Ngành thép: Vẫn canh cánh nỗi lo

Sản xuất của ngành thép vẫn duy trì được mức tăng trưởng. Tính chung 8 tháng đầu năm, lượng sắt thép thô tăng 37,6%; thép cán tăng 6,1%; thép thanh, thép góc tăng 8,9% so với cùng kỳ. Số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy, sản xuất ống thép tháng 8/2018 của các thành viên VSA đạt 209.959 tấn, tăng 8,4% so với tháng 7. Lượng hàng bán ra đạt 210.384 tấn, tăng 10,84% so với tháng trước. Tính chung 8 tháng đầu năm, xuất khẩu (XK) sắt, thép tăng mạnh gần 41% về lượng so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 4,05 triệu tấn, tương đương 2,99 tỷ USD. Khu vực ASEAN vẫn là thị trường tiêu thụ nhiều nhất các loại sắt, thép của Việt Nam; trong đó, thị trường Campuchia chiếm 34,9% trong tổng kim ngạch sắt, thép XK. Malaysia, Indonesia, Philippines, Thái Lan cũng là những nước nhập khẩu (NK) thép lớn của Việt Nam.

Doanh nghiệp ngành thép cần nâng cao năng lực cạnh tranh

Bên cạnh những kết quả tương đối khả quan đó, VSA vẫn lo ngại về tình hình ngành thép tiếp tục phải cạnh tranh ngày càng gay gắt do thép NK thâm nhập mạnh vào thị trường Việt Nam. Đặc biệt, việc phải đối mặt với nhiều vụ điều tra bán phá giá từ các nước NK khiến XK thép gặp nhiều khó khăn.

Theo Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), từ đầu tháng 8 đến nay, ngành thép Việt Nam đã liên tiếp phải đối mặt với gần 10 vụ kiện phòng vệ thương mại. Dù từ trước đến nay, thép vẫn luôn là ngành bị khởi kiện nhiều nhất nhưng với tốc độ tăng "chóng mặt" như hiện nay (8 vụ/tháng, 7 thị trường khởi kiện), các DN đều không tránh khỏi sự lo lắng.

Cụ thể, Bộ Thương mại Thái Lan đã khởi xướng điều tra gia hạn lần 2 biện pháp tự vệ đối với thép tấm không hợp kim cán nóng dạng cuộn và không cuộn. EU áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời trong vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp tự vệ với 3 sản phẩm thép của Việt Nam. Cơ quan biên phòng Canada (CBSA) khởi xướng điều tra chống bán phá giá (CBPG) đối với một số sản phẩm ống thép hàn cacbon có xuất xứ hoặc NK từ Pakistan, Philippines, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam. Bên cạnh đó, Bộ Công nghiệp và Thương mại quốc tế Malaysia (MITI) đã khởi xướng điều tra CBPG đối với một số sản phẩm sắt hoặc thép cuộn hợp kim và không hợp kim cán phẳng mạ hoặc tráng kẽm có xuất xứ hoặc NK từ Trung Quốc và Việt Nam.

Ngoài ra, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế CBPG và chống trợ cấp đối với sản phẩm thép chống ăn mòn NK từ Việt Nam do nghi ngờ có sự lẩn tránh thuế. Đồng thời, khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế CBPG và thuế chống trợ cấp đối với thép cuộn cán nguội NK từ Việt Nam do nghi ngờ có sự lẩn tránh thuế CBPG và chống trợ cấp đối với thép cán nguội NK từ Hàn Quốc...

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, việc gia tăng các vụ kiện phòng vệ thương mại là điều tất yếu khi nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với nền kinh tế khu vực và thế giới, nhưng việc các thị trường quen thuộc trong ASEAN như Thái Lan, Malaysia… cũng khởi xướng các vụ kiện là thực trạng đáng lo ngại đối với thị trường thép Việt. Vì vậy, cùng việc hỗ trợ DN trong các vụ việc điều tra, Bộ Công Thương khuyến cáo DN ngành thép cần nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng đến tự chủ được các nguồn nguyên liệu sản xuất ngay trong nước. Ngành công nghiệp thép trong nước phải cố gắng khép kín từ khâu đầu vào đến sản xuất để loại trừ dần nguồn gốc xuất xứ từ các nước nhằm giảm thiểu việc các nước cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế.