Nghiên cứu chọn tạo thành công giống dừa cho các tỉnh phía Nam

Cần tái cơ cấu vùng trồng dừa trong tình hình mới

ThS. Thái Nguyễn Quỳnh Thư, chủ nhiệm nhiệm vụ cho biết, theo số liệu thống kê của FAO và Tổng cục thống kê năm 2023, cây dừa (Cocos nucifera L.) là cây trồng phổ biến tại Việt Nam với diện tích gần 170 nghìn ha và sản lượng gần 1,9 nghìn tấn, được trồng nhiều nhất tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và Duyên hải Nam Trung Bộ.

Vườn giống dừa chịu mặn do Viện Nghiên cứu Dầu và Cây có dầu tuyển chọn

Trong đó, Bến Tre và Tiền Giang là hai tỉnh sản xuất dừa lớn của khu vực phía Nam nói riêng và cả nước nói chung với diện tích và sản lượng lần lượt khoảng 72.872 ha, 21.651 ha và 686.279 tấn, 225.065 tấn.

Tuy nhiên, trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay, Việt Nam có khoảng trên 1 triệu ha đất bị xâm nhập mặn, trong đó khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là một trong hai đồng bằng lớn bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Dưới tác động của xâm nhập mặn, cây dừa bị ảnh hưởng nghiêm trọng thông qua các biểu hiện như giảm số lượng hoa cái, giảm khả năng đậu quả và năng suất ở mức thấp hơn trung bình tiềm năng của giống. Bên cạnh đó, dừa Sáp là giống dừa có giá trị kinh tế cao của Việt Nam, được xem là đặc sản của tỉnh Trà Vinh và cung cấp lượng lớn nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến như dầu dừa, cơm dừa nạo sấy hay sữa dừa.

Vì vậy, nhu cầu trồng cây dừa Sáp tăng nhanh trong thời gian gần đây. Loại cây này cũng phù hợp điều kiện đất đai và mục đích chuyển đổi cây trồng tại một số tỉnh phía Nam. Mặt khác, giống dừa Sáp thơm là giống dừa quý, vừa có sáp vừa có mùi thơm lá dứa nên việc nghiên cứu và khảo nghiệm rất cần thiết.

“Đối với canh tác cây dừa, nhất là trong điều kiện xâm nhập mặn, việc chọn giống tốt và có khả năng thích nghi cao với môi trường bất lợi là một trong những giải pháp quan trọng trong sản xuất. Một trong những định hướng chọn tạo giống dừa lấy dầu là chọn tạo giống có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt, năng suất cao, chống chịu điều kiện mặn và kháng sâu bệnh hại. Việc đánh giá các vườn dừa bị nhiễm mặn và tuyển chọn cây dừa mẹ trong điều kiện nhiễm mặn của nước tưới trong mương vườn dừa rất cần thiết” - ThS. Thái Nguyễn Quỳnh Thư cho hay.

Theo ThS. Thái Nguyễn Quỳnh Thư, việc triển khai các thí nghiệm trong nhiệm vụ như đánh giá khả năng sinh trưởng và phát triển của giống dừa lai sáp thơm thế hệ F₁ và F₂ và sản xuất giống dừa sáp thơm bằng phương pháp nuôi cấy phôi có ý nghĩa lớn, nhằm xây dựng dữ liệu khoa học và duy trì đặc tính quý của giống dừa sáp thơm.

Cùng với đó, việc đánh giá khả năng sinh trưởng và phát triển của các vườn dừa chịu mặn, nghiên cứu chế độ bón phân và phòng trừ bọ dừa cho cây dừa rất quan trọng, nhằm xác định những vườn dừa và cây dừa đạt năng suất cao, chất lượng tốt và phù hợp với tiêu chuẩn làm cây dừa mẹ.

Ngoài ra, việc sản xuất nguồn giống chất lượng cao, có khả năng chịu mặn và thích nghi tốt trong điều kiện nhiễm mặn nhằm phục vụ cho công tác tái cơ cấu vùng trồng dừa trong tình hình mới.

Thông qua việc khảo sát và đánh giá sinh trưởng kết hợp xây dựng mô hình sản xuất trồng dòng dừa chịu mặn góp phần tạo dữ liệu khoa học về sinh trưởng của cây dừa chịu mặn từ thời kỳ kiến thiết cơ bản (từ thời điểm trồng đến 4 - 5 năm sau trồng) và thời kỳ kinh doanh (từ 6 - 7 năm sau trồng), nhất là các chỉ tiêu như thời gian ra hoa, tỷ lệ đậu quả và năng suất thực thu của giống dừa. Qua đó, nâng cao giá trị cây dừa, phát triển kinh tế cho các hộ nông dân.

