Nghệ nhân Phan Thị Thuận: Biến ý tưởng độc đáo thành hiện thực

Với niềm đam mê cháy bỏng, bà Phan Thị Thuận (xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức, Hà Nội) đã có ý tưởng độc đáo “huấn luyện” tằm thành “thợ dệt” và tiếp tục “bắt” những cuống sen nhả lụa...

Tìm thức ăn cho tằm, tìm đầu ra cho tơ

Sinh ra trong cái nôi làm nghề canh cửi, 6 tuổi, bà Thuận đã biết hái dâu nuôi tằm và đến nay, chưa có ngày nào bà rời xa nong tằm, nong kén. Bà Thuận nhớ lại: Những năm 70 của thế kỷ trước, vùng đất này một thời được mệnh danh là “Thủ đô dâu tằm” của miền Bắc, với hàng chục nghìn héc ta ruộng dâu trải dài qua nhiều làng xã ven sông Đáy. Ngày ấy, hầu hết các xã trong huyện Mỹ Đức đều làm nghề trồng dâu, nuôi tằm. Nhưng đến năm 1984, dâu tằm bị “thất sủng”, nhà máy ươm tơ Mỹ Đức bỏ thu mua kén, hợp tác xã chặt phá toàn bộ diện tích trồng dâu chuyển sang trồng lúa, hàng loạt thợ bỏ nghề.

nghe nhan phan thi thuan bien y tuong doc dao thanh hien thuc
Mền bông do tằm tự dệt phẳng, mịn, gắn kết bền chắc tự nhiên

Thương con tằm không “nơi nương tựa”, bà một mình âm thầm gây dựng lại từng nong kén, ngày ngày đạp xe đi xin lá dâu ngoài bờ bụi để duy trì nghiệp tổ. Có lúc bà phải đạp xe hơn 20 km xuống tận nông trường Thanh Hà (Hòa Bình) để lấy lá về cho tằm ăn. Trời không phụ bà, việc trồng dâu nuôi tằm có dấu hiệu khởi sắc, hàng xóm cũng học theo gây lại những nong tằm. Từ đó, nghề trồng dâu nuôi tằm ở xã Phùng Xá và nhiều nơi trong huyện Mỹ Đức bắt đầu phục hồi. Thế nhưng được vài năm, giá tằm rớt thê thảm, bán không ai mua.

Không thể khoanh đứng nhìn con tằm chết yểu, bà quyết đi tìm đầu ra cho tơ tằm. Lúc đầu bà tìm đến các làng nghề, rồi tìm hiểu đầu ra, cùng họ hợp tác. Song cách này cũng khó có thể lâu dài được. Trong lúc bế tắc, bà chợt nghĩ mình đã trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ thì tại sao không làm thành một quy trình sản xuất khép kín, để tằm tự dệt tơ thành các thành phẩm rồi đưa ra thị trường tiêu thụ?

Khi tằm thành “thợ dệt”

Trăn trở bao nhiêu ngày đêm, bà Thuận nghĩ ra ý tưởng độc đáo, con tằm cũng chính là một người thợ. Bản thân đã tự đan cho mình chiếc kén đẹp hoàn hảo thì tại sao lại không khiến chúng tự dệt nên những tấm chăn...

Nghĩ là làm, ngày đêm bà mày mò bên những nong tằm, huấn luyện, điều khiển chúng dệt lụa. Bước đầu thử nghiệm, bà không làm tổ cho tằm mà để chúng nhả tơ một cách tự do. Vài chục con tằm do không có nơi bấu víu nên không thể cuộn tròn lại để cuốn kén, mà cứ bò lung tung theo bản năng. Bà lại phải bắt vào, sắp xếp chúng thành hàng lối. Ngày đêm, bà quên ăn quên ngủ trông coi, quan sát lứa tằm rút ruột nhả tơ.

Tằm không có tổ nên không thể kéo kén tròn theo lẽ thường. Nhưng do chức năng phải nhả tơ khi đến kỳ nên chúng buộc nhả tơ vào không gian. Bà Thuận đã đem đặt chúng sát với nhau trên một mặt phẳng và kết quả là tơ của nhiều con tằm quấn vào nhau, đan thành tấm thảm bông phẳng, mịn, gắn kết bền chắc tự nhiên không kỹ thuật dệt nào của con người có thể sánh kịp, lại tiết kiệm được chi phí nhờ giảm bớt nhiều công đoạn phức tạp như kéo kén, ươm tơ, cào bông… Có thể nói, đây là một sáng tạo đầy bất ngờ, đồng thời cũng là một kỹ thuật quan trọng đóng góp không nhỏ cho sự phát triển của nghề dệt thủ công truyền thống.

