Nghị quyết 70: Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia

Trong khuôn khổ Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 70-NQ/TW, Nghị quyết  số 71-NQ/TW và Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị, Uỷ viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị đã trình bày chuyên đề “Nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 70-NQ/TW, ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 70-NQ/TW”.

Năng lượng trong kỷ nguyên mới

Về sự cần thiết ra đời của Nghị quyết 70, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược cho hay, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW, ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, ngành năng lượng đã duy trì tăng trưởng ổn định, cơ bản bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao cho phát triển nhanh và bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh đất nước và nâng cao đời sống người dân.

Ngành năng lượng phát triển khá hài hòa giữa các phân ngành, với hạ tầng ngày càng hiện đại, đồng bộ và tiệm cận trình độ khu vực. Thị trường năng lượng vận hành theo hướng cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, phù hợp định hướng xã hội chủ nghĩa; việc khai thác, sử dụng, xuất nhập khẩu hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả hơn.

Năng lượng tái tạo tăng trưởng mạnh, nhiều loại hình mới, kể cả hạt nhân, được quan tâm nghiên cứu. Công nghiệp năng lượng tiến bộ nhanh, nhiều thiết bị nội địa hóa; lưới truyền tải, phân phối điện hiện đại hóa.

Ngành điện, than, dầu khí chuyển dần sang cơ chế thị trường, giá cả điều hành linh hoạt, cạnh tranh hơn. Ngành dầu khí, lọc hóa dầu đáp ứng khoảng 70% nhu cầu trong nước. Song song, các hoạt động tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao và phát triển nhân lực chất lượng cao được chú trọng, tạo nền tảng phát triển bền vững.

Tuy vậy, ngành năng lượng vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Báo cáo đến hết năm 2024 cho thấy, trong 11 chỉ tiêu của Nghị quyết 55, đến năm 2030 chỉ có 3 chỉ tiêu có khả năng đạt, 6 chỉ tiêu khó đạt và 2 chỉ tiêu chưa đủ cơ sở đánh giá. Thể chế, chính sách còn bất cập; quy hoạch thiếu linh hoạt; nhiều dự án chậm tiến độ, nguy cơ thiếu điện hiện hữu.

“Nguồn cung ngày càng phụ thuộc nhập khẩu; hạ tầng thiếu và chưa đồng bộ; công nghệ đổi mới chậm, tỉ lệ nội địa hóa thấp. Nhân lực, năng suất còn hạn chế; thị trường cạnh tranh chưa đồng bộ, giá năng lượng chưa phù hợp cơ chế thị trường, vẫn còn tình trạng bù chéo trong giá điện. Vấn đề lớn nhất là nguy cơ thiếu hụt năng lượng, đặc biệt là thiếu điện từ sau năm 2026 là hiện hữu, dù chưa tính đến bảo đảm đủ năng lượng đáp ứng yêu cầu tăng trưởng hai con số”, ông Nguyễn Thanh Nghị chỉ ra.

Ngoài ra, nhiều vấn đề nảy sinh trong nước và thế giới liên quan tới năng lượng cần có sự chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng như: Sự phát triển của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đã làm thay đổi mọi mặt đời sống xã hội; cạnh tranh địa chính trị, xung đột vũ trang làm đứt gãy chuỗi cung ứng, gây rủi ro cho thị trường năng lượng toàn cầu.

Sự phát triển mạnh mẽ của năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch; việc thực hiện cam kết quốc tế giảm phát thải khí nhà kính; phát triển điện hạt nhân là yêu cầu cấp bách để bảo đảm nguồn điện nền sạch; yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, nhất là có đủ điện phục vụ mục tiêu tăng trưởng hai con số trong Kỷ nguyên mới ngày càng trở nên quan trọng và cấp bách.

“Trong bối cảnh đó, sau khi đánh giá kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết 55, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương thấy rằng, nhiều quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trước đây đã không còn theo kịp với tiến trình phát triển đất nước trong tình hình mới. Từ đó, chúng tôi đã tham mưu với Bộ Chính trị xem xét, ban hành Nghị quyết 70 với những chủ trương, chính sách đồng bộ, đột phá để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”, ông Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh.

Đột phá về thể chế, công nghệ và thị trường

Cũng tại hội nghị, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương đã nêu những tư duy mới về phát triển năng lượng, theo đó, trên cơ sở kế thừa Nghị quyết 55 và bổ sung, phát triển một số nội dung về quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Nghị quyết 70 có cách tiếp cận mới như:

Trong khi Nghị quyết 55 có tinh thần chủ đạo là định hướng phát triển cho ngành năng lượng quốc gia, thì Nghị quyết 70 đã đưa ra yêu cầu về bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Xác định rõ an ninh năng lượng là một bộ phận trọng yếu của an ninh quốc gia, gắn trực tiếp với ổn định chính trị, phát triển kinh tế, quốc phòng an ninh và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết 70 thể hiện tầm tư duy chiến lược khi chuyển từ quan niệm “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng” với tầm nhìn chiến lược, dài hạn, đa chiều. Nghị quyết 70 đề ra những mục tiêu cụ thể, được lượng hóa rõ ràng và sát với thực tế để bảo đảm thực hiện đáp ứng yêu cầu, đúng tiến độ.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 70 tuân thủ nguyên tắc phát triển theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa: Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, từng bước xóa bỏ bao cấp, bù chéo, điều chỉnh giá năng lượng theo thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế, đặc biệt khu vực tư nhân, tham gia toàn diện vào sản xuất, phân phối và cung ứng dịch vụ năng lượng.

Bảo đảm an ninh năng lượng theo phương thức: Đa dạng hóa nguồn và công nghệ; ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, LNG, hydrogen, điện hạt nhân hiện đại; khuyến khích nghiên cứu phát triển và nội địa hóa công nghệ năng lượng, hình thành chuỗi giá trị trong nước.

Phát triển năng lượng trên nguyên tắc có sự gắn kết chặt chẽ giữa an ninh năng lượng với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường, thực hiện các cam kết quốc tế: Xây dựng dự trữ năng lượng chiến lược, hệ thống hạ tầng truyền tải đồng bộ, thông minh; lồng ghép mục tiêu giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050; gắn phát triển năng lượng với bảo vệ môi trường, an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.

“Nghị quyết 70 đã cập nhật, cụ thể hoá các quan điểm chỉ đạo của Đảng tại các Nghị quyết trụ cột về hoàn thiện thể chế; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát triển kinh tế tư nhân; hội nhập quốc tế liên quan đến bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia”, ông Nguyễn Thanh Nghị khẳng định.

Tại hội nghị, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cũng đã trình bày những nội dung cơ bản của Nghị quyết 70. Về 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn, theo ông Nguyễn Thanh Nghị, nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ nhất: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và sự tham gia của cả hệ thống chính trị và Nhân dân trong bảo đảm an ninh năng lượng.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ hai: Hoàn thiện thể chế, chính sách để trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển năng lượng.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ ba: Phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ tư: Đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện linh hoạt cam kết quốc tế về giảm phát thải; thiết lập các biện pháp quản trị và ứng phó với rủi ro.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ năm: Tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ sáu: Tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ bảy: Tăng cường hợp tác quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững ngành năng lượng và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Nghị quyết 70 nêu rõ, đến năm 2030, nghị quyết đặt mục tiêu vừa đủ cung ứng, hiện đại hóa hệ thống điện, đẩy mạnh năng lượng tái tạo, bảo đảm cung ứng đủ xăng dầu và LNG, nâng cao hiệu quả và giảm phát thải. Đến năm 2045, hướng tới một nền năng lượng bền vững, thông minh, cạnh tranh, hiện đại ngang tầm thế giới.