Những thách thức cần hóa giải

Số hóa “vẽ lại” hình ảnh mới trong giao dịch tài chính

Theo thống kê của WorldBank, năm 2015 tại Việt Nam tỷ lệ số đăng ký sử dụng internet trên 100 dân là 48,3%, tỷ lệ số điện thoại trên 100 dân là 147%. Đánh giá của Tổ chức giám sát doanh nghiệp quốc tế BMI 2015 cho thấy Việt Nam là nước có tốc độ tăng trưởng internet khá cao (9/%/năm), xếp hạng 15 trên thế giới. Bên cạnh đó, Việt Nam có 52% dân số dùng internet, tỷ lệ khách hàng của các hệ thống ngân hàng thương mại tại Việt Nam sử dụng dịch vụ ngân hàng số như mobile banking, internet banking chiếm khoảng 44%.

Thông tin tại Hội thảo với chủ đề “Hành lang pháp lý cho ngân hàng số tại Việt Nam” vừa được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức, ông Phạm Tiến Dũng - Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN cho hay, hiện có hơn 80.000 doanh nghiệp tại Việt Nam bán hàng cho Amazon và Alibaba. Thanh toán xuyên biên giới đang hiện hữu và đây sẽ là sự cạnh tranh rất lớn cho các công ty dịch vụ thanh toán trong nước.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cũng chia sẻ rằng, số hóa đang làm thay đổi cấu trúc ngành dịch vụ tài chính, có thể ảnh hưởng đến vai trò độc tôn trung gian của các định chế tài chính truyền thống (các ngân hàng). Giao dịch ngân hàng, tài chính trên môi trường mạng, môi trường di động sẽ nhanh chóng giúp hàng triệu người lần đầu tiên được tiếp cận dịch vụ tài chính - không chỉ dịch vụ thanh toán, mà còn các dịch vụ khác như tiết kiệm, đầu tư, bảo hiểm và vay vốn - với tốc độ nhanh hơn nhiều so với mô hình tài chính truyền thống.

Tuy nhiên, xu hướng phát triển này tại Việt Nam đang gặp không ít trở ngại về hạ tầng, bảo mật và hành lang lang pháp lý. Theo ông Nguyễn Quang Hưng, Phó Cục trưởng, Cục Công nghệ thông tin NHNN Việt Nam, xếp hạng an toàn bảo mật thông tin các quốc gia trên thế giới, Việt Nam hiện xếp hạng thứ 100, thuộc diện trung bình yếu.

Thống kê của Visa Master cũng nêu rõ, tổng tiền thiệt hại từ hành vi gian lận trên thế giới là trên 21 tỷ USD, đồng nghĩa cứ 100USD giao dịch thẻ mất 7 cent. Tỷ lệ thiệt hại ở Việt Nam bằng 1/3 bình quân của các nước trên thế giới, tuy nhiên thời gian gần đây có gia tăng.

Cần những quy định tạo độ “mở” cho phát triển ngân hàng số

Ông Phạm Tiến Dũng cũng chia sẻ một thực tế, phát triển ngân hàng số ở Việt Nam mới đang ở giai đoạn đầu. Hành lang pháp lý hiện hành còn nhiều quy định chưa tương thích với bối cảnh số hóa dịch vụ, chưa thật sự thúc đẩy cho phát triển ngân hàng số, thanh toán số.

Những khoảng trống về mặt pháp lý này cần được lấp đầy, các khó khăn trong triển khai thực tế từ các ngân hàng thương mại cần được hóa giải thì mục tiêu phát triển ngân hàng bán lẻ trên nền tảng công nghệ số mới có thể thành hiện thực. Bà Nguyễn Thuỳ Dương, Phó Tổng giám đốc, Dịch vụ Tài chính Ngân hàng Ernst & Young Việt Nam chia sẻ, 70% dân số Việt Nam hiện chưa có tài khoản ngân hàng. Nếu chúng ta có thể cải thiện được hành lang pháp lý, khiến cho việc mở tài khoản ngân hàng có thể dễ dàng hơn để khách hàng có thể tiếp cận được các dịch vụ của ngân hàng như thanh toán, tiết kiệm, vay vốn.

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Ủy viên HĐQT Vietcombank, những thách thức khi cung cấp dịch vụ ngân hàng số có thể kể đến là: Vấn đề xác thực người dùng, ứng dụng chữ ký số; Vấn đề an toàn bảo mật dữ liệu, tội phạm mạng; Tính ổn định của hệ thống; Chuyển đổi công nghệ… “Yêu cầu của chúng tôi đặt ra là làm sao có thể nhận diện được khuôn mặt (face ID) một cách chính xác, nhưng không hãng công ghệ nào cam kết được. Rồi thì hệ thống trợ lý, tương tác với nhân viên ngân hàng từ xa không đáp ứng yêu cầu Vietcombank..”- ông Tuấn chia sẻ những khó khăn mà ngân hàng gặp phải khi triển khai các dịch vụ ngân hàng trên nền tảng công nghệ.

Thực tế này cho thấy, trước mắt, cần nhanh chóng sửa đổi quy định tại Nghị định hướng dẫn Luật phòng chống rửa tiền và các hướng dẫn liên quan để cho phép mở tài khoản không bắt buộc phải trực tiếp; áp dụng thực tiễn thông lệ quốc tế về nhận biết khách hàng, đảm bảo vẫn nhận diện, xác thực chính xác khách hàng dựa trên nền tảng công nghệ mới (sinh trắc học, trí tuệ nhân tạo); kết nối chia sẻ dữ liệu giữa ngành ngân hàng với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hoặc quy định phân loại tài khoản theo cấp độ với hạn mức giao dịch và phạm vi sử dụng khác nhau...