Nhật Bản: Ước tính 19 lò phản ứng được tái khởi động trong 2 năm tới

Nhà máy điện hạt nhân Sendai 1 và Sendai 2 tại Satsumasendai, miền nam Nhật Bản. Ảnh: nbcnews.com

Báo cáo đưa ra nhận định rằng, việc tái khởi động các lò phản ứng hạt nhân sẽ thúc đẩy nền kinh tế Nhật Bản. IEEJ đã xem xét các tác động đến kinh tế và môi trường theo các kịch bản khác nhau đối với việc tái khởi động các lò phản ứng tại Nhật Bản trong năm tài chính 2016 và 2017 (tính đến hết tháng 3/2017 và 3/2018).

Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản (IEEJ) ước tính có khoảng 7 lò phản ứng hạt nhân của Nhật Bản có thể được tái hoạt động vào cuối tháng 3/2017 và khoảng 12 lò phản ứng tiếp theo vào năm sau đó. Khả năng tái khởi động các lò phản ứng này phụ thuộc vào sự đồng thuận của địa phương và các quyết định của tòa án.

Theo kịch bản tham khảo, 7 tổ máy điện hạt nhân sẽ được tái khởi động từ nay đến hết tháng 3/2017 và 12 tổ máy điện hạt nhân khác sẽ được khởi động tiếp theo cho đến hết 31/3/2018. Kịch bản này cũng dự kiến giá nhiên liệu nhập khẩu sẽ tăng một cách đều đặn đến năm 2017. Với kịch bản này, tổng lượng điện năng sản xuất được kỳ vọng sẽ đạt 119,8 TWh vào năm tài chính 2017 (tăng 42% so với năm tài chính 2010).

Theo kịch bản này, so với năm 2010, tổng chi tiêu vào nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch trong năm FY2017 sẽ giảm 4,7 nghìn tỷ Yên (45 tỷ USD). Trong khi đó, chi phí điện bao gồm chi phí nhiên liệu, thuế trợ cấp và phí ổn định lưới điện tăng khoảng 100 Yên/ MWh. So với cùng kỳ, lượng khí carbon dioxide từ việc sản xuất điện phát thải đến 1.094 triệu tấn CO₂. Theo IEEJ, lượng khí phát thải từ việc sản xuất điện cao nhất trong lịch sử là 1.235 tấn CO₂ trong năm 2013.

Báo cáo đã xem xét một số yếu tố bất định ảnh hưởng tới các lò phản ứng hạt nhân bao gồm ý kiến của tòa án và sự đồng thuận của địa phương. Báo cáo đưa ra ba kịch bản cho việc tái khởi động các nhà máy điện hạt nhân và xem xét chúng trên ba khía cạnh (“3 E”), đó là kinh tế, an ninh năng lượng và môi trường.

Theo kịch bản cao, 25 nhà máy điện hạt nhân sẽ được tái khởi động trong năm tài chính 2016 và năm tài chính 2017 (theo kịch bản thấp, chỉ có 12 nhà máy được tái khởi động) với tổng nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu được kỳ vọng là sẽ giảm khoảng 700 tỷ Yên (6,7 tỷ USD) vào năm 2017. Giá thành sản xuất điện năng cũng được kỳ vọng sẽ giảm 600 Yên (5,7 USD) trên một MWh, còn phát thải khí CO2 được kỳ vọng sẽ cắt giảm khoảng 52 triệu tấn. Điều này sẽ làm cho GDP của Nhật Bản tăng lên khoảng 0,12%.

Kịch bản tham khảo và kịch bản cao khi được so sánh với kịch bản thấp, sẽ giúp giảm 4,2 và 5,8 tỷ lít dầu nhập khẩu tương ứng và 8,8 và 12,1 triệu tấn khí hóa lỏng nhập khẩu tương ứng. Báo cáo kết luận rằng việc tái khởi động các nhà máy điện hạt nhân sẽ giúp làm giảm áp lực cung cầu trên thị trường quốc tế.

Báo cáo cũng xem xét các ảnh hưởng trong khu vực khi hai nhà máy Takahama -3 và 4 bị đình chỉ hoạt động do quyết định của tòa án. Ví dụ như trong một khu vực đang sản xuất và tiêu thụ 100TWh điện năng, việc dừng một nhà máy công suất 1000MW trong một năm sẽ làm tăng 60 tỷ Yên (57,1 triệu USD) chi phí mua nhiên liệu hóa thạch và đẩy đơn giá sản xuất điện trong khu vực lên 400 Yên (3,81 USD) trên một MWh, tức là cao hơn mức cơ sở của quốc gia 10 lần.

