Nhiệm kỳ 2021- 2026: Quốc hội đã đổi mới mạnh mẽ tư duy lập pháp

Giảm mạnh thời gian và thủ tục trong quy trình xây dựng luật

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Thủy – đoàn Thái Nguyên nhấn mạnh, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã nêu yêu cầu rất rõ ràng phải đổi mới mạnh mẽ tư duy trong xây dựng pháp luật, đưa pháp luật từ chỗ là “điểm nghẽn của điểm nghẽn” trở thành lợi thế cạnh tranh của quốc gia.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, từ Kỳ họp thứ 8 đến nay, tinh thần đổi mới tư duy lập pháp đã thấm sâu vào toàn bộ các khâu của quy trình xây dựng pháp luật. Nếu như trước đây, nhiều đạo luật được thiết kế chi tiết để áp dụng trực tiếp, thì các đạo luật được ban hành gần đây, nhất là các đạo luật mang tính kiến tạo phát triển đã chuyển sang quy định các vấn đề mang tính khung, tính nguyên tắc, giữ đúng thẩm quyền của Quốc hội.

“Những nội dung cụ thể, thường xuyên biến động theo thực tiễn được giao cho Chính phủ quy định, bảo đảm khả năng phản ứng chính sách linh hoạt”- đại biểu nêu.

“Trước kia để đưa một dự án luật vào chương trình xây dựng luật, cơ quan chủ trì soạn thảo phải chuẩn bị bộ hồ sơ rất đồ sộ gồm năm loại tài liệu và phải trải qua bước phổ biến thẩm tra với nhiều yêu cầu khắt khe và được Quốc hội xem xét trong hai kỳ họp. Nay quy trình đã được tinh giản mạnh mẽ chỉ cần một tài liệu duy nhất là tờ trình và bỏ bước phổ biến thẩm tra và được Quốc hội xem xét thông qua tại một kỳ họp. Theo tính toán của Bộ Tư pháp, những cải cách này giúp rút ngắn từ 10 đến 12 tháng đối với mỗi dự án luật”- đại biểu Nguyễn Thị Thủy chia sẻ.

Thay đổi quan trọng tiếp theo được đại biểu chỉ ra là việc phân định rõ trách nhiệm giữa Chính phủ và Quốc hội trong quá trình trình – thẩm tra – thông qua luật. Từ đầu năm 2025 đến nay, quy trình soạn thảo luật đã được đổi mới và cải cách một cách căn bản. Theo đó, Chính phủ thực hiện đúng vai trò là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng về chất lượng của dự án, Quốc hội giữ vai trò cơ quan lập pháp, có quyền quyết định thông qua hoặc không thông qua những dự án luật do Chính phủ trình nếu không bảo đảm chất lượng.

Cuối cùng là  đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn pháp luật. Trước đây, theo tư duy thông thường, văn bản do cơ quan nào ban hành thì cơ quan đó mới có thẩm quyền sửa đổi. Tuy nhiên, để thể chế hóa yêu cầu của Đảng, ngày 24/6 vừa qua, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 206, cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn của hệ thống pháp luật.

Trên cơ sở đó, Quốc hội ủy quyền cho Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phép ban hành nghị quyết sửa đổi một số điều của các luật. Cơ chế đặc biệt này được áp dụng đến hết tháng 2 năm 2026.

Đại biểu cho rằng, trong bối cảnh đặc biệt thì phải có những cách làm đặc biệt để nhanh chóng khơi thông những nguồn lực đang bị đình trệ, ách tắc. Điều này cũng hoàn toàn phù hợp với mong mỏi của cộng đồng doanh nghiệp, khi doanh nghiệp không đòi hỏi điều gì quá lớn, mà chỉ cần một hành lang pháp lý thông suốt, đồng bộ, ổn định để yên tâm đầu tư, sản xuất và phát triển lâu dài.

Cũng đánh giá cao những dấu ấn nổi bật nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Quốc hội, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở hiến định quan trọng cho nhiều cải cách lớn trong hoạt động lập pháp và xử lý khối lượng rất lớn công việc của nhiệm kỳ. Việc này đã góp phần kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, đổi mới phương thức giám sát và giám sát tối cao, cũng như quyết định các chính sách lớn về kinh tế – xã hội, ngân sách, đầu tư công, phục hồi và phát triển kinh tế sau đại dịch.

Bên cạnh đó, phương thức tổ chức kỳ họp tiếp tục được đổi mới linh hoạt; hoạt động đối ngoại của Quốc hội được mở rộng, phối hợp chặt chẽ với đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước. Qua đó, nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế, thu hút thêm nguồn lực cho phát triển đất nước.

Tiếp tục đổi mới tư duy lập pháp

Để tiếp tục nâng cao công tác lập pháp, đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm tổ chức sơ kết, đánh giá việc triển khai chủ trương này trong khoảng 100 đạo luật đã được Quốc hội sửa đổi từ Kỳ họp thứ 8, qua đó rút kinh nghiệm, nâng cao chất lượng lập pháp.

Đồng thời, tăng cường lấy ý kiến rộng rãi khi Chính phủ xây dựng nghị định do luật chỉ quy định khung, nên phần lớn nội dung chính sách nằm trong nghị định...

Góp ý vào báo cáo, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị trong giai đoạn tới, trọng tâm phải chuyển mạnh sang yêu cầu ổn định pháp luật, bảo đảm tính dự báo, tính khả thi và chi phí tuân thủ hợp lý.

Báo cáo cần nhấn mạnh yêu cầu hạn chế tối đa tình trạng luật và văn bản dưới luật phải sửa đổi thường xuyên, tăng cường giám sát từ sớm đối với chất lượng chính sách ngay trong khâu đầu của quá trình xây dựng luật. Đồng thời, bổ sung định hướng phát triển Quốc hội số theo hướng liên thông đồng bộ giữa lập pháp, giám sát và ra quyết định những vấn đề quan trọng.

Sáng 4/12, tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; Dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội; các Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước; các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao.