh trước sáp nhập là Hà Nam - Nam Định - Ninh Bình, tạo nên một bức tranh đa dạng về văn hóa ẩm thực và nghề truyền thống. Sau sáp nhập, chính sự đa dạng đó là nguồn lực thúc đẩy tỉnh xây dựng thương hiệu vững chắc, mà không làm lu mờ giá trị vùng miền.

Đó là điều kiện thuận lợi để tỉnh khai thác lợi thế so sánh, xây dựng các cụm sản phẩm đặc trưng theo vùng và nâng tầm thương hiệu OCOP trên cả thị trường trong nước và quốc tế.

Số hoá là chìa khóa cốt lõi

Tuy Ninh Bình mới có những tiềm năng để phát triển thành “siêu tỉnh” OCOP, song không thể phủ nhận, không ít chủ thể vẫn loay hoay trong việc tự triển khai chiến lược để tiếp cận thị trường lớn và ứng dụng chuyển đổi số bài bản. Việc truyền thông thương hiệu và hình ảnh cho sản phẩm cần nhiều chi phí và kỹ năng chuyên môn. Bên cạnh đó, việc thiếu liên kết vùng và hệ thống logistics phù hợp khiến nhiều sản phẩm khó vươn xa.

Cả chị Trần Thị Minh Cúc và ông Trần Xuân Thực đều cho biết, dù sản phẩm được chứng nhận OCOP và có cơ hội mở rộng thị trường, nhưng việc bảo quản đặc sản tươi khi vận chuyển xa, cùng với hạn chế trong ứng dụng thương mại điện tử vẫn là rào cản lớn. Đây là những vấn đề cần sớm tháo gỡ để tiềm năng OCOP của Ninh Bình được phát huy trọn vẹn.

Chia sẻ với Báo Công Thương, ông Lê Hồng Đức, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới tỉnh Ninh Bình cho biết, điều quan trọng nhất là “dùng số hóa để tôn vinh bản sắc”.

Bên cạnh áp dụng chuyển đổi số một cách bài bản, từ khâu quảng bá, xây dựng hình ảnh đến bán hàng trên nền tảng số, tỉnh sẽ phối hợp với các doanh nghiệp vận tải để hình thành chuỗi logistics lạnh và giải pháp bảo quản phù hợp với từng nhóm sản phẩm OCOP. Điều này không chỉ giúp khắc phục hạn chế về thời hạn sử dụng, mà còn mở ra cơ hội đưa sản phẩm tươi đến thị trường xa hơn mà vẫn giữ trọn chất lượng.

Ông cho biết, tỉnh Ninh Bình sẽ tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ năng số hóa sản phẩm kết hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quảng bá sản phẩm, từ đó giúp người dân tự quản lý gian hàng trực tuyến. Bên cạnh đó, tỉnh Ninh Bình cũng đang từng bước đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm đưa sản phẩm OCOP vươn xa hơn tại các thị trường lớn.

Có thể kể đến một số chương trình tiêu biểu như các hội chợ thường niên, thực hiện các gian hàng trưng bày sản phẩm OCOP tại từng địa phương, kết nối với một số hệ thống cửa hàng để mở rộng điểm bán trong và ngoài tỉnh...Đáng chú ý, trong thời gian qua, địa phương đã triển khai các chuyến kết nối cung - cầu với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp phân phối, nhằm đưa sản phẩm đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

Hiện tại, nền tảng số NINHBINHCOOP.vn bước đầu đã kết nối các sản phẩm OCOP trong tỉnh, song mới chỉ bao gồm các sản phẩm từ tỉnh Ninh Bình cũ. Trong khi đó, tỉnh Nam Định trước khi sáp nhập cũng đã có nền tảng OCOP riêng, với hệ thống dữ liệu và giao diện hoạt động ổn định. Còn Hà Nam hiện vẫn chưa có nền tảng tương tự.

Sự khác biệt trong mức độ số hóa giữa ba vùng trước khi sáp nhập đặt ra bài toán vừa tích hợp, vừa trung hòa và vừa mang tính kế thừa. Thay vì xóa bỏ hoàn toàn nền tảng cũ, ông Lê Hồng Đức cho biết, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ xây dựng một trung tâm dữ liệu chung OCOP vùng Ninh Bình mới, có khả năng kết nối và đồng bộ từ các nền tảng cũ như OCOP Nam Định, đồng thời, kết hợp cùng phát triển giao diện người dùng thống nhất trên hệ thống NINHBINHCOOP.vn. Như vậy, vừa không lãng phí nguồn lực sẵn có, vừa giúp người tiêu dùng và nhà phân phối tiếp cận dễ dàng hơn.

Việc đồng bộ dữ liệu, đảm bảo minh bạch nguồn gốc và hỗ trợ quảng bá đặc trưng vùng miền sẽ là chìa khóa để tỉnh Ninh Bình nâng tầm giá trị sản phẩm nông nghiệp OCOP, không chỉ là hàng đặc sản, mà còn là đại diện thương hiệu địa phương trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số toàn diện.

Dự kiến cuối tháng 8/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ tổ chức Tuần hàng giới thiệu sản phẩm nông sản an toàn và sản phẩm OCOP tỉnh Ninh Bình năm 2025, tạo điều kiện để các sản phẩm chất lượng của tỉnh tiếp cận rộng rãi người tiêu dùng. Tiếp đó, trong tháng 9/2025, Cục Xúc tiến thương mại - Bộ Công Thương phối hợp Sở Công Thương Ninh Bình tổ chức Hội chợ Công Thương vùng Đồng bằng sông Hồng - Ninh Bình năm 2025, quy tụ nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã và sản phẩm tiêu biểu của khu vực.