Năng suất cao, thích ứng điều kiện xâm nhập mặn

ThS. Thái Nguyễn Quỳnh Thư chia sẻ, sau 5 năm triển khai và thực hiện, nhiệm vụ đã đạt các kết quả như sau: Giống dừa lai sáp thơm lai tạo trong nước và nhập nội thế hệ F₁ trồng tại tỉnh Bến Tre, Tiền Giang và Tây Ninh có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt.

Giống dừa chịu mặn do Viện Nghiên cứu Dầu và Cây có dầu tuyển chọn

Năng suất của giống dừa lai sáp thơm thế hệ F₁ tại thời điểm kết thúc theo dõi ở tỉnh Bến Tre là 45,6 quả/cây/năm (11 năm tuổi), tỉnh Tiền Giang là 83,3 quả/cây/năm (16 năm tuổi) và tỉnh Tây Ninh là 85,7 quả/cây/năm (16 năm tuổi).

Giống dừa lai sáp thơm thế hệ F₂ trồng tại tỉnh Bến Tre, Tiền Giang và Tây Ninh có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt sau 5 năm trồng. Năng suất của giống dừa lai sáp thơm thế hệ F₂ tại tỉnh Bến Tre thời điểm kết thúc theo dõi là 33,0 quả/cây/năm, tại tỉnh Tiền Giang là 55,9 quả/cây/năm và tại tỉnh Tây Ninh là 45,2 quả/cây/năm.

Nhiệm vụ đã nhân giống được 18 cây giống dừa sáp thơm bằng phương pháp nuôi cấy phôi từ quả dừa vừa sáp vừa thơm mùi lá dứa và đã trồng tại Trung tâm sản xuất Giống Trảng Bàng tỉnh Tây Ninh. Các cây trồng đã bắt đầu có hoa sau 40 tháng trồng.

Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bến Tre đã ban hành Quyết định công nhận cây dừa mẹ số 163/QĐ-SNN ngày 8/3/2023 về việc công nhận 38 cây dừa mẹ trên giống dừa Ta xanh tại Ấp Lộc Thới, xã Lộc Thuận, huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre

Bên cạnh đó, nhiệm vụ đã xây dựng quy trình kỹ thuật canh tác thời kỳ kiến thiết cơ bản cho dòng dừa Ta chịu mặn và đã được ban hành theo quyết định số 72/QĐ-VD ngày 27/11/2023 của Viện Nghiên cứu Dầu và Cây có dầu.

Đồng thời, thông qua việc tuyển chọn vườn và chọn cây dừa đạt tiêu chuẩn cây dừa mẹ trong điều kiện xâm nhập mặn, nhiệm vụ đã sản xuất được 631 cây dừa giống chịu mặn.

Nhiệm vụ đã chuyển giao cho 6 hộ nông dân 480 cây dừa giống và trồng tổng diện tích là 3,1 ha tại huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang và huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre. Các cây dừa được trồng và bước đầu đã thích nghi với điều kiện sinh thái với khả năng sinh trưởng tốt.

Từ kết quả nghiên cứu ThS. Thái Nguyễn Quỳnh Thư đề xuất, tiếp tục theo dõi và đánh giá sự sinh trưởng và phát triển của giống dừa lai sáp thơm lai tạo trong nước thế hệ F₁ và giống dừa sáp thơm thế hệ F_2; tiếp tục nghiên cứu và đánh giá sự sinh trưởng, phát triển, năng suất và khả năng thích nghi của giống dừa lai sáp thơm trong thời kỳ kinh doanh.

Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu quy trình phân bón cho cây dừa trong giai đoạn tiếp theo để đáp ứng cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây đến thời kỳ ra quả ổn định; nghiên cứu nhân giống từ vườn dừa đạt tiêu chuẩn cây dừa mẹ để đáp ứng nhu cầu cung cấp giống dừa có khả năng chịu mặn cho tỉnh Bến Tre, Tiền Giang và các tỉnh lân cận; nghiên cứu và đánh giá sự sinh trưởng của giống dừa Ta chịu mặn trong các mô hình thời kỳ kiến thiết cơ bản.