Những “bí ẩn chưa lời giải” trong sự cố Nord Stream

Sau nửa đêm ngày 26/9, các máy đo địa chấn ở Thụy Điển bất ngờ phát hiện một nhiễu động dữ dội làm rung chuyển nền biển Baltic ở phía nam đảo đá Bornholm, một tiền đồn của người Viking từng là một phần của Đan Mạch.

Nhiều giờ sau - lúc 7 giờ tối giờ địa phương - sự việc lại xảy ra: một loạt vụ nổ dưới nước xa bờ biển đông bắc của hòn đảo. Sáng hôm sau, các bức ảnh cho thấy những đám bọt khí mêtan khổng lồ sủi bọt trên bề mặt đại dương phía trên cả hai vị trí vụ nổ, xác nhận báo cáo về sự mất áp nghiêm trọng ở Nord Stream 1 và 2, đường khí đốt tự nhiên nối Nga và Đức. Cho đến nay, đã một tháng sau khi các vụ nổ dưới biển làm thủng các lỗ trên đường ống Nord Stream ở vùng biển quốc tế đông đúc, sự rò rỉ đã dừng lại, những hình ảnh đầu tiên dưới nước về kim loại bị xoắn và các lỗ hở bị cắt đứt đã được công bố và ba quốc gia đang tiến hành điều tra.

Nhưng ngoài việc thừa nhận rằng chất nổ đã được sử dụng trong các hành vi cố ý phá hoại, các nhà điều tra đã tiết lộ một số chi tiết về phát hiện của họ. Giữa những đồn đoán tràn lan về kẻ đã thực hiện các vụ nổ - đó là người Nga đang cố gắng dằn mặt phương Tây, người Mỹ đang cố gắng cắt đứt huyết mạch kinh tế của Nga hay có thể là người Ukraine đang cố trả thù Nga? - những gì được biết là vẫn còn mơ hồ. Đan Mạch, Đức và Thụy Điển đã tiến hành các cuộc điều tra riêng biệt về rò rỉ - Đan Mạch và Thụy Điển vì các vụ nổ xảy ra ở vùng biển nằm trong cái gọi là vùng đặc quyền kinh tế của họ, và Đức vì đó là nơi các đường ống kết thúc.

Trong một bức thư gửi tới Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc từ ngày 29/9, ba ngày sau khi vụ việc xảy ra, Đan Mạch và Thụy Điển cho biết họ tin rằng "vài trăm kg" chất nổ đã được sử dụng để làm hỏng các đường ống, mỗi loại có kích thước hơn 3,5 feet và được làm từ thép bọc trong bê tông chịu lực. Cả ba quốc gia đều từ chối tiết lộ thêm bất kỳ thông tin nào. Căng thẳng địa chính trị cấp tính xung quanh các vụ nổ - xảy ra trong bối cảnh giao tranh ác liệt ở Ukraine và cuộc chiến kinh tế giữa Moscow và phương Tây - đã làm tăng cao sự thận trọng.

Jens Wenzel Kristoffersen, chỉ huy hải quân Đan Mạch và là nhà phân tích quân sự tại Trung tâm Nghiên cứu Quân sự thuộc Đại học Copenhagen, cho biết có rất nhiều bí mật vẫn đang diễn ra. Lý do đơn giản là vì họ phải chắc chắn một cách tuyệt đối. Khi họ có kết quả, họ phải dựa trên những dữ kiện khá hóc búa chứ không chỉ là suy đoán.

Những phát hiện dự kiến ​​hoặc thiếu phối hợp, “có thể dẫn đến những phản ứng không hữu ích vào thời điểm này”. Chính phủ Đức nhấn mạnh rằng sự phức tạp của việc giám định pháp y đối với các vị trí thiệt hại “gần như chắc chắn sẽ không cho phép đưa ra bất kỳ tuyên bố ngắn hạn, đáng tin cậy nào” hoặc ai đã thực hiện các vụ tấn công. Các đường ống thuộc sở hữu của Gazprom, công ty độc quyền khí đốt tự nhiên thuộc sở hữu nhà nước của Nga. (Cổ phần thiểu số trong Nord Stream 1 do bốn công ty năng lượng khác nắm giữ: Wintershall Dea và E.On, cả hai đều có trụ sở tại Đức, Gasunie ở Hà Lan và Engie ở Pháp.)