Mất 1 năm với 8 lứa tằm thử nghiệm, rồi những tấm vải, tấm chăn do tằm tự dệt đầu tiên cũng đã hoàn thành. Bà đưa vào nồi đun nấu, tấm chăn bung nở bóng mịn, ấm áp đến lạ thường. Bà ôm lấy tấm chăn đó, trong lòng trào dâng niềm hạnh phúc. Năm 2012, bà Thuận chính thức trình làng sản phẩm và phương pháp lần đầu tiên có trong lịch sử loài người: Chăn tơ do tằm tự dệt. Sản phẩm đã được Hội Nông dân Việt Nam tặng Bằng khen và đạt Giải nhất với giải pháp sáng tạo mền bông tơ tằm do con tằm tự dệt năm 2015.

Từ sản phẩm này, bà đã cho ra đời nhiều tấm mền chăn, các loại gối chất lượng cao. Sản phẩm của bà Thuận đã được người tiêu dùng đón nhận nồng nhiệt. Đặc biệt, sản phẩm chăn bông, vải lụa tơ tằm của bà đã có mặt ở những thị trường như: Nhật, Thái, Đức, Bỉ, Trung Quốc, Ả Rập Xê Út … mang đến lợi nhuận sau thuế hơn 3 tỷ đồng/năm.

Dệt ước mơ tương lai

Ấp ủ dự định từ lâu về một loại tơ mới, sau 2 năm vừa nghiên cứu vừa thử nghiệm, nghệ nhân Phan Thị Thuận cho ra lò những chiếc khăn quàng cổ đầu tiên được sản xuất từ sợi tơ của sen. Thứ sợi tơ chỉ có ở cuống sen, bộ phận thường bỏ đi trong cây sen.

Về cơ duyên dẫn đến với lụa tơ sen bà nhớ lại, có một vị khhách đến thăm xưởng gợi đến loại lụa dệt từ tơ sen mà người Myanmar và Campuchia đã làm. Chuyện về tơ sen cứ luẩn quẩn với bà mãi bởi ao sen trong vùng nhiều, thân sen trước nay là thứ bỏ đi, nên việc “bắt” loài cây ấy nhả tơ chưa ai từng nghĩ tới. Được gợi ý, khuyến khích, bà Thuận bắt tay vào làm thử. Những sợi tơ sen đầu tiên đã ra đời vào tháng 1/2017.

nghe nhan phan thi thuan bien y tuong doc dao thanh hien thuc
Nghệ nhân Phan Thị Thuận - điều khiển hàng vạn con tằm tự dệt một tấm chăn

Tuy nhiên, thủa ban đầu mày mò làm tơ sen khó khăn lắm. Tơ sen mong manh, se được sợi rồi nhưng khi đưa vào khung dệt đứt liên lục, bởi sợi thuần từ thực vật không có cái dai dẻo như tơ tằm. Tấm lụa đầu tiên được dệt ra từ tơ sen không như mong đợi của nhiều người. Nhiều mối nối quá vừa tốn công, tốn sợi mà miếng lụa cũng không mềm mại, mượt mà như mong muốn. Vậy là lại tiếp tục cải tiến. Nhiều ngày sau, dựa trên một khung dệt truyền thống, một khung dệt mới dành cho tơ sen, nhẹ hơn, độ giật cũng êm hơn đã ra đời.

Bà Thuận chia sẻ, tất cả công đoạn tạo ra sợi tơ sen đều phải chỉn chu và rất cầu và kỳ khéo léo. Để dệt chiếc khăn dài 1,7 mét rộng 0,25m cần tới 4.800 cuống sen. Trong khi đó, một người thợ chăm chỉ, thạo việc một ngày cũng chỉ làm được từ 200-250 cuống sen. Tính ra để hoàn thiện một chiếc khăn cũng phải mất khoảng 1 tháng...

Phạm Tiệp
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Tối 28/3/2024, bất ngờ 2 khách hàng cùng trúng Vietlott Power 6/55

Tối 28/3/2024, bất ngờ 2 khách hàng cùng trúng Vietlott Power 6/55

Tối 28/3/2024, Công ty xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) đã tìm thấy 2 khách hàng trúng Vietlott Power 6/55 giải Jackpot 2 với tổng trị giá hơn 15,8 tỷ đồng.
Lộ diện người thay thế ông Troussier ở giải châu Á

Lộ diện người thay thế ông Troussier ở giải châu Á

Sau khi chia tay với HLV Philippe Troussier, VFF đã tìm người dẫn dắt đội tuyển U23 Việt Nam tham dự Vòng chung kết U23 châu Á 2024.
Ngắm dàn "siêu thuyền máy" tại Giải UIM F1H2O World Championship