Ngoài ba kịch bản kể trên, dựa trên tốc độ tái khởi động các nhà máy điện hạt nhân, báo cáo cũng đưa ra một kịch bản kết hợp tốt nhất.

Theo kịch bản “kết hợp tốt nhất” phản ánh triển vọng cung - cầu năng lượng dài hạn của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, sản lượng điện hạt nhân sẽ đạt 195 TWh vào cuối năm FY2017. Tổng kim ngạch nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch hạ khoảng 1,2 nghìn tỷ Yên và lượng khí phát thải từ việc sản xuất điện giảm 114 triệu tấn CO₂. Tuy nhiên, chi phí bình quân 01 đơn vị điện tăng 600 Yên/MWh, đạt mức 6900 Yên/MWh, đây là mức cao nhất trong số bốn kịch bản giả định được đưa ra.

Đến nay, có năm nhà máy điện hạt nhân đã được khởi động lại ở Nhật Bản, gồm có nhà máy điện hạt nhân Sendai-1 và Sendai-2; Takahama-3 và 4; tổ máy số 3 của nhà máy Ikata. Các nhà máy này đã đáp ứng các yêu cầu kiểm tra theo tiêu chuẩn mới của Cơ quan pháp quy hạt nhân Nhật Bản. Ngoài ra, 22 nhà máy khác cũng đang đề xuất được kiểm tra để có thể hoạt động trở lại.

IEEJ cho biết "Quá trình xử lý và thực hiện kiểm tra an toàn của việc tái khởi động (lò phản ứng) theo các quy định tiêu chuẩn mới đang được tiến hành". "Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề ảnh hưởng đến khả năng tái khởi động bao gồm sự phán quyết của tòa án và/hoặc sự chấp nhận của địa phương."

IEEJ cũng cho biết thêm, phán quyết của tòa án về việc ngừng hoạt động các Tổ lò Takahama 3 và 4 cho thấy tính quan trọng khi phân tích ảnh hưởng của việc dừng hoạt động nhà máy điện hạt nhân từ quan điểm của địa phương. Theo quy định, nếu một nhà máy điện hạt nhân với công suất 1GWe dừng hoạt động trong một năm tại khu vực mà nhu cầu điện hàng năm là khoảng 100 TWh, thì tổng chi phí nhiên liệu hóa thạch sẽ tăng 60 tỷ Yên và lượng khí CO₂ phát thải sẽ là 4 triệu tấn. Chi phí bình quân cho một đơn vị điện sẽ tăng 400 Yên/MWh.

Thống kê đến đầu năm 2016, Nhật Bản cần nhập khẩu khoảng 84% nhu cầu năng lượng. Lò phản ứng hạt nhân đầu tiên của Nhật Bản được đưa vào vận hành thương mại từ giữa năm 1966 và điện hạt nhân trở thành vấn đề ưu tiên trong chiến lược quốc gia của Nhật Bản từ năm 1973. 50 lò phản ứng của Nhật Bản đã cung cấp khoảng 30% tổng sản lượng điện quốc gia và dự kiến tăng lên ít nhất 40% vào năm 2017.

Điện hạt nhân được dự kiến sẽ đóng vai trò lớn hơn nữa đối với tương lai của Nhật Bản. Trong nội dung Kế hoạch Công nghệ cải tiến năng lượng - Cool Earth 50 của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) năm 2008, Cơ quan Năng lượng nguyên tử Nhật Bản (JAEA) đã ước tính giảm khoảng 54% lượng khí CO₂ phát thải vào năm 2050 đạt mức 90% vào năm 2100. Sau tai nạn Fukushima, tháng 10/2011, Chính phủ Nhật Bản đã quyết định giảm đáng kể vai trò của điện hạt nhân.

Tuy nhiên, năm 2014, Chính phủ mới của Nhật Bản đã thông qua Chiến lược năng lượng cơ bản thứ 4 cho 20 năm tiếp theo. Chính phủ mới cũng tuyên bố rằng điện hạt nhân là nguồn năng lượng quan trọng cơ bản và sẽ được tiếp tục sử dụng một cách an toàn để hướng đến nguồn cung cấp năng lượng ổn định, chi phí thấp và giảm tác động đến sự nóng lên toàn cầu.