Ngô Tất Tố - người viết báo ở một tầm văn hoá cao

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khẳng định: Ngô Tất Tố là một tên tuổi lớn, một ngôi sao sáng với những đóng góp to lớn, đặt nền móng cho tiến trình văn học Việt Nam hiện đại. Đồng thời ông cũng là hiện thân cao đẹp cho văn nghệ sĩ đi theo cách mạng và kháng chiến.

Nhà văn Ngô Tất Tố sinh ngày 20/4/1893 quê ở làng Lộc Hà, tổng Hội Phụ, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, nay là làng Lộc Hà, xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội. Những tác phẩm như “Tắt đèn”, “Việc làng”, “Tập án cái đình”, "Lều chõng" đã truyền tải đến người đọc những thực tế nhức nhối trong sinh hoạt người nông dân và nông thôn Việt Nam trước năm 1945.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều phát biểu

“Với ngòi bút chân thực, Ngô Tất Tố luôn làm người đọc kinh ngạc vì cách đặt vấn đề xã hội từ các tầng tiềm ẩn sâu xa của sự sống và của cả nền văn hóa. Cũng vì sự nhạy cảm, cập nhật thời sự của hiện tại, những tác phẩm của ông mang tầm vóc lớn khi thấu hiểu về cuộc sống và con người, về xã hội và thời cuộc”, ông Thiều nói.

Cũng theo ông Thiều, việc tôn vinh tên tuổi, sự nghiệp của nhà văn Ngô Tất Tố cũng đồng nghĩa với việc tiếp tục khám phá những vẻ đẹp, giá trị trong các tác phẩm của ông cũng như lương tri của một nhà văn, nhà báo trước những vấn đề của thời cuộc.

Tại Lễ kỷ niệm, các đại biểu là các nhà văn, nhà nghiên cứu uy tín đã làm rõ hơn những nhận định về tài năng, đóng góp của nhà văn Ngô Tất Tố đối với văn học Việt Nam nói riêng, sự nghiệp giải phóng dân tộc nói chung, góp phần khẳng định tư cách nhà văn hóa, tư cách một nhân vật lịch sử Ngô Tất Tố trong tiến trình hiện đại hóa nền văn học, nền báo chí và nền văn hóa Việt Nam.

Giáo sư Hà Minh Đức, nguyên Viện trưởng Viện Văn học nhìn nhận: Tác phẩm của Ngô Tất Tố là ranh giới giữa văn hóa cổ và hiện đại. Một Ngô Tất Tố hiện đại qua hàng loạt bài báo với tinh thần đấu tranh bảo vệ chân lý, quyền sống cho người nông dân bị áp bức khổ cực. Một Ngô Tất Tố hiện đại với những tiểu thuyết phóng sự phản ánh sâu sắc chân thực những bức tranh quê, những sự đổi đời của văn hóa phong kiến suy tàn từ thời kỳ bút lông chuyển sang bút sắt.

Đặt Ngô Tất Tố vào hàng những văn gia lớn của thế kỷ XX, Giáo sư Phong Lê nhận định: Ngô Tất Tố luôn luôn là con người của thời sự, của hiện tại. Ánh sáng trong tác phẩm của ông luôn luôn có sức rọi sâu và xa. Sự nghiệp của ông là dự cảm, là phát ngôn, là hiện thân những vấn đề của đất nước, của nhân dân, của thế kỷ.

Đặc biệt, một mảng sáng tác rất quan trọng là báo chí làm nên tên tuổi một nhà báo lớn Ngô Tất Tố được nhiều nhà nghiên cứu chia sẻ tại lễ kỷ niệm. Ngô Tất Tố là người đến sau trong làng báo Việt Nam đầu thế kỷ XX và cũng ở thời kỳ báo chí sôi nổi. Ông được ghi nhận như một nhà báo tâm huyết và sắc sảo với nghề, bất bình với chế độ thuộc địa, nỗi khổ cực của dân nghèo và sự đè nén áp bức của bọn cường hào ác bá. Trong số hàng nghìn tác phẩm báo chí được ông viết ra, hiện đã xác định được khoảng trên 1.300 tác phẩm là của ông viết dưới hàng chục bút danh.

Nhà phê bình văn học Vũ Quần Phương nhận định, Ngô Tất Tố viết báo ở một tầm văn hoá cao, ở một ngưỡng kiến thức rộng lớn và chính xác. Nhiều bài báo của Ngô Tất Tố có cốt cách của truyện ngắn hài hước, sắc nhạy và thâm thuý. Rất nhiều bài báo của ông đến nay vẫn thời sự, vẫn như viết ra để nói việc bây giờ, cho người đọc bây giờ.

"Cẩm hương đình", một bản dịch tiếng Việt đặc sắc của nhà văn Ngô Tất Tố được tái bản sau 100 năm

Nhân dịp này, Nhà Xuất bản Hội Nhà văn đã giới thiệu tác phẩm “Cẩm Hương đình” của Tống Lang, do Ngô Tất Tố dịch - ấn bản kỷ niệm 100 năm bản dịch đầu tiên ra mắt. “Cẩm Hương đình” đề cập đến nỗi khổ đau và khát vọng hạnh phúc của con người trong một thời đại đầy xáo trộn, cũng như giá trị sống đích thực của con người.

Cuốn sách được nhà văn Ngô Tất Tố dịch năm 1915, in và phát hành tại Hà Nội lần đầu năm 1923. Bản dịch của nhà văn Ngô Tất Tố đã góp phần mở rộng biên độ của tiếng Việt trong diễn dịch ngôn ngữ văn học.