Ngắm dàn "siêu thuyền máy" tại Giải UIM F1H2O World Championship

Mục sở thị những chiếc thuyền máy trị giá hàng chục tỷ đồng của các đội đua tại Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O tổ chức ở tỉnh Bình Định.
Hứa hẹn kịch tính, hấp dẫn tại Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O

Hứa hẹn kịch tính, hấp dẫn tại Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O

Giải đua vô địch thế giới thuyền máy UIM F1H2O World Championship Grand Prix of Binh Dinh 2024 diễn ra từ ngày 29-31/03 cùng 9 đội đua với 18 tay đua tham gia.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 28/3: Đội tuyển futsal Việt Nam đấu với New Zealand

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 28/3: Đội tuyển futsal Việt Nam đấu với New Zealand

Báo Công Thương cập nhật lịch thi đấu bóng đá ngày 28/3, rạng sáng 29/3/2024, với tâm điểm là trận đấu giữa đội tuyển futsal Việt Nam và New Zealand.

Tin cùng chuyên mục

Kết quả bóng đá hôm nay 28/3: Chelsea và Lyon vào bán kết Cúp C1 nữ châu Âu

Kết quả bóng đá hôm nay 28/3: Chelsea và Lyon vào bán kết Cúp C1 nữ châu Âu

Báo Công Thương cập nhật kết quả bóng đá ngày 28/3/2024, các trận đấu trên sân cỏ thế giới với tâm điểm là màn so tài giữa Lyon và Benfica.
VFF chấm dứt hợp đồng với ông Troussier: Được - mất từ thương vụ triệu đô?

VFF chấm dứt hợp đồng với ông Troussier: Được - mất từ thương vụ triệu đô?

HLV Philippe Troussier và Liên đoàn Bóng đá Việt Nam đã chính thức chấm dứt hợp đồng sau trận đấu với Indonesia, cùng phân tích các khía cạnh của chuyện này.
Thanh Hóa: Biển Hải Tiến "khoác áo mới" đón khách du lịch

Thanh Hóa: Biển Hải Tiến "khoác áo mới" đón khách du lịch

Các khách sạn ở biển Hải Tiến (Thanh Hóa) đang chỉnh trang để đón khách du lịch. Đặc biệt, chợ du lịch Hải Tiến cũng đi vào hoạt động phục vụ du khách.
Lễ hội Ẩm thực Balade en France: Mang chợ Pháp đến Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Balade en France: Mang chợ Pháp đến Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Pháp Balade en France sẽ diễn ra từ ngày 5-7/4/2024 với quy mô gần 80 gian hàng mang lại trải nghiệm không gian chợ Pháp tại Hà Nội.
Link xem trực tiếp Chelsea và Ajax (03h00 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Link xem trực tiếp Chelsea và Ajax (03h00 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Báo Công Thương cung cấp link xem trực tiếp trận Ajax đấu với Chelsea, Cup C1 nữ châu Âu diễn ra lúc 03h00 hôm nay 28/3.
Link xem trực tiếp Lyon và Benfica (00h45 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Link xem trực tiếp Lyon và Benfica (00h45 ngày 28/3), Cup C1 nữ châu Âu

Báo Công thương cung cấp link xem trực tiếp trận Lyon đấu với Benfica, Cup C1 nữ châu Âu diễn ra lúc 00h45 hôm nay 28/3.
Điều bất ngờ về hai cơ thủ Billiards Việt Nam vừa vô địch thế giới

Điều bất ngờ về hai cơ thủ Billiards Việt Nam vừa vô địch thế giới

Cùng nhìn lại hành trình đầy khó khăn xen lẫn bất ngờ của Phương Vinh và Quyết Chiến để đến với chức vô địch Billiard thế giới danh giá vừa qua.
"Ghế nóng" tuyển Việt Nam: Bao nhiêu % thầy Park Hang seo quay lại nắm tuyển?

"Ghế nóng" tuyển Việt Nam: Bao nhiêu % thầy Park Hang seo quay lại nắm tuyển?

VFF vừa chấm dứt hợp đồng với HLV trưởng đội tuyển Việt Nam - ông Troussier. Ai sẽ là người thay thế phù hợp? HLV Park Hang Seo liệu có quay trở lại?
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 27/3: Argentina đấu với Costa Rica; sôi động tứ kết Cúp C1 nữ châu Âu

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 27/3: Argentina đấu với Costa Rica; sôi động tứ kết Cúp C1 nữ châu Âu

Báo Công Thương cập nhật lịch thi đấu bóng đá trong nước và quốc tế ngày 27/3, rạng sáng 28/3/2024, với loạt trận đấu đáng chú ý tại tứ kết Cúp C1 nữ châu Âu.
Kết quả bóng đá hôm nay 27/3: Việt Nam thua trắng Indonesia; Thái Lan bại trận trước Hàn Quốc

Kết quả bóng đá hôm nay 27/3: Việt Nam thua trắng Indonesia; Thái Lan bại trận trước Hàn Quốc

Báo Công Thương cập nhật kết quả bóng đá ngày 27/3/2024, các trận đấu trên sân cỏ thế giới với tâm điểm là màn so tài giữa Việt Nam và Indonesia.
Nhận thưởng Vietlott Power 6/55, người đàn ông ở Đà Nẵng chia sẻ gì?