Các quan chức Nga phàn nàn rằng họ đã bị chặn không cho điều tra các địa điểm vụ nổ. Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitri Peskov, cáo buộc người châu Âu tiến hành cuộc điều tra “bí mật” mà không có sự tham gia của Moscow.

Đôi đường ống dài 760 dặm, trải dài từ bờ biển phía tây bắc nước Nga đến Lubmin, phía đông bắc nước Đức, luôn là tâm điểm của căng thẳng quốc tế. Nord Stream ban đầu, được hoàn thành vào năm 2011 với chi phí hơn 12 tỷ USD, bị chỉ trích là một cách tốn kém để Gazprom vận chuyển khí đốt đến Đức trong khi tránh phải trả phí vận chuyển ở Ukraine.

Nhiều năm sau, ý tưởng về Nord Stream 2, một đường ống khác sẽ tăng gấp đôi công suất ban đầu, đã bị nhiều nước Trung và Đông Âu cũng như Mỹ lên án, đồng thời cảnh báo rằng nó sẽ cho phép Moscow thắt chặt sự phụ thuộc của Đức vào vào khí đốt Nga. Mặc dù đường ống trị giá 11 tỷ USD đã được hoàn thành vào năm ngoái, nhưng các nhà chức trách Đức đã gác nó lại ngay trước khi Nga tiến công Ukraine vào tháng 2.

Mặc dù đường ống mới hơn chưa từng được sử dụng và đường ống ban đầu đã không giao khí từ tháng 7 do Gazprom gọi là các vấn đề kỹ thuật, nhưng cả hai đường ống đều chứa đầy khí mê-tan có áp suất cao để giúp các đường ống chịu được áp lực nước dưới đáy biển. Cả hai đường ống Nord Stream đều bao gồm hai sợi ống chạy dọc theo đáy biển.

Các vụ nổ gây ra rò rỉ dọc theo cả hai sợi của Nord Stream 1 nhưng chỉ ở một sợi của Nord Stream 2. Sợi còn lại của nó vẫn còn nguyên vẹn. Các hình ảnh âm u do báo của Thụy Điển công bố tuần trước đã chỉ ra sức mạnh của vụ nổ tác động vào Nord Stream 1, dường như cho thấy một số đoạn ống đã bị cắt đứt khỏi đường ống chính.

Trond Larsen, một nhà điều hành máy bay không người lái lặn có hình ảnh được báo Thụy Điển ủy quyền, chỉ ra rằng khi các đường ống vỡ ra, khí có áp suất cao - lên đến gần 3.200 pound / inch vuông - làm xáo trộn đáy biển, dường như chôn vùi các phần của đường ống bị hư hỏng.

Mới đây, các nhà điều tra Đức cũng đã cử một tàu được trang bị máy bay không người lái dưới nước và một robot lặn để rà soát đáy biển trong cùng khu vực để có thêm bằng chứng về vụ nổ. Kể từ sau vụ nổ, các cuộc tuần tra đã tăng lên ở Baltic và Biển Bắc, nơi có mạng lưới cáp và đường ống rộng lớn nối Na Uy - nhà xuất khẩu năng lượng quan trọng nhất của châu Âu kể từ khi xảy ra cuộc chiến Ukraine - với Anh và lục địa châu Âu.

An ninh cũng ở mức cao dọc theo một đường ống dẫn khí mới mở gần đây, Baltic Pipe, dẫn khí đốt của Na Uy đến Ba Lan, băng qua các động mạch của Nord Stream dưới đáy biển cách các địa điểm vụ nổ không xa. Tổng thống Putin phát biểu tại một hội nghị năng lượng ở Nga rằng việc cung cấp khí đốt tự nhiên đến châu Âu thông qua đoạn còn lại của Nord Stream 2 sẽ là vấn đề “chỉ cần bật vòi”.

Tuyên bố của ông lặp lại những gì ông đưa ra vào tháng 10 năm ngoái khi ông kêu gọi người Đức chấp thuận đường ống. Vài ngày sau, Alexei Miller, Chủ tịch của Gazprom, trong các bình luận dành cho đài truyền hình Channel One của Nga, đưa ra ý tưởng rằng có thể xây dựng lại đường ống sẽ nhanh hơn là sửa chữa. Đồng thời, ông cũng thừa nhận rằng bất kỳ động thái nào như vậy sẽ đòi hỏi sự quan tâm từ Đức, cũng như giải quyết các vấn đề về quy định, luật pháp và trừng phạt.