Nhận thưởng Vietlott Power 6/55, người đàn ông ở Đà Nẵng chia sẻ gì?

Công ty Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) vừa tiến hành trao giải Jackpot 2 xổ số tự chọn Power 6/55 cho ông P.H. - khách hàng may mắn trúng Vietlott.
Liên đoàn Bóng đá Việt Nam xác nhận chấm dứt hợp đồng với ông Troussier

Liên đoàn Bóng đá Việt Nam xác nhận chấm dứt hợp đồng với ông Troussier

Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và HLV trưởng Philippe Troussier đã cùng đi đến thỏa thuận chấm dứt hợp đồng từ ngày 26/3/2024.
Ông Troussier xin từ chức, Việt Nam có phải đền bù hơn 40 tỷ đồng?

Ông Troussier xin từ chức, Việt Nam có phải đền bù hơn 40 tỷ đồng?

Ông Troussier xin từ chức sau trận Việt Nam thua "đau" trước Indonesia với tỉ số 0-3 ngay trên sân nhà Mỹ Đình, Việt Nam có phải đền bù 40 tỷ hợp đồng?
Khoảnh khắc Quang Hải đá thùng nước, rơm rớm nước mắt vì không được vào sân

Khoảnh khắc Quang Hải đá thùng nước, rơm rớm nước mắt vì không được vào sân

Trận đấu trên Sân vận động Mỹ Đình tối hôm nay 26/3, Quang Hải đã không kìm được cảm xúc của bản thân khi không được vào sân thi đấu trước Indonesia.
Tối 26/3/2024, đã tìm thấy người may mắn trúng Vietlott Power 6/55

Tối 26/3/2024, đã tìm thấy người may mắn trúng Vietlott Power 6/55

Tối 26/3/2024, Công ty Xổ số Điện toán Việt Nam (Vietlott) tìm thấy một khách hàng may mắn trúng Vietlott Power 6/55 giải Jackpot 2 với trị giá hơn 4,7 tỷ đồng.
Cổ động viên đổ về sân Mỹ Đình xem "đại chiến" Đông Nam Á giữa Việt Nam và Indonesia

Cổ động viên đổ về sân Mỹ Đình xem "đại chiến" Đông Nam Á giữa Việt Nam và Indonesia

Trước giờ diễn ra trận đấu Đội tuyển Việt Nam và Indonesia, người hâm mộ nhuộm đỏ Sân vận động Mỹ Đình.
Lâm Đồng: Nhóm tác giả trẻ ra mắt dự án sách “Xứ sở lạ lùng”

Lâm Đồng: Nhóm tác giả trẻ ra mắt dự án sách “Xứ sở lạ lùng”

Dự án sách "Xứ sở lạ lùng" vừa được ra mắt tại TP. Đà Lạt (Lâm Đồng) bởi nhóm tác giả trẻ, những người có chung một tình yêu đối với Đà Lạt.
Ngày hội Du lịch TP. Hồ Chí Minh lần thứ 20 có gì đặc sắc?

Ngày hội Du lịch TP. Hồ Chí Minh lần thứ 20 có gì đặc sắc?

Ngoài sự “bùng nổ” các chương trình kích cầu du lịch, người dân và du khách sẽ được thưởng thức các chương trình văn nghệ đặc sắc, hấp dẫn từ nghệ sỹ nổi tiếng.
Khai trương đoàn tàu “Kết nối di sản miền Trung” Huế - Đà Nẵng

Khai trương đoàn tàu “Kết nối di sản miền Trung” Huế - Đà Nẵng

Tỉnh Thừa Thiên Huế và Thành phố Đà Nẵng tổ chức khai trương đoàn tàu chạy tuyến Huế – Đà Nẵng và ngược lại với tên gọi “Kết nối di sản miền Trung”.
Link xem trực tiếp bóng đá Tây Ban Nha và Brazil (03h00 ngày 27/3), giao hữu quốc tế

Link xem trực tiếp bóng đá Tây Ban Nha và Brazil (03h00 ngày 27/3), giao hữu quốc tế

Báo Công Thương cập nhật link xem trực tiếp, nhận định, dự đoán trận giao hữu quốc tế giữa Đội tuyển Tây Ban Nha và Brazil, diễn ra lúc 3h ngày 27/3.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động